Collectief bewegen naar een gelijke en geweldloze maatschappij
Op internationale Mannendag, 19 november 2020, vond het webinar ‘Geweld tegen vrouwen? Mannen als deel van de oplossing!’ plaats. Dit was onderdeel van de reeks van vijf bijeenkomsten van Platform Eer en Vrijheid. Wat is de rol van cultureel gehanteerde gendernormen in maatschappelijke problemen, waaronder geweld tegen vrouwen? Jens van Tricht van Emancipator licht dit duidelijk uit.
Mannenemancipatie beslaat in de visie van Emancipator vier gebieden, namelijk geweld en veiligheid, arbeid en zorg, gender en diversiteit, en relaties en seksualiteit. Volgens van Tricht kan geweld tegen vrouwen voorkómen worden wanneer mannelijkheidsnormen getransformeerd worden, door middel van het stimuleren van zorgzame mannelijkheid. De afgelopen jaren is dit bijvoorbeeld gedaan door de White Ribbon campagne naar Nederland te halen. Omdat geweld vooral een mannenprobleem is dat in alle lagen van de samenleving voorkomt, vraagt Emancipator mannen door middel van deze inmiddels jaarlijkse campagne om onderdeel te worden van de oplossing. Negen van de tien geweldplegers zijn namelijk mannen, maar de meeste mannen zijn geen geweldplegers. Hoe kunnen deze mannen toch een verschil maken in hun omgeving waarin geweld tegen vrouwen en seksisme gebagatelliseerd, genormaliseerd en uitgelokt worden?
Normen en waarden normaliseren ongelijkheid
Die vraag beantwoordt van Tricht met de contextuele schetsing dat geweld niet uit de lucht komt vallen. We leven in samenlevingen waarin allerlei culturele normen en waarden het normaliseren dat mannen en vrouwen niet gelijk behandeld worden. Plagen wordt gezien als ‘hij vindt je leuk’ (wie kent niet het eeuwenoude spreekwoord: ‘meisjes plagen kusjes vragen’?) en straatintimidatie is ‘gewoon wat aandacht vragen’. De ‘Me Too’-beweging zorgde er echter voor dat mannen inzagen dat er wel degelijk een probleem bestond, zonder dat deze mannen zelf een ‘foute man’ hoefden te zijn. Volgens van Tricht een cruciaal punt in het meekrijgen van mannen in de beweging naar meer gelijkheid en eenheid in de samenleving.
Over-representatie van vrouwen
De meeste professionals die met het thema van geweld tegen vrouwen bezig zijn, zijn vrouwen, zoals ook bevestigd wordt door de aanwezige deelnemers van het webinar: over-representatie van het vrouwelijke geslacht ten top. Geweld tegen vrouwen is echter geen vrouwenprobleem, maar een maatschappelijk probleem. En vooral ook: een mannen- of mannelijkheidsprobleem! Volgens van Tricht moeten we dus op zoek naar mannen die onderdeel van de oplossing zijn.
Mannen betrekken bij de oplossing doet Emancipator onder andere door het organiseren van mannenweekenden. In deze weekenden wordt er door de mannelijke deelnemers vaak voor het eerst ervaren dat er bij mannen onderling ook een veilige sfeer kan bestaan. Maskers vallen af wanneer er bijvoorbeeld gepraat wordt over emoties. Voor veel deelnemers blijkt zo’n weekend een life changing event te zijn. Daarnaast heeft Emancipator het project Mannenberaad, waarin men vroegtijdig problemen onder mannen wil signaleren. Van Tricht benoemt dat veel coping-mechanismes van mannen, zoals een biertje doen in de kroeg en voetbal kijken met vrienden, door de huidige coronacrisis niet meer werkbaar zijn. Mannen die hierdoor problemen krijgen wil Emancipator vroeg in beeld krijgen; ten behoeve van het voorkomen van het veelvuldig geziene patroon van escalerende aard dat uiteindelijk onder andere tot vrouwengeweld leidt.
Culturele gendernormen
Wat zijn de gehanteerde culturele gendernormen voor mannen en vrouwen nu eigenlijk? Voor mannen is dat niet huilen, verantwoordelijk, sterk, stoer en macho zijn, en voor vrouwen zorgzaam, gevoelig, liefdevol, sexy en zacht. Wanneer mannen en vrouwen buiten de lijntjes kleuren door de hen toegeschreven eigenschappen niet uit te dragen, bestaan er voor mannen voornamelijk scheldwoorden die zich richten op vrouwelijkheid (pussy), en homoseksualiteit (mietje).
Het uiteindelijke doel is dat we als maatschappij niet meer onder de opgelegde kaders van gendernormen gebukt gaan
Collectief naar een kadervrije samenleving
De emancipatie van vrouwen heeft volgens van Tricht vooral vorm gekregen doordat vrouwen richting mannen en mannelijkheid hebben bewogen en mannelijke eigenschappen in zichzelf hebben ontwikkeld. Hierdoor zijn de meer mannelijke gendernormen in de samenleving deels versterkt. Wat Emancipator probeert te doen, is mannen als collectief actief naar het terrein te bewegen waar vrouwen al eeuwen in gedrukt worden, en niet te laten stilstaan en in paniek te laten raken doordat vrouwen meer van hun terrein winnen. Dat kan namelijk leiden tot overcompensatie van andere mannelijke eigenschappen, resulterend in maatschappelijke problemen. Het uiteindelijke doel is dat we als maatschappij niet meer onder de opgelegde kaders van mannelijke (blauwe), en vrouwelijke (roze) gendernormen gebukt gaan, maar als collectief kunnen bewegen naar een maatschappij waarin iedereens gendervrije (paarse) eigenschappen er mogen zijn waardoor het menselijk potentieel in de samenleving meer volledig benut zal kunnen worden. Emancipator ziet dit als een groot deel van de oplossing van maatschappelijke problemen als uiteenlopende vormen van geweld, de gender pay gap en het kostwinnersideaal, waaraan Van Tricht ook nog milieuproblemen toevoegt: vlees eten en autorijden worden namelijk nog altijd als mannelijk gezien. Van Tricht wil niet zo ver gaan als zeggen dat het opheffen van gendernormativiteit dé oplossing voor al onze maatschappelijke problemen is, maar gendernormativiteit heeft volgens hem hierin wel een duidelijk onderliggend karakter.
Mannen collectief in beweging
Aangezien ‘mannelijke’ eigenschappen over het algemeen hoger worden gewaardeerd dan ‘vrouwelijke’ eigenschappen in de samenleving, gaat dit echter niet zonder slag of stoot. Hoe kunnen mannen collectief in beweging worden gezet? Dialoog blijkt een belangrijke tool. Daarin wordt geadviseerd om indien mogelijk de ingang voor het gesprek te vinden via vragen die bij mannen opkomen rondom het vaderschap. Of waar gendernormativiteit bij de man problemen veroorzaakt in zijn eigen leven. Ook wordt aangeraden mannen niet neer te zetten als geweldpleger en hen te vragen deel te worden van de oplossing. Emancipator doet dit bijvoorbeeld met hun nieuwe campagne, hetgeen de op Gandhi geïnspireerde slogan ‘Be the new man you wish to see in the world’ draagt.
De deelnemers zien het webinar als erg interessant en waardevol. Daarnaast fungeert het als inspiratie: deelnemers zijn van plan het issue van gendernormativiteit en alle bijbehorende resulterende problemen zoals geweld tegen vrouwen aan te kaarten bij hun partner, collega’s erover te informeren, en het gesprek aan te gaan met hun vrienden die zich identificeren als man.
Tips
Voor professionals bij het voorkomen van geweld en het bevorderen van gendergelijkheid:
- Ga in dialoog met mannen en begin het gesprek vanuit de problemen die mannen ervaren als het gaat om gendernormativiteit. Hebben ze bijvoorbeeld vragen over vaderschap? Als mannen zelf iets opperen is het een veiliger startpunt om de dialoog aan te gaan.
- Zet mannen niet neer als geweldpleger of dader, maar betrek hen bij de problemen als deel van de oplossing. Met een positieve benadering kom je verder.
- Stimuleer het ontwikkelen van de zorgzame kant van mannen.
Verder lezen
- Voor meer diepgang, lees Van Trichts boek genaamd: Waarom feminisme goed is voor mannen.
- Zie www.emancipator.nl voor informatie over de Nederlandse White Ribbon Campagne, IMAGINE workshops, Talentontwikkeling van Jongens, Deltaplan, Menukaart, Ambassadeurs, Blogmarathon, Campagnefonds, MenCare, MenEngage en andere mannenemancipatie zaken.