Archief biedt rijkdom aan onderzoek en verhalen vluchtelingen

Tientallen proefschriften, honderden publicaties, autobiografieën en zelfs een paar kookboeken met Turkse gerechten. Al jaren houdt Erik van den Bergh van de Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF in zijn vrije tijd lijsten bij met referenties naar publicaties en literatuur over asielzoekers, vluchtelingen en migranten. Nu staan ze op deze website. Een gesprek met de ontwikkelaar.

Artikel

Waarom bent u hiermee begonnen?
‘Dat is langzaam zo gegroeid. Vanuit mijn werk als beleidsmedewerker bij het UAF heb ik altijd al belangstelling gehad voor wat er in deze sector wordt gepubliceerd. Ik was nieuwsgierig wat er aan overzichten bestond. Helaas bleek er niet iets te zijn dat mij echt inzicht gaf. Vanuit mijn werk als belangenbehartiger voor vluchtelingen heb ik baat bij gedegen informatie. Daarom noteerde ik wat ik tegenkwam aan onderzoek. Daarnaast stelde ik vast dat de werelden binnen integratieland nogal verschillen en veel studies en publicaties weinig aandacht krijgen. De informatie-uitwisseling tussen verschillende circuits zoals de wetenschap, beleid en politiek, vluchtelingenorganisaties, migranten en vluchtelingen is tamelijk beperkt. Ik denk dat het van belang is dat mensen van elkaar weten wat er wordt onderzocht. Dat helpt bij het maken van beleid maar ook als je vanuit de praktijk betrokken bent. Bovendien heeft het iets spijtigs als je zoveel onderzoek ziet waar nauwelijks naar wordt gekeken. In die zin beperk ik me niet tot de officiële onderzoeken maar voeg ik bijvoorbeeld ook masterscripties toe.’

Elk jaar maakt Van den Bergh verschillende lijsten: literatuur (proza, poëzie, essays, biografieën, etc.) en onderzoek (o.a. proefschriften, oraties, nationale en internationale onderzoeken). Bij die laatste staan de onderzoeken gecategoriseerd op o.a. beleid & praktijk, onderwijs en gezondheidszorg. Op deze website staan de lijsten van 2014 en 2015. Bekijk ze hier.

Aan welke criteria moeten de publicaties voldoen?
‘Dat blijft altijd een beetje wikken en wegen. In principe neem ik alle publicaties op die dat jaar zijn verschenen zover die betrekking hebben op asielzoekers, vluchtelingen en migranten. Eigenlijk alles wat te maken heeft met processen van integratie en diversiteit in de samenleving. Ik focus daarbij op Nederland maar kijk ook naar publicaties in het buitenland, vooral als die een relatie hebben met ons werk en de Nederlandse situatie. Voor zover ik dat kan beoordelen. In Duitsland of Engeland is de situatie in veel opzichten vergelijkbaar en daardoor is heel wat onderzoek goed bruikbaar voor ons. Een studie over de opvang van vluchtelingen in Kuala Lumpur, daar ben ik wat minder geïnteresseerd in. Maar opvang van Syriërs in het Midden-Oosten komt weer een stuk dichterbij.’

asielzoekers
Foto: Flickr, Directie Voorlichting

Waarom verzamelt u ook referenties van proza en poëzie?
‘Het helpt mij in m’n werk om het verhaal van mensen zelf te horen. Ik ontleen veel inspiratie en inzichten aan romans en gedichten. Literair werk laat zien wat mensen motiveert en hoe mensen denken en doen. In de literatuurlijst staan ook autobiografieën en essay-achtige stukken waarin opinies worden weergegeven. Die geven je ook zicht op wat er speelt in een groep.’

'Eten is in sommige culturen heel belangrijk en ook daar kan je inspiratie aan ontlenen. Laten we de smakelijke kant van diversiteit niet uit het oog verliezen'

En de kookboeken die er tussen staan?
‘Dat is natuurlijk niet de hoofdmoot maar wel een belangrijk element. Eten is in sommige culturen heel belangrijk en ook daar kan je inspiratie aan ontlenen. Laten we de smakelijke kant van diversiteit niet uit het oog verliezen.’

Voor wie is deze lijst interessant?
‘Sinds een aantal jaar stuur ik de lijst naar zo’n 100 tot 150 mensen met wie ik via mijn werk direct of indirect mee te maken heb. Enerzijds zijn dat wetenschappers, het is handig voor hen om te weten wat er al is. Het is ook interessant voor mensen die beroepsmatig met vluchtelingen werken of die op een andere manier professioneel met vluchtelingen te maken krijgen, denk bijvoorbeeld aan de medische sector. Hetzelfde geldt voor mensen die beleid maken bij ministeries en gemeenten of journalisten die berichten over deze groep. Maar ook uiteraard voor vluchtelingen of migranten die al wat langer in Nederland zijn. Voor hen is het interessant om te weten wat er over hen wordt gepubliceerd en om te kijken of ze zich herkennen in verhalen van lot- en landgenoten. Ik hoor vaak dat zij het interessant vinden om te weten wat er wordt geschreven over mensen aan wie zij zich verwant voelen.’

Wat vindt u zelf als professional waardevol aan deze lijsten?
‘Wat ik interessant vind, is om te zien wat er gepubliceerd wordt en waar dingen gebeuren. Als je bijvoorbeeld inzoomt op promotieonderzoeken, dan kan je al snel zien waar de universiteiten zich op concentreren. Ook opmerkelijk vind ik dat er veel meer óver vluchtelingen geschreven wordt dan dat de stem van de vluchtelingen zélf klinkt. Ten derde gebeuren er in het buitenland heel interessante dingen die ons hier veelal ontgaan. Ik zag bijvoorbeeld dat de provincie Antwerpen een documentatiedienst heeft die iedere twee maanden een overzicht publiceert met nieuw educatief materiaal. Het zijn vrij omvangrijke documenten waarin je kunt lezen welk educatief materiaal op ons thema beschikbaar is. Het zou heel mooi zijn als er in Nederland iets vergelijkbaars komt.’

 

Aanvullingen zijn welkom!

De lijsten met referenties naar publicaties en literatuur zijn volgens Van den Bergh nooit volledig. Aanvullingen zijn daarom zeer welkom. Heeft u een suggestie? Stuur een e-mail naar: e.vandenbergh@uaf.nl.