E-learning: polarisatie herkennen, aanpakken en voorkomen

Hoe kunnen professionals en beleidsmakers polarisatie in de wijk tegengaan? KIS ontwikkelde een e-learning waarin niet alleen professionals en beleidsmakers, maar ook de ‘gewone’ burger leert polarisatie te herkennen, aan te pakken en te voorkomen. Onderzoeker Ron van Wonderen ontwikkelde de e-learning, ondersteund door adviseur Naima Azough. Van Wonderen: ‘Wees je op dagelijkse basis bewust van je eigen handelen, dat geldt voor iedereen in de wijk.’

Auteur: Dyonne van Haastert

E-learning
Polarisatie en verbinding

Maatschappelijke spanningen in wijken zijn aan de orde van de dag, aldus Van Wonderen. ‘Het is een actueel probleem, dat in verschillende vormen voorkomt. Elke wijkprofessional heeft een belangrijke verantwoordelijkheid bij het voorkomen van die spanningen.’ En dat begint aan de voorkant, bij de sociale professionals, stelt de onderzoeker.

Het belangrijkste is dat polarisatie als issue wordt erkend en dat je de invloed hiervan erkent op jongeren, voegt Azough toe. ‘Het maakt niet uit waar je woont, of je nu in de grote stad woont of van het platteland komt. Het is een reëel issue in de huidige maatschappij.’

Naar de e-learning  

Zowel Van Wonderen als Azough hebben jarenlange onderzoekservaring op het gebied van polarisatie, extremisme en radicalisering. Ron van Wonderen heeft in het afgelopen decennium in tientallen wijken onderzoek gedaan naar oorzaken, verschijningsvormen en oplossingen voor spanningen tussen bevolkingsgroepen. Naima Azough heeft onder meer als speciaal rapporteur ‘preventie van extremisme’ in 2016 en 2017 onderzoek gedaan naar polarisatie en extremisme onder jongeren, en de rol hiervan op professionals in het sociale domein en onderwijs.

Wijkprofessionals horen vaak als eerste wat er gebeurt in een buurt

Invoelbaar

Azough: ‘Bij professionals is er behoefte aan invoelbare casussen en praktijkmodellen. Stappenplannen, waar zij niet hele stukken tekst voor hoeven te lezen. Mijn rol bij het ontwikkelen van de e-learning was vooral adviserend; hoe kom je tot de kern van inhoudelijke onderzoeken? En nog belangrijker; hoe vertaal je dat naar een praktische tool?’

Deze illustratie uit de e-learning laat zien welke dimensies belangrijk zijn bij het herkennen en begrijpen van polarisatie.

‘Professionals kunnen vroegtijdig signaleren wat er in een buurt speelt, doordat deze mensen ook achter de voordeur komen. Denk aan een jongerenwerker of een huismeester. Deze professionals horen vaak als eerste wat er gebeurt in een buurt. Als er ergens spanningen zijn, dan kan dat bijvoorbeeld worden opgemerkt doordat er een incident voorkomt.’ En die escalatie wil je juist voorkomen, vervolgt Van Wonderen.

Het belangrijkste bij polarisatie is dat je niet wacht en het laat etteren, je moet investeren in ‘vredestijd’

Azough: ‘In het aanpakken van polarisatie moeten we gebruikmaken van de kennis die op straat en bij de professionals te vinden is. Zij signaleren, maar weten dit wellicht niet meteen in de juiste context te zetten of te duiden. Vergelijk het maar met het stellen van een diagnose, dat doet een arts ook niet met ‘de natte vinger’. Juist alle verschillende perspectieven zijn hierin nodig, iedereen ziet een ander deel van het probleem.’

‘Het belangrijkste bij polarisatie is dat je niet wacht en het laat etteren, je moet investeren in ‘vredestijd’. Polarisatie kent vele verschillende fases, professionals kunnen een meerwaarde creëren in iedere fase. In de e-learning leren zij dat ze een situatie kunnen stabiliseren of de-escaleren. En, in latere fases als er wel incidenten zijn voorgekomen, kunnen zij interventies toepassen.’

Wat is polarisatie?

Polarisatie is toenemend wij-zij-denken. Het is een proces waarbij de tegenstellingen tussen groepen in de samenleving sterker worden, waardoor groepen steeds meer tegenover elkaar komen te staan. Polarisatie kan zich manifesteren op verschillende locaties, bijvoorbeeld in een buurt, op een school of op de werkvloer, maar ook op (sociale) media.

‘Polarisatie speelt zich voornamelijk af in de gedachten en gevoelens van mensen, dat maakt het lastiger te herkennen. Het vraagt een nieuw perspectief van sociaal professionals, of je nu werkzaam bent in een wijkteam of als jongerenwerker’, aldus Azough.

Waarom een e-learning?

De e-learning is voor sociaal professionals, lokale professionals en beleidsmakers ontwikkeld, maar kan natuurlijk ook door een betrokken burger worden gevolgd. In de e-learning leer je om polarisatie op wijkniveau vroegtijdig te herkennen en op een gestructureerde manier te analyseren. Je leert welke verschijningsvormen en fasen polarisatie kan hebben, en welke oorzaken, risico-, trigger- en beschermingsfactoren er zijn voor polarisatie. Ook leer je over mogelijke oplossingen om polarisatie te voorkomen of te verminderen.

Innovatief 

De e-learning is op innovatieve wijze ontwikkeld, licht Azough toe. ‘Vaak wordt het beleid door de een opgesteld en uitgevoerd door de ander. Met deze e-learning willen we alle betrokkenen een gedeelde verantwoordelijkheid geven. Zodat we de kloof tussen beleid en praktijk kunnen dichten. Het vergt analytische vermogens van iedere betrokkene, of je nu beleidsmaker of jongerenwerker bent.

Van Wonderen: ‘In deze e-learning leer je met behulp van animaties en casussen over polarisatie in buurten. Je ontdekt hoe je als buurtprofessional vroegtijdig polarisatie signaleert en kunt voorkomen dat ongemak en kleine ergernissen tussen groepen escaleren tot spanningen en incidenten. Ook leer je hoe je zelf signalen kunt analyseren en duiden. Of dat nu alleen is of samen met collega’s. De e-learning geeft de kennis en middelen om op basis van een goede analyse tot passende oplossingen voor polarisatie in wijken te kunnen komen. Na afloop van deze e-learning kun je met het bijbehorend analyse-instrument en handreiking concreet aan de slag in je eigen buurt.

Wat leidt tot polarisatie?

Polarisatie kan een proces zijn tussen mensen van verschillende culturele opvattingen of etnische achtergrond. Maar, is eigenlijk veel breder. Het kan ontstaan tussen een groot aantal groepen in de samenleving op basis van:

  • etnisch-culturele-religieuze verschillen
  • lokale/nationale oriëntatie versus ‘kosmopolieten’
  • randstad versus niet stedelijke gebieden
  • arm en rijk
  • hoog- en laagopgeleid
  • links of rechts

Getest

De e-learning is inmiddels uitgebreid getest met wijkprofessionals en blijkt een succes. ‘De e-learning is makkelijk te volgen’, legt Van Wonderen uit. ‘Ik heb het instrument getest tijdens een gastcollege op het hbo, en de studenten waren enthousiast. Dat komt mede door het gebruik van animaties en de video’s.’

De verschillende modules van de e-learning, uitgelegd in het hoofdmenu.

De e-learning gaat over een fictieve wijk, legt Van Wonderen uit.’ De cursist komt langs allerlei verschillende personen, die hem/haar steeds een brokje informatie geven.’

Professionals signaleren, maar weten dit wellicht niet meteen in de juiste context te zetten of te duiden

Het doel? Van Wonderen: ‘Het vergroten van bewustzijn en kennis. Polarisatie en spanningen zijn brede paraplubegrippen, ook wordt er in de praktijk veel langs elkaar heen gepraat.’

Het begint klein

Want wat betekent polarisatie nu echt? Van Wonderen geeft een praktijkvoorbeeld: ‘Vaak zie je dat polarisatie in wijken wordt benaderd vanuit openbare orde en veiligheid. Dan is er al sprake van incidenten en escalatie. Terwijl sociaal werkers zoals jongerenwerkers, opbouwwerkers, maatschappelijk werkers en huismeesters van corporaties het allang hadden zien aankomen. Sociaal werkers hebben veel contact met bewoners, en zien en horen wat er broeit in een wijk. Zij hebben vaak eerder dan veiligheidsprofessionals signalen dat er spanningen ontstaan. Incidenten moet je voor zijn. Daarom willen we met de e-learning benadrukken dat het begint bij hele kleine dingen.’

Zoals? ‘Kinderen die voor overlast zorgen, buurtbewoners die niet weten hoe ze hen daarop moeten aanspreken. Verloedering van de wijk, ongeschreven omgangsregels die niet worden nageleefd, noem maar op. Als mensen daar samen niet uitkomen, dat kan deels voortkomen uit culturele verschillen of angst om de andere aan te spreken, dan kruipen mensen steeds verder in hun schulp. Dit kan leiden tot negatief gedrag tegenover ‘de ander.’

De e-learning is gratis en duurt 60 minuten. Deze online training kan door iedereen die wil leren over polarisatie worden gevolgd. Na afronding ontvang je automatisch een certificaat.

Ben je een sociaal werker? Dan kun je bovendien na het volgen van de online training 4 punten ontvangen via Registerplein (zelf registreren in PE-Online, ID nummer: 370980 indien je de training hebt afgerond voor 22-10-2022).

Meer informatie?Neem contact op met:

Ron van Wonderen

icon_chevron Stuur een e-mail
Afbeelding