Jongeren buiten beeld beter bereiken
Er is een groep van ruim 65.000 jongeren die onder de radar van overheidsinstellingen blijft. Hoe kunnen deze instellingen de ‘jongeren buiten beeld’ bereiken en activeren?
Cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) van oktober 2013 laten zien dat er in Nederland 134.430 jongeren en jongvolwassenen tussen 15 en 27 jaar waren, die geen onderwijs volgden, niet werkten, geen uitkering hadden en niet als werkzoekende ingeschreven stonden. Deze zogenoemde jongeren buiten beeld bewegen zich onder de radar van de overheid. Verondersteld wordt dat van een groot aantal van deze jongeren bekend is, waarom zij niet in beeld zijn. Een deel van hen heeft recent onderwijs gevolgd, een recent arbeidsverleden, een partner en/of kind, was onderdeel van een institutioneel huishouden, zat in detentie en/of was bekend bij jeugdzorg. Wat er overblijft is een groep van in totaal 65.910 zorgwekkende jongeren buiten beeld waar ministeries, gemeenten en andere organisaties helemaal geen zicht op hebben.
‘Buiten beeld’ is vanuit overheid bezien een probleem, omdat onduidelijk is wat er met de jongeren aan de hand is
Het probleem ‘buiten beeld zijn’ betekent dat jongeren niet geregistreerd zijn bij een bepaalde groep overheidsinstellingen zoals UWV, scholen en de jeugdzorg. Dit betekent niet per se dat zij niet in beeld zijn bij andere overheidsinstellingen, zoals de politie, DUO (voor studieschulden), of dat ze niet geregistreerd zijn in de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA). Ze zijn ‘onzichtbaar’ voor bepaalde beleidssystemen, omdat ze daar geen gebruik van maken. Het gaat dus om ‘buiten beeld van beleid’ en niet om totale administratieve onzichtbaarheid. ‘Buiten beeld’ is vanuit overheid bezien een probleem, omdat onduidelijk is wat er met de jongeren aan de hand is.
Om gemeenten te helpen bij het bereiken van buiten-beeld-jongeren, werd deze handreiking samengesteld
In opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en op verzoek van gemeenten heeft het Inlichtingenbureau de functionaliteit ‘jongeren in beeld’ ontwikkeld. Voor gemeenten maakt het Inlichtingenbureau inzichtelijk welke jongeren tussen de 23 en 27 jaar geen startkwalificatie, geen onderwijsinschrijving en geen werk of uitkering hebben.
Buiten beeld kan een signaal zijn
‘Buiten beeld zijn’ kan namelijk een signaal zijn dat een jongere tussen wal en schip valt en het niet lukt om eruit te komen. De praktijk laat zien dat een periode van inactiviteit niet per se een probleem is, maar het kan leiden tot langdurige afstand tot de arbeidsmarkt, het schoolsysteem en/of de samenleving. Mogelijk lukt het een jongere niet om zijn/haar opleiding af te ronden, een baan te vinden of een tussenoplossing te vinden door een beroep te doen op een uitkeringsinstantie. Ook kan inactiviteit een signaal zijn van meervoudige problematiek. Tot slot kan ‘buiten beeld’ zijn leiden tot illegale activiteiten.
Er worden jaarlijks vele projecten en initiatieven door (in)formele organisaties geïnitieerd om jeugdwerkloosheid tegen te gaan en/of om jongeren buiten beeld weer in beeld te krijgen en te activeren. Echter ontbreekt het regelmatig aan een effectmeting die laat zien wat de geïnitieerde projecten objectief hebben opgeleverd als het gaat om het bereiken en activeren van jongeren (buiten beeld). Om het maximale effect en de impact van de (in)formele organisaties meetbaar en transparant te maken hebben Movisie en IZI Solutions in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en in samenwerking met de gemeenten Almere, Amsterdam, Den Bosch, Den Haag en Gooise Meren, de Impacttool Sociale Kaart (ISK) ontwikkeld.
Impacttool Sociale Kaart
De ISK is een middel om de kwalitatieve en kwantitatieve impact van (in)formele organisaties inzichtelijk te maken bij het bereiken en activeren van (zorgwekkende) jongeren buiten beeld binnen het sociale domein waaronder het voorbereiden en/of begeleiden naar werk, school, ondernemerschap of combinaties hiervan. Om kwalitatieve en kwantitatieve impact van de (in)formele organisatie inzichtelijk te maken zijn we uitgegaan van de volgende formule:
Totaal Impactscore Sociale Kaart (TISK) = Bereik (X) x Activatie (Y) x Plaatsing (Z)
Inzichten
Het is onmogelijk om alle resultaten in een artikel te vatten. Daarom hieronder een aantal van onze algemene inzichten:
- Er is een verschil tussen ministerie en gemeenten en binnen gemeenten wat betreft de manier waarop zij (in)formele organisaties en (zorgwekkende) jongeren buiten beeld duiden en definiëren.
- Sommige gemeenten hebben niet of nauwelijks klantcontact meer met (zorgwekkende) jongeren buiten beeld en/of informele organisaties. Alles is uitbesteed aan formele organisaties. Hierdoor is er onvoldoende zicht op wat er in de gemeente gebeurt.
- Sommige formele organisaties zijn niet van oudsher gespecialiseerd in het bereiken, activeren en plaatsen van (zorgwekkende) jongeren buiten beeld naar werk, school, ondernemerschap of combinaties hiervan, omdat hun expertise eigenlijk meer ligt op het bereik, activatie en plaatsing binnen andere onderdelen van sociale domein. Het komt regelmatig voor dat er toch een re-integratietaak aan hen uitbesteed is of dat zij een re-integratiebureau hebben overgenomen, om deze taak als dienst aan gemeenten te kunnen bieden.
- Het netwerk met informele organisaties en/of sleutelfiguren is vaak formeel niet goed geborgd binnen de gemeente. Netwerk en contacten liggen vaak informeel bij enkele medewerkers, waardoor verschillende domeinen vanuit de gemeente regelmatig langs elkaar heen werken.
- Veel gemeente-professionals hebben niet of nauwelijks ervaring met outreachend te werk gaan, wat juist nodig is om een duurzame relatie op te bouwen met zowel informele organisaties en/of sleutelfiguren als met jongeren (buiten beeld).
- Gemeenten en andere organisaties kunnen vaak niet feitelijk (concreet en meetbaar) onderbouwen waarom een (in)formele organisatie goed is in het bereiken, activeren en plaatsen van (zorgwekkende) jongeren buiten beeld binnen het sociale domein.
- Er is een niet gelijkwaardige verhouding tussen informele en formele organisaties met betrekking tot het kunnen meten van het aantal plaatsingen binnen het sociale domein, waaronder het voorbereiden en/of begeleiden naar werk, school, ondernemerschap of combinaties hiervan.
- Er is enerzijds deskundigheidsbevordering nodig onder informele organisaties op het gebied van meten en monitoren van hun inzet op het gebied van bereiken, activeren en met name plaatsen van (zorgwekkende) jongeren buiten beeld. Anderzijds is er nader onderzoek nodig hoe het onderdeel plaatsing op een gelijkwaardige manier te kwantificeren voor zowel formele als informele organisaties.
Tekst gaat verder onder het kader
Het Team Aanpak Jeugdwerkloosheid van het ministerie van Sociale Zaken heeft door IZI Solutions en Movisie een zogeheten ‘Impacttool sociale kaart Informele organisaties’ laten ontwikkelen. Deze tool is onderdeel van een handreiking, opgesteld door de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB), waarmee gemeente zelf jongeren buiten beeld in beeld kunnen brengen. Jongeren ‘buiten beeld’ zijn jongeren die niet naar school gaan, niet werken en geen uitkering ontvangen. Omdat ze niet bekend staan als werkzoekend, is het voor gemeenten moeilijk om ze te bereiken.
Sportscholen, moskeeën, kerken, buurtcentra, buurtkappers en rolmodellen in de eigen buurt hebben vaak veel meer contact met deze jongeren. Zij genieten het vertrouwen van de jongeren. Deze organisaties en personen kunnen gemeenten helpen bij het bereiken en activeren van jongeren. De impacttool van Movisie en IZI Solutions geeft een manier om zichtbaar te maken welke informele organisaties in hun gemeente de jongeren in beeld hebben, hoe groot hun bereik is en hoe groot hun invloed is op de jongeren. De tool ondersteunt gemeenten bij het bouwen van een vertrouwensrelatie met informele organisaties en het in beeld brengen van deze jongeren, zodat zij ze kunnen matchen op werk en onderwijs.
Lees meer!
In het volgende artikel gaan we gedetailleerd in op meting en resultaten van de drie invloedfactoren bereik, activatie en plaatsing. In dit artikel (pdf) komen de verschillende categorieën van (in)formele organisaties waarop we zijn gestuit aan bod, en de manier waarop zij het beste in te zetten zijn. En bekijk hier de handreiking die gemeenten tools biedt om in contact te komen met zorgwekkende buiten-beeld-jongeren.
Meer informatie?Neem contact op met:
