4 vragen over de foto-expositie Weer toekomst! van het UAF

Wat maakt deze expositie bijzonder?

‘We hebben ‘Weer toekomst!’ ontwikkeld in de periode dat de vluchtelingencrisis zich aan het ontvouwen was. Vluchtelingen werden gezien als een gevaar, als een tsunami die Europa overspoelde. Iedereen kende de beelden van mensen die met bootjes aankwamen in Griekenland. Wij wilden de andere kant van het verhaal laten zien. Het UAF ondersteunt al 70 jaar vluchtelingen bij hun integratie. We kennen zoveel verhalen van vluchtelingen die hebben laten zien wat ze waard zijn. Dat ze niet zielig en hulpbehoevend zijn, maar mensen met talenten en dromen. Die menselijke kant willen we laten zien in de tentoonstelling.'

'We kennen zoveel verhalen van vluchtelingen die hebben laten zien wat ze waard zijn'

'Ook wilden we in beeld brengen wat er gebeurt nadat vluchtelingen zijn aangekomen in Nederland. Veel mensen zien alleen de bootjes die aanspoelen. Als je alleen het beeld van de aankomst op je netvlies hebt, blijf je de vluchteling zien als een last, als een probleem. Het wordt anders als je ziet hoe ze door studie of werk hun leven weer oppakken. Zoals een bezoeker van de tentoonstelling het zei: “Haal adem en neem de tijd om goed te kijken naar deze mensen. Niet naar hun ellende, maar naar de kansen die ze pakken”.’

Welk verhaal uit de expositie raakt u het meest?

‘De fotograaf van de tentoonstelling, Ahmet Polat (destijds fotograaf des Vaderlands), heeft een groot talent om beelden echt te laten spreken. Hij nam de tijd om de vluchtelingen te leren kennen voordat hij zijn camera oppakte, en dat zie je terug in de foto’s. Bijvoorbeeld in het verhaal van Siham. Zij is een jonge, Syrische studente die de oorlog ontvluchtte. Eenmaal in Nederland ontfermde zich een Nederlands gastgezin over haar. Vanuit die veilige basis kon ze weer studeren en aan haar toekomst werken. Ik vind het ontzettend knap om te zien hoe veerkrachtig ze is, en hoe ze haar leven oppakt na alles wat ze heeft meegemaakt.'

'Op bovenstaande foto is Siham te zien met haar telefoon. Voor ons is dat een heel normaal beeld, maar voor Siham betekent het veel meer. Haar telefoon staat symbool voor de parallelle wereld waarin ze leeft. Hier leeft ze in een veilige omgeving waar ze kan studeren en bouwen aan haar toekomst. Maar aan de andere kant van de telefoon is daar het thuis dat ze achter gelaten heeft en waar ze voortdurend contact mee houdt om te weten of iedereen nog veilig is. De telefoon, die voor ons zo normaal is, staat zo symbool voor de twee werelden waarin ze leeft.’

Deze tentoonstelling maakt deel uit van het UAF project ‘Learning the basics’. Wat houdt dit project in?

‘Learning the basics is een onderwijs- en integratieproject dat het UAF de afgelopen twee jaar samen met hogescholen en universiteiten heeft uitgevoerd. In dit project ontwikkelden we nieuwe lesmodules voor de taalschakeljaren van het hoger onderwijs, waarmee vluchtelingen zichzelf optimaal kunnen voorbereiden op een studie in Nederland. Toen we dit project ontwikkelden, merkten we dat we het element van integratie misten. We misten de verbinding tussen de vluchtelingen en hun nieuwe land. We wilden vluchtelingen voorbereiden op Nederland, maar andersom wilden we dat de samenleving, en in het bijzonder, het onderwijs, ook alvast kennis met hen zou maken. Daarom hebben we de fototentoonstelling toegevoegd aan het project.'

'We richten de aandacht op de talenten van de vluchtelingen. Dat is voor iedereen beter: voor de vluchtelingen zelf en voor de samenleving!’

'Veel Nederlandse studenten wisten niet eens dat ze naast hoogopgeleide vluchtelingstudenten in de studiebanken zaten. Of ze wisten het wel, maar hadden alleen het beeld van ‘aangespoelde’ vluchtelingen in Griekenland voor zich. Dit beeld wilden we nuanceren. We wilden dat de Nederlandse studenten het verhaal van de vluchtelingen zouden leren kennen, en dat er ontmoeting plaats zou vinden. Bij elke tentoonstelling hielden we dan ook een opening waar zowel Nederlandse studenten als vluchtelingstudenten kwamen.’

Waarom is een organisatie als het UAF nodig om vluchtelingen te helpen integreren?

‘Voorop gesteld: vluchtelingen zijn niet hulpbehoevend. Zij hebben de regie over hun eigen leven. Het UAF geeft hen informatie over mogelijkheden voor studie en werk. Samen met onderwijsinstellingen, gemeenten en het bedrijfsleven maken we de weg vrij voor hun professionele ontwikkeling, zodat hun kennis kan worden benut. Omdat we dit al 70 jaar doen, hebben we de expertise en het netwerk. We geven vluchtelingen de regie, en faciliteren in wat ze nodig hebben om verder te komen. We behartigen hun belangen in het hoger onderwijs en in het bedrijfsleven. Vaak worden hun diploma’s niet erkend in Nederland. Wij vormen dan de verbindende factor: als ze bijvoorbeeld nog een studie moeten doen, zorgen wij dat ze vrijstellingen krijgen.'

'Bedrijven aarzelen vaak om iemand uit bijvoorbeeld Syrië aan te nemen. Wij kunnen dan laten zien dat deze persoon weliswaar een vluchteling is, maar wel mooi de leiding had over twee apotheken in Syrië. Het enige wat nog mist is de Nederlandse taal, en daarvoor adviseert het UAF over een goed taaltraject. Zo richten we de aandacht op de talenten van de vluchtelingen. Dat is voor iedereen beter: voor de vluchtelingen zelf en voor de samenleving!’