Financiële zelfredzaamheid van vrouwen versterken: dit kun je doen

Uit een pilot van het Verwey-Jonker Instituut gericht op arbeidsparticipatie van vrouwelijke nareizigers en gezinsmigranten blijkt dat de arbeidspositie van vrouwelijke nieuwkomers achterblijft in vergelijking met die van mannen. Dit kunnen bijvoorbeeld vrouwen zijn die geen recht hebben op een uitkering en zelf niet werken. Hierdoor zijn zij financieel afhankelijk van familie, een partner of huisgenoten. Het is voor deze vrouwen belangrijk om kennis te krijgen over financiën, omgaan met eventuele schulden en mogelijkheden om een inkomen op te bouwen, om zo financieel zelfredzamer te worden.  

Een aantal cijfers op een rij: 

• Vrouwen verliezen 25% aan koopkracht bij een scheiding, mannen verliezen 0,2% (CBS, 2017).
• Slechts 70% van de vrouwen met een Nederlandse herkomst is economisch zelfstandig. Dit betekent dat zij 70% van het netto minimumloon verdienen (bijstandsniveau). Kijken we naar economische onafhankelijkheid, dan ligt het aandeel lager. 51% van de vrouwen is niet financieel onafhankelijk (volgens de overheid ben je financieel afhankelijk als je 100% van het minimumloon verdient) (Ministerie OCW, Emancipatienota, 2018-2021). 
• 15% van de vrouwelijke statushouders heeft na 5 jaar betaald werk, tegenover 33% van de mannelijke statushouders (KIS, 2018). 
• Bij in Nederland geboren vrouwen van wie een of twee ouders in het buitenland geboren zijn, is het aandeel iets kleiner. Van deze tweede generatie zijn vrouwen met een Indonesische, Surinaamse of Nederlands-Caribische herkomst relatief vaak economisch zelfstandig. Dit in tegenstelling tot vrouwen met Marokkaanse of Turkse herkomst, die hebben in verhouding vaak een uitkering of geen inkomen (Integratie en Samenleven, CBS, 2022). 
• Onder vrouwen die in het buitenland geboren zijn, is 50% economisch zelfstandig. Van vrouwen uit Syrië, Somalië en Eritrea heeft de meerderheid een uitkering. Dit zijn veelal vrouwen met een vluchtverleden. Deze vrouwen zijn minder vaak economisch zelfstandig dan vrouwen met een Iraakse, Iraanse of Afghaanse herkomst. Toch is ook een minderheid van de migrantenvrouwen uit Irak, Iran of Afghanistan economisch zelfstandig (Emancipatiemonitor, CBS, 2022). 

Over wie gaat het? 

Cijfers geven een overkoepelend beeld van de situatie, maar niet elke vrouw zit in dezelfde situatie. Er kan onderscheid gemaakt worden in een aantal situaties: 

• Vrouwen die in isolement leven. Zij spreken vaak de Nederlandse taal niet, hebben een beperkt netwerk of mogen van hun man of familie niet buitenshuis werken. 

• Vrouwen die zich niet bewust zijn van hun arbeidswens. Ze hebben er gewoonweg nooit bij stilgestaan dat financieel voor zichzelf (kunnen) zorgen voor hen een realistische optie is. 

• Vrouwen die wel willen werken, maar bang zijn voor de vooroordelen uit hun omgeving. Niet alleen de vooroordelen over werkende moeders, maar bijvoorbeeld ook spookverhalen over kinderopvang spelen hierbij een rol. 

• Vrouwen die praktische belemmeringen ervaren. Zij worden bijvoorbeeld gediscrimineerd in hun zoektocht naar werk, of hebben beperkte mogelijkheden om werk en zorg te combineren. 

In deze groepen zitten vrouwen die gelukkig zijn met hun huidige situatie en vrouwen die ongelukkig zijn met hun situatie. Al deze vrouwen hebben met elkaar gemeen dat zij financieel kwetsbaar zijn, blijkt uit de publicatie Kiezen voor Werk van Diversion. 

Werken aan financiële zelfredzaamheid 

Verschillende organisaties zetten zich in voor het versterken van de financiële weerbaarheid van vrouwen, waaronder ook vrouwen met een migratieachtergrond in afhankelijkheidssituaties. De onderstaande organisaties ontwikkelden succesvolle aanpakken gericht op het vergroten van de financiële zelfredzaamheid van vrouwen.