‘Jongeren denken meer na over eigen keuzes’

'Over onderwerpen die met eer te maken hebben, spreek je in onze gemeenschap niet gemakkelijk openlijk’, zegt Tahmina Ashraf. Ze geeft een voorbeeld. ‘Stel dat een jonge studente voor een exchange programma voor haar studie naar Libanon zou willen, dan kan dat niet zomaar.’ Over de onderliggende redenen wordt niet gesproken maar het is wel duidelijk wat aan de bezwaren – van ouders en familie – ten grondslag ligt, zegt ze. ‘Je kunt als meisje niet zomaar ergens naar toe gaan in je eentje. De kans is groot dat je iets doet wat schadelijk is voor de familie. Dat anderen in de gemeenschap kunnen denken: wat laten de ouders die dochter vrij, ze overschrijden allerlei normen.’

Foto: Tahmina Ashraf

Ashraf werkt als coördinator bij de stichting Voice of Afghan Women. De stichting organiseert regelmatig voorlichtingsbijeenkomsten over onderwerpen als eer, gedwongen huwelijken en individuele keuzevrijheid. KIS ondersteunt daarbij, zoals het kennisplatform ook andere organisaties ondersteunt die binnen andere gemeenschappen een belangrijke rol spelen bij het op de agenda zetten van taboeonderwerpen.  

Tijdens de bijeenkomsten – die worden gegeven door gecertificeerde trainers uit de gemeenschap – komen voorbeelden als hierboven genoemd aan bod. Ashraf: ‘De trainers hebben geleerd om door te vragen. Waarom zou het schadelijk zijn voor de familie, wat gebeurt er dan? En in hoeverre wordt de familie gelukkig van het feit dat iemand anders ongelukkig wordt?’

Groepsdruk  

De bijeenkomsten zijn belangrijk om dit soort onderwerpen open te breken in gemeenschappen die van oudsher gesloten zijn, zegt Ashraf. Groepsdruk en dwang spelen bij opvattingen en gedrag vaak een grote rol. Waarbij dwang zich op verschillende manieren kan manifesteren, meent Ashraf. Soms kan het letterlijk om dwang gaan die van buitenaf, door anderen wordt opgelegd. ‘Dat mensen met geweld te maken krijgen of de dreiging ervan als ze zich niet aan de regels van de gemeenschap houden.’ Maar soms is er sprake van wat Ashraf innerlijke dwang noemt. Dan zwichten mensen binnen de gemeenschap voor de sociale druk die ze ervaren en passen ze hun opvattingen en gedrag op voorhand daarop aan.

Tahmina Ashraf heeft inmiddels ook de stichting Voices opgezet, samen met andere jongeren met een migratieachtergrond, ‘een dochterorganisatie’, zoals ze dat zelf noemt. Voices richt zich vooral op jongeren en jongvolwassenen. Logisch vindt ze want tot nu toe waren het vooral ouderen die zich manifesteerden rond thema’s die te maken hebben met het leven van jongeren. Denk aan huwelijksdwang versus vrije partnerkeuze en een onderwerp als seksualiteit. Ashraf ziet dat de jongere generatie zich anders manifesteert dan de oudere. ‘Jongeren zijn flexibeler van geest. Over onderwerpen als zelfbeschikking hebben ze een meer open houding.’ Tegelijkertijd ervaart ze dat de sociale druk vanuit de oudere generatie er ook nog steeds is en van invloed is op wat jongeren denken en doen. ‘Daar gaat een onderdrukkende werking vanuit.’

Ashraf is ook realistisch: veranderingen in traditionele opvattingen bewerkstellig je niet van de ene dag op de andere. ‘Daarom zou het goed zijn om de mensen die naar de bijeenkomsten komen, na een paar maanden weer uit te nodigen. De onderwerpen hebben even kunnen bezinken, ze hebben erover kunnen nadenken.’