Kennisgids inclusief vaderschap
De rol van vaders is essentieel voor de ontwikkeling en het welzijn van kinderen. Maar in zowel beleid als praktijk en onderzoek blijven zij vaak onderbelicht. Vooral als het gaat om vaders met een migratieachtergrond en vaders van kleur. Deze kennisgids wil daarin verandering brengen. We geven professionals, beleidsmakers en andere betrokkenen een verdiepend en actueel overzicht van kennis, praktijkvoorbeelden en wet- en regelgeving rond het thema inclusief vaderschap.
Auteurs: Jeroen Vlug, Marjolijn Distelbrink, Trees Pels, Rominique van Rhemen en Marit Verstappen
3.3 Wat weten we over vragen en behoeften?
Uit de genoemde onderzoeken en kennis vergaard via sleutelpersonen die met de vaders werken uit ons koplopersnetwerk (zie verder hoofdstuk 5), komt onder andere naar voren dat vaders met niet-Europese achtergronden zich zorgen maken over onderwerpen waar nog weinig aanbod voor is bij opvoedondersteuning. Denk aan discriminatie, uitsluiting, stereotypen die over hen en hun kinderen bestaan, segregatie, kansenongelijkheid, de (meervoudige) identiteitsontwikkeling van hun kinderen, waardenopvoeding en religieuze opvoeding. Zij hebben te maken met dilemma’s zoals: ‘Hoe kan ik zorgen dat mijn kind ergens naar school gaat of in een wijk opgroeit waar het zichzelf herkent en zichzelf kan zijn en waar tegelijkertijd voldoende kansen zijn?’.
Een belangrijke zorg voor vaders is ook of zij aan hun rol als kostwinner kunnen voldoen voor hun kinderen en in dat opzicht ‘een goede vader’ kunnen zijn. Ook laat het onderzoek zien dat hun behoeften aan steun deels anders zijn dan wat er wordt aangeboden in reguliere opvoedsteun. Bijvoorbeeld, zij zouden graag met andere vaders uitwisselen en steun gekoppeld willen zien aan bepaalde activiteiten of een ander soort setting dan de gebruikelijke. Voorzieningen sluiten verder nog weinig aan bij bronnen van steun die voor velen van hen vanzelfsprekend zijn, zoals religie.
Een van de weinige andere onderzoeken in het Nederlandse taalgebied onder vaders met een migratieachtergrond laat een vergelijkbaar beeld zien. Het betreft een Belgisch onderzoek onder moslimouders van Lecoyer et al. (2023). Volgens dit onderzoek hebben moslimvaders specifieke behoeften op het gebied van opvoeding, waaronder ondersteuning bij het combineren van religieuze waarden met opvoeding in een niet-islamitische omgeving en advies over meertaligheid en (meervoudige) identiteitsontwikkeling. Daarnaast kampen vaders in dit onderzoek met zorgen over racisme en discriminatie, schoolprestaties, en de toekomst van hun kinderen. Zaken die ook in ons onderzoek onder vaders en eerder onderzoek onder moeders (Distelbrink et al., 2020) naar voren kwamen. Ook werd door vaders in het Belgische onderzoek aangegeven dat ze zoeken naar meer balans in de verdeling van zorgtaken en dat ze behoefte hebben aan sociale netwerken en gesprekspartners om opvoedingskwesties te bespreken.
De afstemming met moeders en behoeften om met voor hen herkenbare vaders over opvoeding te spreken komen ook naar voren in de vadergroepen waarmee Trias Pedagogica in Nederland werkt (zie hoofdstuk 5). De resultaten uit dit en ons eigen onderzoek benadrukken gezamenlijk de noodzaak van vadervriendelijke opvoedingsondersteuning die aansluit bij de culturele, religieuze en maatschappelijke context van vaders.