Kennisplatform Integratie & Samenleving Jaarbericht 2020

Hoe wordt in de nieuwe wet inburgering gekeken naar zelfredzaamheid?
Vraagsteller: Vluchtelingenwerk

Antwoord:
Naar verwachting is het straks aan gemeenten hoe zij hun begeleidende taak invullen. In de nieuwe wet zijn er wel wat meer mogelijkheden om beter aan te sluiten op de behoeften van statushouders. Veel hangt af van het beschikbare budget en de uitvoering. Of de maatregelen op lokaal niveau voor het versterken van zelfredzaamheid voldoende zullen zijn, moet nog blijken. De inzet van middelen is vooral een lokaal politiek vraagstuk. VluchtelingenWerk kan een belangrijke rol spelen bij het monitoren hiervan en kan het onderwerp zo nodig agenderen.

Hoe kunnen wij in de gemeente de maatschappelijke positie van Eritrese nieuwkomers versterken? Wij zien dat zij slecht geïnformeerd zijn, we zien uithuisplaatsingen van kinderen uit gezinnen, kinderen in de knel nu ze schoolwerk vanuit huis moeten maken, vrouwen die te weinig (taal)lessen en begeleiding krijgen etc.
Vraagsteller: Sociaal Wijkteam

Antwoord:
Niet alle Eritrese statushouders kunnen over éen kam worden geschoren. Tegelijkertijd zien wij gemiddeld wel een grotere behoefte aan ondersteuning vanuit Eritrese statushouders. In ons antwoord naar Sociaal Wijkteam hebben we voorbeelden gegeven van initiatieven in andere gemeenten. Wij hebben enkele tips meegegeven: Probeer de problematiek zoveel mogelijk lokaal aan te kaarten, n.a.v. lokale casussen. Kijk of het huiswerk maatjes project van Open Embassy iets kan betekenen voor de huiswerkproblematiek. Neem contact op met instanties als Lemat en stichting Nieuwlander om te kijken of zij kunnen ondersteunen.

Polarisatiemodellen
Vraagsteller: SZW
Vraag: Zijn er, naast het model van Brandsma, meer modellen beschikbaar die (met name) op lokaal niveau en in de sociale sector bruikbaar zijn voor preventie en omgaan met polarisatie? Welk model is in welke situatie bruikbaar en waarom?
Product: In juni 2020 verscheen het rapport 'Theorieën en aanpakken van polarisatie' en het artikel 'Theorieën en aanpakken ontleed voor de aanpak van ongewenste polarisatie'.

Voorverkenning Quota
Vraagsteller: POC People of Colors en migrantenorganisaties
Vraag: In welke gevallen en op welke manier mag in Nederland de etnische afkomst van werknemers in relatie tot quotum en arbeidsmarktdiscriminatie geregistreerd worden?
Product: Het rapport 'Inzet quota op de arbeidsmarkt zinvol en haalbaar?' verscheen in juli 2020 en is in december 2020 geüpdatet. Het artikel 'Invoering quota op de arbeidsmarkt haalbaar?' verscheen in juli 2020.

Seksueel welzijn jongeren met een Eritrese of Ethiopische achtergrond
Vraagsteller: SWN/AWP
Vraag: Hoe kunnen migrantenorganisaties en hulpverleners ouders met een Eritrese en Ethiopische migratieachtergrond ondersteunen in het bespreekbaar maken en bevorderen van seksueel welzijn en seksuele gelijkheid van hun kinderen?
Product: In februari verscheen het rapport 'In gesprek over seksualiteit', en het artikel 'Met een omweg over seksuele gezondheid praten'.

Moslimdiscriminatie EU
Vraagsteller: SZW
Vraag: Wat is er bekend over de (effectiviteit van de) aanpak van moslimdiscriminatie in andere Europese landen?
Product: In december 2020 verscheen het rapport 'Moslimdiscriminatie: wat is er bekend over de aanpak in andere Europese landen?', en het gelijknamige artikel.

Buitenschools leren
Vraagsteller: Taal doet meer
Vraag: Op welke wijze kan het informeel onderwijs een duurzame bijdrage leveren aan het vergroten van onderwijskansen voor kinderen met een taalachterstand?
Product: Het 'Het verankeren van initiatieven voor aanvullend leren' en het artikel 'Aandacht voor aanvullend leren' verschenen in februari 2021.

Opgroeien zonder vooroordelen
Vraagsteller: MDRA, Amnesty, Anne Frank, Zasja
Vraag: Wat is er bekend over wat werkt om vooroordelen, stereotypen en discriminatie te verminderen en tegen te gaan onder kinderen (in verschillende leeftijdsgroepen) tussen 4 tot 12 jaar en uit verschillende (etnische en religieuze) groepen?
Product: In december 2020 verscheen het rapport 'Opgroeien zonder vooroordelen: wat kan je doen als basisschool?', en het gelijknamige artikel.

Opvoeding bij statushouders
Vraagsteller: Omnia Jeugdzorg
Vraag: Wat zijn (vanuit het perspectief van professionals en andere ondersteuners van gezinnen) de belangrijkste - voor gezinnen van statushouders specifieke - kwesties als het gaat om opvoeden?
Product: In februari 2021 verschenen de interactieve pdf 'Opvoeden in gezinnen van statushouders' en het gelijknamige artikel.

Energietransitie inclusief
Vraagsteller: Klimaatverbond Nederland
Vraag: In hoeverre zijn burgers met een migratieachtergrond op de hoogte van mogelijkheden om energieverbruik en CO2 uitstoot te verminderen en in hoeverre hebben zij daadwerkelijk maatregelen genomen?
Product: In april verscheen het rapport 'Naar een inclusieve energietransitie' met bijbehorend artikel.

Inburgeraars met audio-visuele beperkingen
Vraagsteller: Gemeente Tilburg
Vraag: Wat is er nodig om inburgeringsplichtigen met een auditieve of visuele beperking te laten inburgeren (in het kader van het nieuwe inburgeringsstelsel)?
Product: In maart 2021 verscheen het rapport 'Inburgering van dove en blinde statushouders' en het artikel 'Inburgeren op maat: wat betekent dat voor statushouders met een zintuigelijke beperking?'.

Discriminatie Aziatische Nederlanders
Vraagsteller: Hogeschool Utrecht
Vraag: Wat is de aard van de discriminatie ten aanzien van Nederlanders met een Oost- Aziatische achtergrond, wat is er bekend over de plegers en wat zijn de gevolgen voor slachtoffers?
Product: Het rapport 'De stilte voorbij' is gepubliceerd in februari 2021 met daarnaast het artikel 'Onderzoek KIS: discriminatie-ervaringen Oost-Aziatische Nederlanders'.

Financiële zelfredzaamheid jonge alleenstaande vluchtelingen 18-18+
Vraagsteller: Gemeente Heerlen
Vraag: Hoe kan de gemeente ondersteuning bieden aan jonge alleenstaande vluchtelingen om de financiële zelfredzaamheid in de overgang naar volwassenheid te bevorderen?
Product: In februari 2021 verscheen het artikel 'Geef jonge alleenstaande vluchtelingen de kans om te leren' en het rapport 'Desnoods eet ik twee weken brood met pindakaas'.

Omgaan met messenbezit
Vraagsteller: Trias Pedagogica
Vraag: Wat is de aard van de problematiek van messenbezit onder jongeren? Bij wie en op welke wijze speelt deze vooral? Neemt het probleem volgens betrokkenen toe en hoe moeten we dit begrijpen? Welke vragen en behoeften zijn er rond dit vraagstuk bij ouders en ondersteuners van jongeren en gezinnen. Welke oplossingsrichtingen zijn er die al gedeeld kunnen worden? Wat weten we daarover uit ander onderzoek of andere landen?
Product: Het rapport 'Messenbezit onder jongeren' en het bijbehorende artikel verschenen in april 2021.

Opvoeding inburgeraars
Vraagsteller: JES Rijnland
Vraag: Op welke wijze kan opvoedingsvoorlichting een structurele plaats krijgen in het inburgeringstraject voor (aanstaande) ouders en hoe kan dit zo goed mogelijk aansluiten bij de behoeften van de inburgeringsplichtigen?
Product: In het jaar 2020 is een infosheet voor intern gebruik gemaakt naar aanleiding van de deskresearch. Dit is nader uitgewerkt met Pharos en sleutelfiguren. Er is een verslag van een groepsinterview met sleutelfiguren. Met de vraagsteller en Pharos zijn de werkzaamheden voor volgend jaar voorbereid en gepland en er is een lijst gemaakt van gemeenten die benaderd gaan worden. Het project wordt vervolgd in 2021.

Verdwenen alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV's)
Vraagsteller: NIDOS
Vraag: Wat zijn de beweegredenen en achterliggende factoren voor verdwijningen van alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV's) uit de opvang? Welke signalen van AMV's in de opvang kunnen wijzen op een naderende verdwijning en hoe wordt er vanuit de opvang gehandeld?
Product: In het najaar van 2020 is er deskresearch uitgevoerd, zijn er 10 interviews gedaan met gezinsbeschermers/voogden, managers locaties en andere professionals die direct betrokken zijn bij AMV's. Er zijn acht dossiers bestudeerd en op basis daarvan is een format geanalyseerd. Het project loopt nog door in 2021. Dan zullen er acht narratieven ontwikkeld worden op basis van deze dossiers en zullen we verder inzoomen op de motieven en signalen van verdwijning rondom specifieke casuïstiek.

BAM – Becoming A Minority – opvoeding
Vraagsteller: OKT Amsterdam
Vraag: Welke specifieke uitdagingen zijn er voor opvoeders met een Nederlandse achtergrond in wijken die voor het merendeel worden bewoond door gezinnen met een migratieachtergrond? Wat valt daarbij te leren van de ervaringen van ouders die 'blijvers' in de wijk waren of juist bewust in een diverse wijk kwamen wonen? Welke zijn eventuele behoeften aan ondersteuning daarbij?
Product: Eind 2020 is dit project gestart met het verzamelen van literatuur over het onderwerp. Daarna is door het projectteam een topiclijst opgesteld en een achtergrondkenmerkenlijst die online ingevuld kan worden. Er zijn afspraken gemaakt over het veldwerk. Dit zal plaatsvinden in Amsterdam en in Tilburg. Na veel wikken en wegen is besloten de focus voor het onderzoek te leggen op ouders met kinderen in de basisschoolperiode. De verwachting is dat daar het meest direct een link is met kwesties in de wijk waar ouders opvoeden. Het project loopt nog door in 2021.

Institutioneel racisme
Vraagsteller: Gemeente Utrecht
Vraag: 1. Wat zijn de kenmerken van institutioneel racisme en wat is de precieze definitie (passend bij de Nederlandse context)? 2. Hoe manifesteert het zich in de Nederlandse context? 3. Wat is er bekend over 'wat werkt' bij het aanpakken van institutioneel racisme?
Product: Houd kis.nl in de gaten: de publicatie verschijnt voorjaar 2021.

Communicatie over corona
Vraagsteller: Al Amal
Vraag: Is er sprake van specifieke knelpunten in de communicatie over en bekendheid met coronamaatregelen vanuit de gemeente, organisaties en de rijksoverheid in het bekendmaken van coronamaatregelen bij burgers met een migratieachtergrond en is het nodig de communicatie meer toe te snijden op de doelgroep?
Product: Eind 2020 is dit project gestart met deskresearch en is literatuurstudie gedaan om op te halen wat al bekend is over de communicatie rond corona met migrantengroepen. Daarnaast zijn er twaalf interviews gehouden met sleutelpersonen uit vier migrantengroepen (4 voor de Eritrese groep, 3 voor de Marokkaanse groep, 3 voor de Turkse groep en 2 voor de Poolse groep) en vier interviews met professionals en beleidsmakers. In december 2020 verscheen het tussentijdse artikel 'Goede communicatie over coronamaatregelen voor álle burgers', en in april 2021 verscheen de gelijknamige publicatie.

Gezinshereniging AMV'ers
Vraagsteller: Nidos
Vraag: Op welke manier kunnen gezinsproblemen na hereniging van Eritrese gezinnen zo veel mogelijk voorkomen worden en wat kan ondersteuning en nazorg aan alleenstaande minderjarige vreemdelingen en nareizigers daaraan bijdragen?
Product: Eind 2020 is dit project gestart met een nadere afstemming en uitwerking van het project met Nidos. Er is een plan gemaakt voor het betrekken van stakeholders voor interviews. Het project loopt nog door in 2021.