Beschermde opvang isoleert jonge vluchteling

Alleenstaande minderjarige vluchtelingen die mogelijk slachtoffer zijn van mensenhandel, worden in Nederland opgevangen in de gesloten Beschermde Opvang (BO). Luc Voncken liet zich een week vrijwillig opsluiten en komt met aanbevelingen om de opvang van deze asielzoekers te verbeteren.

Artikel
Vluchtelingen

Jaarlijks wordt Nederland geconfronteerd met een instroom van alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv’s) die slachtoffer of potentieel slachtoffer zijn van mensenhandel of mensensmokkel. Om deze groep binnen Nederland bescherming en veiligheid te bieden, is de BO opgericht. De maatregelen die bescherming en veiligheid moeten garanderen, ervaren bewoners als zeer beperkend voor hun vrijheid. Zo blijkt uit het afstudeeronderzoek van Luc Voncken, waar hij de Sherazade scriptieprijs van het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) voor ontving.

Voncken: ‘De potentiële slachtoffers van mensenhandel die ik sprak, begrijpen niet waarom zij in hun vrijheid beperkt worden. Deze jongeren mogen voor de veiligheid niet naar buiten wanneer zij dat willen en mogen geen telefonisch contact met hun familie of kennissen hebben. De jongeren lijken vast te zitten binnen de beperkingen en mogelijkheden van de structuren van het asielbeleid.' Ook de betrokken organisaties ervaren beperkende structuren, maar zijn tegelijkertijd verantwoordelijk voor diezelfde structuren, stelt Voncken. 'Dat maakt de situatie waarin de minderjarige asielzoekers en ook de betrokken organisaties zich bevinden zo complex. Het geeft de alleenstaande minderjarige vluchtelingen het gevoel machteloos te staan tegenover het systeem, waar ze net zo goed onderdeel van uitmaken.’

Behoefte aan vrijheid en compassie

Voncken concludeert in zijn scriptie dat er een spanning tussen compassie en repressie bestaat. Enerzijds worden de vluchtelingen in de BO uit compassie beschermd en anderzijds wordt een groot aantal vluchtelingen afgewezen uit angst voor een te grote toestroom. In de dagelijks begeleiding is de spanning tussen compassie en repressie ook te voelen. ‘Begeleiden is volgens de (ex-)BO-bewoners de beste aanpak. De voormalige bewoners geven aan behoefte te hebben aan vrijheid, betrokken ondersteuning en compassie. Voor de voormalige bewoners die uiteindelijk afgewezen worden, lijkt de goedbedoelde compassie slechts te dienen ter legitimatie van een repressief asielbeleid’, aldus Voncken.

Vijf tips voor opvang vluchtelingen, aldus het onderzoek:

  1. Stimuleer participatie. Asielzoekers willen meedoen en graag zo snel mogelijk onderdeel worden van de samenleving. Isoleer nieuwelingen niet van de samenleving door hen vooral binnen een asielzoekerscentrum te houden. Zoals een vluchteling treffend verwoordde aan Voncken: ‘If we come here, we want to feel if we are home. Don’t make me feel like I’m from outside.'  
  2. Minderjarige asielzoekers hebben behoefte aan betrokken, compassievolle begeleiders die een juiste balans vinden tussen de regels en hen daarnaast stimuleren en tijd met hen willen doorbrengen.
  3. Praat niet alleen over, maar vooral mét asielzoekers. Asielzoekers hebben het idee machteloos te zijn en dat er niet écht naar hen geluisterd wordt. Een vluchteling zei tegen Voncken: ‘Op dit moment heb ik geen keuze, het wordt voor mij gekozen. Het maakt niet zoveel uit, ik moet toch doen wat voor mij wordt besloten.'
  4. Verlaag de drempel om aan reguliere activiteiten met Nederlandse wijkbewoners deel te nemen. Op deze manier meng je makkelijker, leer je de taal sneller en voel je je als nieuwkomer sneller onderdeel van de Nederlandse samenleving.
  5. Ondersteun eigen ideeën en initiatieven. Faciliteer meer ontspannende activiteiten voor asielzoekers en stem de activiteiten af op hun eigen wensen.