Hoe ondersteunen migrantenorganisaties hun achterban tijdens de coronacrisis?

Stichting Inspraak Orgaan Turken (IOT) behartigt als koepelorganisatie de belangen van de gemeenschap van mensen met een Turkse afkomst. Stiching Yalla Foundation ondersteunt de integratie van statushouders van Syrische afkomst. Dat gebeurt onder meer door het vertalen van Nederlandse procedures, regelgeving en culturele gewoontes en het verbinden met mensen uit de doelgroep met het juiste netwerk. OpenEmbassy werkt aan inclusieve gemeenschappen door het verbinden van nieuwkomers met een vluchtelingenachtergrond met mensen die de weg kennen in Nederland en ondersteunt haar doelgroep met diverse acties en kennis. Wat zijn volgens hen de grootste problemen voor hun achterban door de coronacrisis? En hoe zien deze drie organisaties toch kans hun doelgroep te ondersteunen tijdens de crisis?

‘Wij zijn niet gewend aan afstand’

Initiatiefnemer Younes Younes (Yalla Foundation) en directeur Ahmet Azdural (IOT) vertellen dat het gebrek aan fysiek contact hun doelgroepen zwaarder treft dan anderen: ‘Onze doelgroep hecht grote waarde aan het functioneren in een grote gemeenschap. Dat valt nu weg en brengt grote onzekerheid met zich mee. Mensen kunnen nu geen bezoek ontvangen en de moskeeën zijn ook dicht’, aldus Azdural. Younes vraagt zich ook af in hoeverre de door de vlucht al getraumatiseerde vluchtelingengemeenschap weerbaar genoeg is om met fysiek isolement om te gaan. Hierdoor kan sociaal isolement consequenties hebben voor hun mentale gezondheid. ‘De gewoontes en omgangsvormen in de Syrische cultuur zijn erg fysiek en sociaal gericht. Wij zijn niet gewend aan het houden van afstand’.

Gevolgen van de coronamaatregelen

De drie organisaties signaleren de volgende gevolgen van de maatregelen: 

• Migranten en nieuwkomers die werkloos zijn, zijn nu ook meer beperkt in hun zoektocht naar een baan terwijl zij de ambitie hebben om zo snel mogelijk aan de slag te gaan.
• In families waar de familiedynamiek opeens verandert, is er een grotere kans op huiselijk geweld: ‘In sommige families blijft vaak de vrouw thuis met de kinderen en de man gaat normaal gesproken de deur uit. Dat kan nu niet. Wij weten niet wat er achter gesloten deuren gebeurt’, zegt Younes.
• Ouders die thuis of bijvoorbeeld in de supermarkt werken en vaak drie of vier kinderen in huis hebben, zijn niet in de staat om thuisonderwijs te bieden.
• Sociaal isolement maakt eenzame ouderen met een migratieachtergrond nog kwetsbaarder (lees ook de tips over corona en eenzaamheid bij migrantenouderen).
• Veel ouderen in de Turkse gemeenschap die in Turkije overwinteren, zitten nu in de knel vanwege de regelgeving. Zij zijn in het najaar naar Turkije vertrokken en hadden gepland rond deze tijd terug te komen om de termijn van zes maanden die men maximaal achter elkaar buiten Nederland mag verblijven, niet te overschrijden. Met de nu geldende reisbeperkingen is het voor hen evenwel niet mogelijk om naar Nederland terug te keren.

Migranten en nieuwkomers die werkloos zijn, zijn nu ook meer beperkt in hun zoektocht naar een baan terwijl zij de ambitie hebben om zo snel mogelijk aan de slag te gaan

Er zijn ook gevolgen die samenhangen met taalvaardigheden en informatieachterstand rond instituten en regelingen:

• Statushouders zijn minder goed geïnformeerd over cijfers, maatregelen en regelgeving. Ook missen ze de finesse in de berichtgeving. ‘De gemeenschap wordt overspoeld met nieuwsberichten. Velen zien daarin vooral de hoge cijfers over het aantal besmettingen en dat zorgt voor meer angst’, signaleert Stichting Yalla.
• Kleine ondernemingen uit de Turkse gemeenschap zoals groente- en kapperszaken die nu in financiële problemen raken, maken minder gebruik van het voor hen bedoelde noodpakket van de overheid: ‘Ondernemers zijn niet in staat om de financiële regeling van de overheid aan te vragen. Dat is moeilijk,’ aldus IOT (lees meer over de toegang tot financiering voor ondernemende migranten).
• Veel ouders met een vluchtelingenachtergrond zijn minder bekend met het onderwijssysteem en ervaren ook een taalbarrière bij het begeleiden van hun kind. ‘Ze vragen zich af hoe ze hun kinderen kunnen helpen en of hun kind goed doet’, zegt Alalloush (lees ook ons artikel over de zorgen over groeiende onderwijsachterstanden).
• Informatievoorziening en activiteiten blijven online doorgaan.

Online aanbod

Contact met de doelgroep is nu online georganiseerd. De drie organisatie breiden hun bestaande online aanbod ook uit om zo in de behoeftes van hun doelgroepen te kunnen blijven voorzien.

Daarnaast zijn de drie organisaties volop bezig met een online aanbod rond informatievoorziening en activiteiten. Zo draagt het IOT bij zusterorganisatie NOOM zorg voor het opzetten van de speciale corona-infolijn voor ouderen met een migratieachtergrond en informeert haar netwerk. Doel is informatie over maatregelen goed over te brengen bij de doelgroep.

Stichting Yalla is bezig met het ‘cultureel vertalen’ en verspreiden van kennis over mentale gezondheid en mogelijkheden voor psychische ondersteuning. Younes: ‘Ook gaan we informatie op de site zetten over huiselijk geweld. Dit is een onbekend concept voor sommigen van onze doelgroep: wat is huiselijk geweld, en wie kun je bellen wanneer je ermee te maken hebt?’

Op de Welcome App kunnen nieuwkomers met een vluchtelingenachtergrond direct vragen stellen aan al dan niet in Nederland geboren mensen. Het team van OpenEmbassy zorgt voor een goede koppeling tussen mensen met een vraag en mensen met een antwoord. En ze halen kennis uit die interactie: ze leren wat er beter kan en moet voor nieuwkomers. Daarmee kunnen ze organisaties zoals gemeenten adviseren. Het team van de Welcome App organiseert nu online activiteiten en ontmoetingsplekken op de app zoals pubquizzen en livestreams. Ook ontwikkelt OpenEmbassy projecten die de directe gevolgen van de crisis ondervangen. Zo zette Alalloush het Thuisonderwijsmaatjesproject op. Daarin koppelt hij vrijwilligers met vluchtelingengezinnen die behoefte hebben aan ondersteuning op afstand bij het organiseren van thuisonderwijs.

Van dag tot dag signaleren deze organisaties de behoefte van hun gemeenschappen en komen ze met ideeën om daar ook goed in te kunnen voorzien. Younes van Stichting Yalla ziet nieuwe mogelijkheden: ‘Statushouders die nu zonder werk thuis zitten, blijven nog steeds dezelfde ambitie hebben: bijdragen aan de samenleving. Daarom zouden ze deze tijd goed kunnen gebruiken om nieuwe vaardigheden en kennis te verwerven, bijvoorbeeld door online taallessen te volgen.’ Azdural hoopt de financiële steun en tegemoetkoming vanuit de overheid toegankelijker te kunnen maken voor de doelgroep van het IOT.

Ondanks essentiële bijdrage onzekerheid over de toekomst

De ondersteuning die deze organisaties bieden aan kwetsbare groepen, lijkt onmisbaar in tijden van crisis. Omdat dit soort organisaties dichtbij hun gemeenschappen staan, kunnen ze de behoeftes sneller signaleren en zijn ze ook in staat om sneller in actie te komen dan instanties. Zo hadden bijvoorbeeld bottom-up initiatieven en migrantenorganisaties tijdens de vluchtelingencrisis een groot deel van de opvang en de integratie van statushouders georganiseerd. Yalla was bijvoorbeeld in 2015 een schakelpunt tussen de Syrische gemeenschap en diverse gemeenten zodat de gemeentelijke aanpak qua integratie en opvang effectief verliep. De huidige crisis brengt, net zoals in 2015, zowel onzekerheid en snelle veranderingen met zich mee. Daarom is het van belang dat zij hun werk voort kunnen zetten in het ondersteunen van hun doelgroepen. Op dit moment bestaat er geen financieel noodpakket voor maatschappelijke dienstverleners.

De organisaties maken zich zorgen over hun toekomst: ‘Wij betalen ons personeel en vrijwilligers op projectbasis vanuit fondsen van stichtingen, de provincie en gemeenten. Maar nu ligt alles stil en we zetten achter alles een vraagteken. Wij weten niet of wij in de toekomst ons personeel kunnen betalen. We willen ons goede werk voortzetten’, aldus Younes.

Deze ervaring blijkt ook voor de bredere sector te gelden. ‘Ik sta in de modder van het proces en kijk dag na dag hoe wij door kunnen gaan. Maar onze lidorganisaties zijn ook allemaal dicht, ze mogen geen activiteiten organiseren en daardoor hebben ze geen inkomen. We moeten hier doorheen’, zegt Azdural.

Bekijk ook ons Overzicht leestips en goede initiatieven in tijden van het coronavirus en de lijst van organisaties die vluchtelingen ondersteunen.