Discriminatie aanpakken: 3 gouden tips voor elke gemeente

Tip 1: kies bewust voor een brede of juist een smalle aanpak

Als gemeenteambtenaar op het terrein van discriminatiebestrijding sta je voor de keuze: waar ga ik op focussen?

Smalle aanpak:

Je hebt verschillende mogelijkheden: je kunt kiezen voor een beleid waarin je duidelijk kiest om je te richten op één vorm van discriminatie die als zeer prangend wordt ervaren binnen je gemeente. Bijvoorbeeld: het verminderen van discriminatie van mensen met een migratie- of vluchtelingenachtergrond op de arbeidsmarkt. Voordeel hiervan is dat je een zeer gericht en weldoordacht plan kan opstellen. Je raadpleegt dan belangenorganisaties van mensen met een migratieachtergrond, gaat in overleg met experts op dit thema en verzamelt cijfers over deze specifieke vorm van discriminatie. Vervolgens breng je in kaart welke aanpakken en interventies hierbij effectief zijn (een aantal vind je in dit rapport) en je legt contacten met het bedrijfsleven; want daar moet de verandering gaan plaatsvinden. Je evaluatie kan ook heel gericht zijn: welke veranderingen hebben de bedrijven doorgemaakt? En wat heeft je doelgroep daarvan gemerkt?

Brede aanpak:

Een geheel andere aanpak is die waarbij je gemeente bewust kiest om discriminatie op meerdere gronden tegelijkertijd aan te pakken. Onderzoek laat zien dat dit zeker mogelijk is. Met onderwijsinterventies bijvoorbeeld kun je discriminatie in de volle breedte aanpakken. Door middel van theaterprogramma’s en goed onderbouwde lespakketten verminder je vooroordelen en stereotypen van leerlingen ten aanzien van verschillende groepen mensen. Bij leerlingen werkt het soms zelfs beter als je discriminatie in de breedte behandelt. Tijdens lessen over dit thema valt bijvoorbeeld op dat leerlingen die zelf een migratieachtergrond hebben, makkelijker homofobie afkeuren wanneer je dit presenteert als een vorm van discriminatie en niet als een seksualiteitsthema. Want ze konden uit eigen ervaring putten dat discriminatie niet fijn, niet oké is. Kies bij deze brede aanpak voor duidelijke domeinen, bijvoorbeeld voor het onderwijs of voor de buurt en wijk.

Hoe goed bedoeld ook, niet alle aanpakken op discriminatie zijn effectief

Tip 2: check de effectiviteit van je aanpak

Hoe goed bedoeld ook, niet alle aanpakken op discriminatie zijn effectief. Baat het niet, dan schaadt het soms wel. Een voorbeeld is een buurtaanpak waarin buurtbewoners in gesprek met elkaar gaan over discriminatie. Als dit een open discussie is, bestaat de kans dat ontevreden buurtbewoners die niks willen hebben van bijvoorbeeld vluchtelingen in hun wijk, de sfeer gaan bepalen en daarmee ook andere buurtbewoners negatief beïnvloeden.

Of denk aan een sollicitatiecursus voor jongeren met een migratieachtergrond die een baan zoeken om nieuwe vaardigheden aan te leren. De cursus zelf kan hen het gevoel geven dat het probleem aan hen ligt (waarom worden zij op cursus gestuurd en niet de discriminerende bedrijven?) en hen aan het twijfelen brengen over hun eigen capaciteiten. Ga daarom eerst na wat wel en wat niet werkt. Dat kan bijvoorbeeld via de checklist in deze handreiking voor gemeenten. Of gebruik dit wat werkt-dossier waarin de relevante wetenschappelijke kennis gebundeld is. 

Tip 3: wissel ervaringen uit met andere gemeenten

Een effectief antidiscriminatiebeleid opstellen is niet 1-2-3 gedaan. Ga daarom met collega’s in andere gemeenten in gesprek over hun ervaringen. Door ervaringen uit te wisselen, maak je betere afwegingen en leg je een goede basis voor je besluiten. In sommige gemeenten staat discriminatie nog niet hoog op de agenda en veel gemeenteambtenaren worstelen nog met de vraag hoe zij meer draagvlak kunnen krijgen voor antidiscriminatiebeleid, bleek uit dit onderzoek. Het helpt dan om met collega’s te overleggen die in eenzelfde situatie zitten en help je elkaar verder.