Beste burgemeester ter wereld: 'We moeten allemaal re-integreren in de nieuwe realiteit'

Burgemeester Bart Somers van Mechelen is kort geleden benoemd tot de beste burgemeester ter wereld. Somers is in het bijzonder geliefd door zijn integratiebeleid. ‘Niet je afkomst, maar je toekomst telt’. Wat is de sleutel tot zijn succes en wat kunnen we van hem leren? Kennisplatform Inclusief Samenleven legt hem tien vragen voor.

Artikel
Integratie- en inburgeringsbeleid

De Mechelse bevolking bestaat uit 128 nationaliteiten. Hoe zorgt u ervoor dat alle burgers kansrijk zijn en dat er geen eilandjes ontstaan?
Ondertussen zijn we zelfs met 131 verschillende nationaliteiten. Om al die verschillende individuen te laten samenleven is het op de eerste plaats belangrijk dat we elkaar ook zien als individu. De grootste valkuil zit hem in groepsdenken. Als we mensen uitsluitend indelen op blank of gekleurd, christen of moslim dan verliezen we zoveel andere identiteiten die we allemaal hebben.’

‘Ik ben vader, Europeaan, Belg, politicus, boekenwurm. Toen Vlaanderen 50 jaar migratie herdacht, hebben we dat in Mechelen gevierd. Met een feest voor ‘50 jaar migratie’ hadden we 120 immense foto’s van stadsgenoten, met roots uit de hele wereld, centraal op de Grote Markt geplaatst. Het zijn kleine zaken die bijdragen tot een klimaat van aanvaarding en samenleven.’

Ik pretendeer daarmee niet dat er nooit problemen zijn. Dat zou onrealistisch zijn. Want het vraagt wel degelijk om aanpassingen. Van beide kanten. We leven allemaal in een nieuwe multiculturele realiteit. Jan woont misschien al velen generaties in Mechelen en zijn buurman Ali is al de derde generatie die hier woont. Maar, we zijn allemaal eerste generatie ‘superdiverse’ Mechelaars.’

mechelen

Waaruit blijkt dat uw integratiebeleid succesvol is?
‘Daar zijn geen meetbare indicatoren voor, dus het is moeilijk in te schatten. Tot nu toe zijn er uit onze stad bijvoorbeeld nog geen ‘strijders’ naar Syrië vertrokken. Dat zal deels toeval zijn en geluk, maar uiteraard draagt het beleid hier ook aan bij.’

‘In Mechelen werken we hard aan een inclusieve maatschappij. Daarmee bedoel ik niet alleen mezelf en mijn stadsdiensten, ook elke inwoner van mijn stad werkt daaraan mee. Los van hun achtergrond, leeftijd of gender. Voor mij geldt: niet je afkomst maar je toekomst telt. Dat iedereen, los van zijn oorsprong, ouders of religie dezelfde kansen krijgt in de samenleving.’

‘Alle inwoners zijn vanaf hun jeugd betrokken in sociale programma’s. Jongeren maken 22 procent uit van de bevolking in Mechelen. Dat maakt ons een van de jongste Vlaamse steden. De stad voorziet negen speciale centra die naschoolse activiteiten organiseert voor kwetsbare kinderen. Daarnaast werken we ook met jeugdwerkers en straathoekwerkers die kinderen opvolgen op school. Wanneer ze beginnen met spijbelen of slechte cijfers halen spreken ze met deze jongeren en proberen ze hen te motiveren om de beste keuze te maken. Om het beste van hun leven te maken.’

'Er is geen gouden sleutel die alle problemen oplost. Laten we beginnen met het feit dat ‘de immigrant’ en 'de autochtoon' niet bestaan'

Wat is de sleutel tot dat succes?
‘Ik pretendeer niet dat er één oplossing is, of een gouden sleutel die alle problemen oplost. Laten we beginnen met het feit dat ‘de immigrant’ niet bestaat. En ook ‘de autochtoon’ bestaat niet. In Mechelen leven 86.000 mensen en ze zijn allemaal uniek en verschillend.’

‘De volgende stelling leidt wellicht tot gefronste wenkbrauwen, maar ik ben van mening dat we allemaal moeten re-integreren in de nieuwe realiteit. Samenleven, niet gewoon hetzelfde gebied bezetten. Niet naast elkaar, maar samenleven. Uiteraard biedt dat ook uitdagingen, maar ik zie vooral kansen in samenleven in diversiteit.’

Het vraagt om mentaliteitsverandering en die leg je niet zomaar op aan anderen. Dat moet geleidelijk aan groeien, uiteraard ondersteunt door beleid. Maar, het zijn vooral de mensen zelf die voor een verandering zorgen.’

‘Ik verwelkom elke nieuwe inwoner in Mechelen, maar iedereen moet dezelfde regels volgen. De fundamentele principes zoals vrijheid, veiligheid en gelijkheid van man en vrouw zijn cruciaal en niet onderhandelbaar. Wanneer de rechtsstaat genegeerd wordt, heeft dat duidelijke consequenties, onafhankelijk van mensen hun achtergrond.’

Wat is uw toekomstvisie, wat betreft het integratiebeleid, voor Mechelen?
‘Wij zetten momenteel in op meer ‘kleur’ in de jeugdbewegingen. Kinderen van jongs af aan met elkaar laten samenspelen, komt iedereen ten goede.’

Wat kan Nederland leren van het integratiebeleid in Mechelen?
Ik ga zeker niet pretenderen dat Mechelen alle antwoorden bezit. Bovendien mag je de context, geschiedenis en schaalgrootte van onze stad niet negeren. Je kan het model van Mechelen niet een op een overnemen voor andere steden. Elke stad heeft een beleid op maat van de inwoners nodig.’

Mechelen

Wat is uw kijk op de kwestie rondom commissaris Jinnih Beels?* Hoe reageert u daarop vanuit uw rol als burgemeester?
‘Ik veronderstel dat u verwijst naar de recente racistische uitlating tegenover commissaris Beels? Ik was daar verbolgen over. Razend word ik daarvan. Maar, we werken heel hard binnen het korps om meer divers te worden. En we mogen daarmee ook niet alle andere 400 politieagenten over dezelfde kam schermen. Het was één rotte appel in de mand. En daar moet onmiddellijk en kordaat worden op gereageerd. Voor racisme en discriminatie is enkel nultolerantie het enige juiste antwoord.’

Wat adviseert u aan uw collega-burgemeesters in Nederland rondom integratiebeleid? Ook bij dergelijke situaties zoals die van commissaris Jinnih Beels?
‘Ik denk dat consistentie daarin zeer belangrijk is. Racisme en discriminatie kunnen niet. Punt. Daar valt niet over te discussiëren. Verder werken wij hard aan het verkrijgen van een meer divers korps. Je kan niet een stad zijn met 138 verschillende nationaliteiten en slechts 1 of 2 nationaliteiten vertegenwoordigd zien in het korps. Hetzelfde geldt voor leeftijd of gender. De samenstelling binnen de politie moet een afspiegeling zijn van de maatschappij. Enkel op die manier kan je geloofwaardig naar voren treden. Daarom hebben wij, onder anderen, commissaris Jinnih Beels in dienst genomen. Samen met de campagne die we weldra gaan starten, willen we een gevarieerd publiek aantrekken voor de opleidingen van politie.’

Wat is uw grootste motivatie?
‘Om in de politiek te stappen moet je sowieso al een beetje idealist zijn. Anders begin je er niet aan of houd je het niet lang vol, naar mijn mening. Ik geloof niet dat ik de hele wereld kan verbeteren, maar mijn burgemeesterschap heeft mij wel al veel vreugde gebracht. Omdat je op kleinere schaal toch cruciale veranderingen kan doorvoeren die de stad mooier en beter maken. Uiteraard is een stad nooit af, maar het motiveert me wel om mijn geboortestad te zien groeien en het maximale eruit te halen.’

'Samen leven in diversiteit is onze nieuwe realiteit die we met zijn allen moeten omarmen'

Wat geeft u uw eigen kinderen mee met betrekking tot onderwerpen zoals discriminatie en racisme?
Hetzelfde als wat ik uitvoer, voor racisme en discriminatie bestaat geen excuus. Maar, ik hoef mijn kinderen daarin niet bijsturen. Ze zijn opgegroeid tot zeer kritische, alerte jonge mensen die geëngageerd in het leven staan. Ik vind het heerlijk om met hun over zulke zaken in dialoog te gaan.’

Wat is uw belangrijkste boodschap?
‘Dat samen leven in diversiteit onze nieuwe realiteit is die we met zijn allen moeten omarmen. En nog belangrijker: niet uw afkomst, maar uw toekomst telt.

 

*Binnen het Mechelse politiekorps werd via WhatsApp een foto van commissaris Jinnih Beels verspreid. De foto betrof een portret van Beels, met daarbij een racistisch opschrift. Jinnih Beels is van Belgisch-Indische afkomst. Vorig jaar stapte zij over van de politie Antwerpen naar het korps in Mechelen, om daar het diversiteitsbeleid uit te bouwen. Een van haar actiepunten is het aanpakken van verborgen racisme binnen de politie.