'Als kind schaamde ik me dat ik anders was, nu zie ik het als rijkdom'

Vier vragen, vier antwoorden. Dit keer aan Daria Bukvić (28). Bukvić regisseerde Nobody Home, waarin drie voormalige vluchtelingen hun levensverhaal vertellen. Momenteel regisseert zij het toneelstuk Melk & Dadels, dat een kijkje biedt in de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap.

Artikel
Discriminatie

Waar gaat Melk & Dadels over?

‘In Melk & Dadels krijg je persoonlijke verhalen, anekdotes en sketches te zien van vier Marokkaans-Nederlandse actrices die in Nederland geboren zijn. In die verhalen – waarvan een deel met humor verteld wordt en anderen kritisch en pijnlijk zijn – reflecteren Soumaya Ahouaoui, Kyra Bououargane, Fadua El Akchaoui en Khadija El Kharraz Alami op hun leven in de Nederlandse samenleving. De Marokkaanse en Nederlandse gemeenschap krijgen er beide van langs, op een humoristische manier.’

‘Deze tweede generatie Marokkaans-Nederlandse vrouwen zijn professioneel opgeleide actrices die de toneelschool hebben gedaan of nog doen en in staat zijn om in grote zalen hun verhaal te vertellen. Dat laatste is heel bijzonder. We zijn in première gegaan in de Koninklijke Schouwburg. Dat is een belangrijk gegeven. Theater over biculturele thema’s heeft lang in de marge gezeten en op buurtpodia gespeeld. Wij spelen voor zalen van 600 tot 800 mensen waarmee je indirect zegt: ‘Wij zijn de mainstream geworden, deal ermee.’’

Is dat laatste iets dat nu aan het veranderen is?

‘Ja, zeker. Het feit dat je de zalen goed kunt vullen met deze verhalen betekent dat er een groot (autochtoon en bicultureel) publiek geïnteresseerd is en de kwaliteit van acteurs en makers ontzettend is toegenomen. Ik denk dat mensen de behoefte hebben om de verhalen van ervaringsdeskundigen te horen in plaats van datgene waarmee ze lamgeslagen worden door de media.’ ‘Men vindt het spannend om bij de Marokkaanse buurvrouw aan te bellen en vragen te stellen over haar leven. Een theaterkaartje kopen voelt dan als een makkelijke manier om een inkijk te krijgen in andermans leven. Dat maakt theater zo aantrekkelijk. Je kunt heel veilig spieken in het leven van iemand anders.’

Je vluchtte op je derde met je moeder uit Bosnië. Hoe beïnvloed jou dat in je werk?

‘Heel sterk. Ik denk dat ik het eerste deel van mijn leven heel hard heb geprobeerd een zo normaal mogelijk Nederlands meisje te zijn. Tot je erachter komt dat je dat niet bent en ook nooit zal worden. Als je daar vrede mee krijgt, kan je daar vol uit putten. Dan wordt het een gigantische inspiratiebron en motor voor verandering. Bijna al mijn voorstellingen gaan indirect over mijn moeder of mijn vader.’ ‘Als kind naar Nederland vluchten en hier mijn weg proberen te vinden heeft een grote impact gehad op wie ik ben. Waar ik als kind me er soms voor schaamde dat ik anders was, zie ik dat nu als een rijkdom waar ik verschrikkelijk veel inspiratie en troost uit haal.’

Wanneer besloot jij maatschappijkritische stukken te maken?

‘Ik fietste in Limburg door het bos en zag drie asielzoekers uit het nabijgelegen azc op een bankje zitten. Ik keek automatisch weg. Dat was het moment waarop ik besefte: zelfs ík ben bang gemaakt. Zelfs in mijn hoofd is de media binnen gekomen. Terwijl; ik ben ex-vluchteling. Ik bén deze mensen. Ik ben beschaamd en bang om terug te kijken. Als ik al niet kan voelen, begrijpen en meeleven met wat deze mensen hebben meegemaakt, hoe kan ik dan verwachten dat de ‘gewone’ Nederlander zich zoiets kan voorstellen? Dan is het aan mij, met mijn platform en bereik als theatermaker om mensen dit te laten voelen.

‘Op de Toneelschool in Maastricht (Bukvić studeerde in 2011 af als regisseur, red.) zei een docent dat je altijd je positie als theatermaker moet bevechten, omdat er in Nederland geen grote problemen zouden zijn om theater over te maken. Toen dacht ik: ‘Woon jij in hetzelfde Nederland als ik? Hoe kán je dat zeggen?’ Afgelopen jaren zijn meer mensen wakker geworden. Voorstellingen waarin Nederlandse biculturaliteit centraal staat, trekken de afgelopen jaren volle zalen. Ik raak geïnspireerd door onrecht. Dat geeft me vuur om kunst van te maken.’

Discussie

‘Zorgelijke berichten over discriminatie bij uitzendbureaus, de hoge jeugdwerkloosheid van allochtonen en achterstanden van statushouders op de arbeidsmarkt zijn verhalen die overheersen in de media’, zei Saskia Keuzenkamp (directeur Kennis en innovatie Movisie/KIS) tijdens de KIS-jaarbijeenkomst. ‘Maar gelukkig is er heel af en toe ook mooi nieuws, zoals de afgelopen dagen de Libris Literatuurprijs voor het boek ‘Wees onzichtbaar’ van Murat Isik en de theatervoorstelling ‘Melk & Dadels’ van regisseur Daria Bukvić.​

De onderwerpen die Isik en Bukvić behandelen, komen overeen met de thema’s van KIS, stelde Keuzenkamp. ‘Zij doen dat met humor, wij als kennisplatform misschien wat saaiig. Maar uiteindelijk draagt alles bij aan de discussie, het zorgt ervoor dat dit belangrijke onderwerp op de agenda blijft.’
 
Bukvić maakt in samenwerking met ROSE stories en ex-parlementariër en schrijver Tofik Dibi Melk & Dadels. De voorstelling is tot en met december 2018 te zien.