Eergerelateerd geweld komt nog steeds voor, ook in 2018

Jaarlijks trouwen naar schatting honderden Nederlandse jongeren tegen hun zin. Huwelijksdwang, achterlating in het buitenland en ander eergerelateerd geweld worden vaak pas opgemerkt als het te laat is. Ebru Arslan is trainer huwelijksdwang, achterlating en eergerelateerd geweld bij Sterk Huis, een organisatie die hulp verleent bij onder andere huiselijk geweld en seksueel geweld. ‘Voor een docent is het belangrijk om te weten dat hij of zij er niet alleen voor staat.’

Artikel
Zelfbeschikking

‘Huwelijksdwang of achterlating kunnen een gevolg zijn van eergerelateerd geweld. Bij een gedwongen huwelijk gaat een van de partijen, of beide partijen, er niet mee akkoord. Onder druk van familieleden worden sommige huwelijken toch gesloten. Dat is op zich al een vorm van eergerelateerd geweld. Bij dergelijk geweld is er een duidelijk motief. Hier gaat het vaak om de eer die is aangetast en die hersteld moet worden. Denk aan het dwingen van personen om te trouwen, achterlating in land van herkomst en fysiek en/of psychisch geweld. Maar, ook gedwongen abortussen, maagdenvlieshersteloperaties en moord komen voor. In het laatste geval wordt er gesproken van eerwraak.’

Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft Sterk Huis gevraagd om docenten en betrokken zorgprofessionals vaardiger te maken in het waarnemen van en handelen bij signalen van huwelijksdwang, achterlating en eergerelateerd geweld.

Waarom was deze noodzaak er?

Ebru Arslan: ‘Het komt veel voor. Zo kwamen er in 2017 456 zaken bij het Landelijk Expertise Centrum Eergerelateerd Geweld (LEC EGG) binnen. Daar moet iets mee gedaan worden. Eergerelateerd geweld is een onderwerp dat blijft bestaan. Scholen zijn de plek waar vroegtijdig gesignaleerd kan worden, omdat kinderen en jongeren veel meer op school zijn dan ze thuis zijn. Wij trainen docenten zodat ze zo vroeg mogelijk de signalen van eergerelateerd geweld herkennen.’

Sterk Huis
Sterk Huis biedt opvang en behandeling voor slachtoffers van eergerelateerd geweld: ’Heb je te maken met eergerelateerd geweld? Word je bedreigd of mishandeld? Aarzel niet en zoek hulp. Als slachtoffer zal je waarschijnlijk heen en weer worden geslingerd tussen uiteenlopende emoties. Je voelt je angstig, je schaamt je, je bent boos, maar tegelijkertijd ben je ook loyaal aan je familie. Als de dreiging toeneemt en je thuis niet meer veilig bent, is het belangrijk om hulp te zoeken. Bij Sterk Huis is er een warme en vooral ook veilige plek waar je tot rust kunt komen. Vanuit die veilige situatie helpt de organisatie je om keuzes te maken en om nare ervaringen te verwerken.’

 

Hoe ziet een training eruit?

‘We bieden verschillende trainingen aan. Zo geven we een verdiepingstraining waarin theoretische basisinformatie wordt gegeven. Hierbij gaan we in op vragen als: Wat is eergerelateerd geweld? Hoe ziet de context eruit? Waar moet je op letten? Wat zijn motieven en gevolgen? Ook bespreken we de meldcode. De meldcode bij eergerelateerd geweld is namelijk anders dan bij huiselijk geweld. Denk bijvoorbeeld aan een meisje dat onderdrukt wordt door haar oudere neef. Als je als docent zijnde dan handelt via de meldcode huiselijk geweld, worden de ouders ingelicht. In een geval van eergerelateerd geweld kan dat juist voor meer onveiligheid zorgen. Als je als docent zijnde dan handelt via de meldcode huiselijk geweld, worden de ouders ingelicht. Ook bieden we de training Train de trainer aan, waarbij docenten leren de training aan hun collega’s te geven.’

Foto's door Margo Remie

Hoe herken je als docent signalen die wijzen op eergerelateerd geweld?

‘Een signaal kan zijn dat een student bijvoorbeeld altijd naar school gebracht wordt door haar vader, broer, oom of neef. Dit kan duiden op het uitoefenen van controle. Ook kan het zo zijn dat iemand door een familielid op school in de gaten gehouden wordt. Een ander signaal is de verandering van een moderne kledingstijl naar een meer traditionele stijl. Vermindering van concentratie of verslechterde schoolprestaties kunnen ook signalen zijn. Evenals (veel?) bezoeken aan de huisarts. Denk aan abortus, herstel van het maagdenvlies of onverklaarbare verwondingen. Wanneer een leerling depressief of angstig is, kan dat ook een signaal zijn.’

'Een docent moet vervolgens het gesprek aangaan. Maar, dat moet op een zorgvuldige manier gebeuren. Het bespreken met collega’s met dezelfde (etnische?) achtergrond kan ook riskant zijn.’

‘Fadilah is een meisje van bijna achttien wiens familie had gezegd dat ze lange tijd op vakantie zou gaan naar familie. Dat vond ze vreemd, ze begreep ook niet waar het vandaan kwam. Ook wist ze niet wanneer ze terug zou komen. Vlak voordat ze weg ging vertelde haar familie dat ze zou gaan trouwen met haar neef en dat de voorbereidingen al getroffen waren. Ze heeft direct gezegd dat ze dat niet wilde, maar dit zou invloed op de eer van de familie hebben die alles al geregeld had. Uiteindelijk zocht Fadilah contact met een docent waardoor ze op een veilige afdeling van Sterk Huis kon worden opgenomen.’

Ebru Arslan, trainer bij Sterk Thuis

Duidelijke afspraken

‘We kijken altijd in samenwerking met de politie of er mogelijkheid is tot bemiddeling. Maar, dit laatste werkt soms averechts. Dan moet een jongere alleen verder. Er zijn succesverhalen van jongeren die met een bemiddelingstraject terug kunnen naar hun familie, waarbij er heel duidelijke afspraken gemaakt worden en waarbij wij ook zorgen voor een nazorgtraject.

Ook werken we samen met Veilig Thuis, het advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling. Zodra Sterk Huis benaderd word, kan iemand opgenomen worden op een veilige afdeling.’

‘Voor een docent is het belangrijk om te weten dat hij of zij er niet alleen voor staat. Op iedere school is er een zorgcoördinator aanwezig waarmee ze kunnen schakelen. Zodra ze een vorm van eergerelateerd geweld signaleren, zoals huwelijksdwang, kunnen ze het met de coördinator bespreken. Daarna komen wij of Veilig Thuis al in beeld. Wij bieden directe ondersteuning of opvang.’

‘We mogen niet te laat zijn. Als jongeren eenmaal vertrokken zijn naar land van herkomst is het moeilijk om ze terug te krijgen. Dat laatste is moeilijker dan hen vanaf hier tegenhouden. Of denk bijvoorbeeld aan homoseksualiteit. Er zijn situaties waarbij jongeren terug moeten naar hun land van herkomst om daar behandeld te worden door een imam. Dat kan hele ernstige gevolgen met zich meebrengen.’

Je hebt zelf een Turkse achtergrond. Is dat een voordeel?

‘Ja en nee. Soms vinden jongeren het fijner omdat ik ze beter zou begrijpen. Maar, dat laatste is niet zo. Ik kan het me misschien beter voorstellen, maar ik kan ze niet begrijpen. Af en toe is het ook een nadeel omdat mijn Turkse achtergrond direct een angst met zich meebrengt. Een jong iemand die dit meemaakt is zo angstig, dat ze dan ook vrezen dat ik – omdat ik dezelfde afkomst heb – contact zou hebben met hun familie. Het is dus dubbel.’

‘Vanuit het ministerie is de afspraak dat de trainingen tot en met augustus lopen. Maar we gaan langer door, om zoveel mogelijk mensen te trainen dit tegen te gaan. Momenteel zijn we bezig met het onderwijs, maar we gaan het straks ook breder trekken naar collega-organisaties, zoals Veilig thuis, maatschappelijk werk of bijvoorbeeld de GGD en andere zorgorganisaties, professionals en misschien wel huisartsen.’

Platform Eer en Vrijheid
Platform Eer en Vrijheid van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, is een landelijk platform voor alle partijen die zich bezig houden met thema's als huwelijksdwang, achterlating, huwelijkse gevangenschap, verborgen vrouwen en eergerelateerd geweld. Binnen het platform kunnen professionals en vrijwilligers die zich dagelijks inzetten om deze onderwerpen aan te pakken hun kennis delen, netwerken, maar ook ]onderwerpen agenderen.

 

Wanneer spreken we eigenlijk van huwelijksdwang en vanuit welke motieven wordt iemand gedwongen in het huwelijk te treden? Deze factsheet gaat onder andere in op de definitie, omvang, gevolgen en het Nederlandse beleid tegen huwelijksdwang. Meer informatie? Download dan het onderzoek Zo zijn we niet getrouwd. Dit is een onderzoek naar de omvang en aard van huwelijksdwang, achterlating en huwelijkse gevangenschap.

Meer informatie?Neem contact op met:

Eliane Smits van Waesberghe

icon_chevron Stuur een e-mail
Afbeelding