Wat we ons wél moeten afvragen na Keulen

Op deze website komt die discussie terug in twee blogs: 'Islam als verklarende factor voor de Oudejaarsaanrandingen' van Jan Jaap de Ruiter en 'Waarom islam geen verklarende factor voor seksueel geweld is' van Cemil Yilmaz. De Ruiter laat als arabist zijn licht schijnen op de samenhang tussen de aanrandingen en de veronderstelde moslimachtergrond van de daders. Yilmaz reageert hierop door op vakkundige wijze de aannames uit De Ruiters stuk te weerleggen en diens conclusies te nuanceren.

Voorbarige en misleidende discussie

Discussies over vrouwenhaat binnen de islam, de ‘culturele bagage’ van asielzoekers en criminaliteit onder migranten worden op één hoop gegooid

Bovenop een aantal feitelijke onjuistheden, bijvoorbeeld als het gaat om de herkomstlanden van de daders, slaan zowel De Ruiter als Yilmaz de plank flink mis. Ze voeren een discussie die op zijn minst voorbarig en op zijn ergst misleidend is. Daarin zijn ze niet de enigen. Het is wonderbaarlijk hoe het debat rond “Keulen” in Nederland meteen is gedraaid naar een algemene discussie over moslims en migranten. Discussies over vrouwenhaat binnen de islam, de ‘culturele bagage’ van asielzoekers, criminaliteit onder migranten en Merkels vluchtelingenbeleid worden op een hoop gegooid, met een vaag en warrig debat als gevolg. Dit zorgt alleen maar voor meer opgeklopte tegenstellingen en agressie.

Elk van deze discussies is, op zichzelf staand, zeker de moeite waard om te voeren. Het is echter te makkelijk en bedrieglijk om telkens weer de Keulse aanrandingen erbij te betrekken. Het ligt voor de hand dat De Ruiter het over de islam heeft, dat is tenslotte zijn vakgebied. Het is voor mij alleen minder makkelijk te begrijpen waarom hij door journalisten überhaupt wordt uitgenodigd om duiding te geven aan het Keulse drama.

Bovendien is het bedenkelijk om een eenmalige gebeurtenis te verklaren aan de hand van een hele religie. Vooral als het feitenrelaas over die gebeurtenis nog lang niet compleet is. De vergelijking die De Ruiter trekt met het kindermisbruik in de katholieke kerk maakt duidelijk hoe grof zijn analyse is. Een breed fenomeen – seksueel geweld – in relatie brengen met een structureel verschijnsel – islam – is al moeilijk genoeg. Maar om dat toe te passen op een specifieke gebeurtenis gaat een brug te ver.

Nuance of weerlegging heeft weinig zin

Het heeft dan ook weinig zin om de beweringen van De Ruiter te nuanceren of te weerleggen zoals Yilmaz doet. Daarbij gaat het er niet om dat ik verontrustende feiten niet onder ogen wil zien of een ongemakkelijk debat uit de weg wil gaan. Het zoeken naar culturele of religieuze verklaringen voor geweld en criminaliteit is (in Nederland én in Duitsland) al lang geen taboe meer, hoezeer men dat ook blijft beweren.

Het gaat er vooral om dat deze discussie ons niet verder brengt als we echt willen begrijpen hoe we seksueel geweld op straat, massaal of individueel, in de toekomst willen voorkomen. De belangrijkste en vooralsnog enige vraag die we ons na “Keulen” zouden moeten stellen is: hoe kunnen we ervoor zorgen dat vrouwen altijd en overal, ook op oudejaarsavond in een grote stad als Keulen, veilig over straat kunnen? Daar heb ik opvallend weinig over gelezen en gehoord.