Islam als verklarende factor voor de Oudejaarsaanrandingen

Mij werd door diverse media gevraagd wat ik van de zaak vond. Ik vond het niet gemakkelijk hier op in te gaan omdat één overweging bij mij onontkoombaar leek: de vraag of het gedrag van de aanranders en rovers al of niet geïnspireerd was door de islam. Aannemende uiteraard dat de daders een islamitische achtergrond hadden. Ik ben er in mijn commentaren evenwel vanuit gegaan. Enerzijds op basis van wat ik van de geschiedenis wist, anderzijds via mijn contacten in Duitsland, ook in Keulen, raadplegend, stelde ik vast dat het vrijwel zeker om vluchtelingen met een moslimachtergrond ging. In het uitgebreide commentaar dat ik voor het televisieprogramma EenVandaag gaf, en later ook in commentaren voor o.a. het Reformatorisch Dagblad, gaf ik te kennen dat het naïef zou zijn te ontkennen dat islam niets met dit gedrag te maken had. Ik heb hier bijzonder veel commentaar en soms zeer onaangename kritiek op gehad, met name uit islamitische hoek. Toch handhaaf ik mijn standpunt. Ik gaf reageerders te kennen dat ik respons zou geven op hun kritiek en dat doe ik in deze blog.

Nuance noodzakelijk

In sommige islamkringen hebben vrouwen, vanuit westers perspectief, beperkte bewegingsvrijheid. Mannen hebben bevoegdheden om hen te corrigeren.

In de eerste plaats heb ik in alle commentaren immer genuanceerde uitspraken gedaan. Ik heb gesteld dat er diverse soorten van islam waren en dus diverse soorten moslims. Vervolgens heb ik gesteld dat er soorten van islam en dus van moslims zijn waar vrouwen, vanuit westers perspectief, een tweederangs positie hebben. De man is hen in veel opzichten superieur in regelgeving. Dat maakt dat de speelruimte van dergelijke vrouwen beperkt is, wederom vanuit westers perspectief. Dit leidt er op zijn beurt weer toe dat dergelijke mannen het als een overtreding van normen en waarden zien wanneer ‘hun’ vrouwen buiten de gebaande wegen treden. Dan is het hun recht de vrouwen te corrigeren en dat gaat er vaak niet al te zachtzinnig aan toe.

Een van de commentaren die ik kreeg is dat islam aanranding en verkrachting niet toestaat en dat islam vrouwen respecteert. Ik beaamde het eerste onderdeel van de redenering (hoewel moslims als die van IS vrouwen als sekslavinnen behandelen; dat is toch ook islam? Of zijn de IS’ers geen moslims?) maar het interpretatieverschil tussen mijn criticasters en mij zit hem in het tweede gedeelte. Ik verwijs dan weer naar mijn eerdere toelichting over de beperkte bewegingsvrijheid van vrouwen in sommige islamkringen en de bevoegdheden van de mannen hen te corrigeren. En in diezelfde al te behoudende islamstromingen wordt de niet-islamitische vrouw al helemaal als afwijkend en zondig beschouwd, gezien de ongebreidelde vrijheid die zij geniet. Een gruwel in hun ogen.

Eeuwenoud gedachtegoed

Dit gedachtegoed dat al eeuwenoud is en bijzonder ingesleten kan zijn bij moslims van het behoudende type, leidt tot een in westerse ogen bijzonder vrouwonvriendelijke mindset. En de ervaring leert dat in veel landen in het Midden-Oosten en met name in Egypte dat veel vrouwen wel eens seksueel onheus zijn bejegend, to put it mildy. De normen en waarden in landen als Iran, Afghanistan en Saoedi-Arabië zijn bijzonder knellend voor vrouwen en als zij de regels overtreden kunnen de sancties ingrijpend zijn. In andere landen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika zijn de omgangsvormen minder streng dan in genoemde, maar de verschillen tussen die landen en de Europese zijn nog altijd tamelijk groot.

Vrouwen mag je corrigeren

De overtuiging dat vrouwen, als zij zich niet conform de islamitische normen en waarden van bepaalde moslims gedragen, gecorrigeerd mogen worden, zal daarom mijns inziens zeker een rol hebben gespeeld in het ontoelaatbare gedrag van de Oud en Nieuwjongeren in Keulen. Andersom geredeneerd: stellen dat islamitische normen en waarden geen rol hebben gespeeld in hun gedrag lijkt, ik gaf het boven al aan, rijkelijk naïef. Mijn criticasters zeiden unisono dat dit geen islam is en dat wil ik best beamen. Maar het gaat om mensen, om moslims. Ja, zeggen ze dan, maar dat zijn dan geen goede moslims. En ook dat ben ik met hen eens, maar impliciet zeggen mijn criticasters dan dat het wel moslims zijn en dat ze dus wel degelijk beïnvloed zouden kunnen zijn door genoemd vrouwonvriendelijk gedachtegoed.

Ander voorbeeld: de Katholieke Kerk

Het debat ging verder dan dat, namelijk of - seksueel - geweld en religie samen zouden kunnen gaan. Ik gaf in de discussie het voorbeeld van het misbruikschandaal in de Katholieke Kerk. Priesters zijn religieuze mensen en het zijn zij die zich vergrepen hebben aan kinderen in een religieuze context. De Kerk gaf ruimte aan die kindvijandige mindset. Heeft de Kerk er niets mee te maken? Laat me niet lachen. Opvallend ‘detail’: op vrijdag 8 januari kwam eveneens naar buiten dat het jongensmisbruikschandaal in het katholieke jongenskoor in eveneens een Duitse stad, Regensburg, veel groter bleek dan eerder vermoed.

De volmaakte islam. De onvolmaakte moslims

Islam zonder moslims bestaat niet. Daarom krijgt elke religie de waardering of afkeuring die zij verdient op grond van het gedrag van haar belijders

De islam zal als religie heus volmaakt zijn. Maar islam wordt vormgegeven door mensen, door moslims. Zonder moslims geen islam. Mijn criticasters vonden de kritiek op die volmaakte islam onverdraaglijk. Dat begrijp ik. Maar zij dienen zich te realiseren dat islam zonder moslims niet bestaat en dat daarom elke religie de waardering of afkeuring krijgt die zij verdient op grond van het gedrag van haar belijders.

Islam als een van de verklarende factoren

Ten slotte dit. Ik heb gesteld en hier uit de doeken gedaan dat islam een factor is geweest die aanleiding heeft gegeven tot het gedrag van de jongeren. Maar ik stelde in mijn commentaren eveneens dat er veel meer factoren zoals culturele, etnische, sociaaleconomische en seksistische een rol hebben gespeeld. En ik heb nuances aangebracht, want ik heb immer onderscheid gemaakt tussen de good guys in de islam, de grote meerderheid, en de bad guys. In dit geval de Oudejaarsnachtaanranders.