Ingezonden brief: het woord kan ook zwaard zijn

Artikel
Jeugd en opvoeding

"In Vonk [het achtergrond- en satirekatern bij de Volkskrant op zaterdag, red.] lijken de pleiters voor het recht van beledigen het te winnen van de verdedigers van matiging: 'Satire is vreedzaam', zo stelt Flemming Rose, 'ook al kan ze bijten en steken.' De 'beledigingsfundamentalisten' spelen volgens hem de tirannie in de kaart door hun 'absurde isgelijkteken tussen kwaadaardige woorden en kwaadaardige daden'.

Mijns inziens is het scherpe onderscheid tussen woorden en daden echter net zo absurd. Het woord kan wel degelijk het effect hebben van een zwaard. We zouden in het debat over de vrije meningsuiting wat meer lering moeten trekken uit de psycho-medische wetenschappen, waarin het onderscheid tussen geest en lichaam al lang een gepasseerd station is. Psychologisch geweld, waaronder constante vernedering, bekritiseren en uitschelden, wordt in Nederland aangemerkt als een vorm van geweld, die net als fysiek geweld schade kan berokkenen. Aanhoudende verbale 'micro-agressie' kan letterlijk ziek maken.

Dit geldt zeker voor de categorie jongeren die vatbaar is voor radicalisering: die behoren tot groepen met een lage statuspositie, die geïsoleerd zijn, geen raad weten met zichzelf en weinig houvast vinden bij hun ouders en andere volwassenen in hun omgeving, zoals leerkrachten.

Bij opvoeders overheerst nogal eens handelingsverlegenheid en wegkijken als het om deze jongeren gaat, zoals verschillende onderzoeken laten zien. Wat dat betreft vormt burgervader Aboutaleb met zijn 'rot op' helaas geen uitzondering. Kunnen we zomaar van deze jongeren verwachten dat ze harde satire verdragen?

Als persoon heb ik zeker begrip voor het beschimpen van mensen zonder zelfspot en zeker van terroristen en de ideologie die zij hanteren, als pedagoog pleit ik echter voor matiging in het debat. Dat kan misschien progressieve leden van minderheden benadelen, zoals Kenan Malik in dezelfde Vonk stelt, maar zij zijn daar beter tegen bestand dan de kwetsbare opgroeiende jongeren die niet tot deze elite behoren."

Deze ingezonden brief van Trees Pels (onderzoeker Verwey-Jonker Instituut en betrokken bij het thema Inclusie en toegankelijkheid van Kennisplatform Inclusief Samenleven) verscheen zaterdag 17 januari in de Volkskrant.