Gebrek aan kennis bij gemeenten over nieuwe EU-migranten

Arbeidsmigranten uit de Europese Unie zijn een zeer diverse groep. Niet alleen in opleidingsniveau en gezinssituatie maar ook qua verblijf: sommigen pendelen op en neer tussen hun thuisland en Nederland, anderen vestigen zich blijvend. EU-migranten zijn Europese burgers waardoor ze geen wettelijke verplichtingen rond integratie opgelegd krijgen, zoals een inburgeringscursus. Onderzoeker Marjan de Gruijter licht toe: ‘Dit versterkt bij gemeenten het idee dat zij geen grip hebben op deze nieuwkomers. Gemeenten zijn bang om dezelfde fouten maken als bij de eerste generatie arbeidsmigranten uit Turkije en Marokko in de jaren zestig en zeventig. Van een integratiebeleid was toen geen sprake, het idee was dat deze ‘gastarbeiders’ weer zouden vertrekken. De overheid eiste te weinig van deze nieuwkomers maar bood ook te weinig ondersteuning aan. Nu ondernemen de gemeenten ook te weinig actie, zo blijkt uit de enquête.’

Huisvesting grootste knelpunt

Gemeenten nemen geen maatregelen omdat ze niet goed weten hoe ze deze nieuwkomers moeten ondersteunen. De kennis ontbreekt. Dit laat zich het meest voelen bij niet-geregistreerde EU-migranten. De Gruijter stelt dat meer contact met nieuwe migranten of met sleutelfiguren vanuit deze migrantengroepen een oplossing zou zijn voor het gebrek aan kennis: ‘De registratie is nu vaak het enige contactmoment, daarna is de migrant weer uit beeld. Zo leer je elkaar niet kennen en krijgen gemeenten geen grip op de knelpunten waar ze tegenaan lopen.’

Een van de grootste problemen is volgens de 161 ondervraagde gemeenten de huisvesting. Voor tijdelijke migranten zijn te weinig woningen beschikbaar. Nieuwkomers wonen bovendien vaak op plaatsen die geen woonfunctie hebben, zoals een pretpark. Overbewoning en de veiligheid en kwaliteit van de leefomgeving, zijn tevens zorgen van de ondervraagde gemeenten.

Bron: Enquête gemeenten & nieuwe migranten 2015

Prioriteit ligt (te veel) op praktische zaken

De genoemde knelpunten staan een succesvolle integratie van de EU-migranten in de Nederlandse samenleving in de weg. Door het ontbreken van gemeentelijk beleid zijn deze migranten alleen nog maar verder van huis. Gemeenten die wél in actie komen, leggen de prioriteiten voornamelijk bij huisvesting en registratie. ‘Praktische zaken die te maken hebben met (tijdelijke) vestiging. Veel migranten hebben echter behoefte aan ondersteuning op het gebied van taal, zorg, onderwijs en schulden. Deze problematiek wordt nu onvoldoende aangepakt’, aldus De Gruijter. De gemeenten zien het overigens wel als hun taak om het integratieproces te begeleiden en te bevorderen. Een gebrekkige beheersing van de Nederlandse taal wordt daarbij wel als een belemmering gezien: ‘Het niet beheersen van de Nederlandse taal is een duidelijke belemmering in alles. Aangezien inburgering niet verlicht is, is dit een lastig probleem’, aldus een gemeente met 20.000 tot 50.000 inwoners.

En nu?

Kennisplatform Inclusief Samenleven zet zich de komende jaren in om meer bruikbare kennis te vergaren over migranten uit Midden-, Oost- en Zuid-Europa. Het platform wil bijdragen aan een gerichter en beter overheidsbeleid dat ingespeeld is op de behoeften van de migranten. Ook wordt extra aandacht besteed aan de positie van kinderen van EU-migranten.