Journalist Naeeda Aurangzeb: ‘Het racisme is harder en rauwer geworden’

Op de dag van deze lezing vertelt Aurangzeb in de ochtend aan de telefoon over haar beweegredenen om dit boek te schrijven. De Black Lives Matter-beweging heeft haar zeker ook een zetje gegeven. ‘Het werd tijd om op te tekenen wat ik iedere dag aan gif binnen krijg. Niet alleen ik, want ik weet heel goed dat dit verhaal het verhaal van gekleurd Nederland is. Die overtuiging werd versterkt doordat ik door mijn werk als journalist veel jongeren spreek, maar ook mijn eigen nichtjes en neefjes die hier geboren zijn. Die bijna dertig jaar jonger zijn dan ik. Toen ik hun verhalen hoorde, dacht ik: ‘Ja maar wacht nou even. Dit heb ik ook meegemaakt toen ik tien was, en vijftien en twintig.’ Hoe kan het dat wit Nederland nu nog steeds het wit Nederland is van mijn jeugd? En in vele gevallen nog erger is geworden? Dat het racisme nog harder en nog rauwer en nog meer doordrongen is in alle lagen van de Nederlandse samenleving. Ik wilde dit in alle naaktheid tonen, dus vandaar deze vorm.’

Je spaart niemand, ook je witte vriendinnen niet. Daar heb je best heftige voorbeelden van. Hoe staat het nu met deze vriendschappen?

‘De meeste namen zijn fictief, van zowel collega’s als vriendinnen. Tenzij het een functie heeft, zoals bij Bolkenstein. De meeste mensen hebben zichzelf wel herkend, ook de leidinggevenden in de journalistiek. En ook vriendinnen, waarvan de ene er heel goed mee is omgegaan. Ze heeft de spiegel gepakt die ik haar voorhield en is daar in gaan kijken. Zij verkiest de vriendschap met mij boven alles. Een andere vriendin niet. Zij legt alles bij mij, haar reactie is één grote jij-bak. Ze erkent wel dat haar antireligieuze houding vanuit haar opvoeding komt, maar gaat daar niet verder mee aan de slag.’

‘Ik heb nog niet gezien dat collega’s uit Hilversum hun excuses aanbieden voor hun stereotiepe beelden over de islam. Wel belde de leidinggevende die had gezegd dat je als radiopresentator een autonome persoonlijkheid moet hebben en dat ik dat vanuit mijn cultuur niet geleerd zou hebben. Ze belde mij met een algemene mededeling. Toen heb ik gezegd: ik vind dit een raar gesprek. Je hebt de interviews gelezen, ik quote dit, en jij weet denk ik dat jij dit bent? Toen zei ze: ja dat weet ik. Het had haar gesierd als ze het gesprek daarmee was begonnen. Ook daar gebeurt dan iets dubbels. Zo van: ‘Ik weet dat het over mij gaat, maar ik ga nu net doen alsof m’n neus bloedt.’ Daar ga ik niet meer mee akkoord.’

Hoe kan het dat er zo weinig begrip is in Hilversum ten opzichte van de islam?

Scherp: ‘Die vraag zou jij moeten beantwoorden, dat weet ik niet. Hoe is het mogelijk dat dit in wit Nederland gebeurt? Ik ben niet hun. Al die ‘hoe’-vragen die steeds aan mij worden gesteld, die moet wit Nederland aan zichzelf stellen. Waarom heeft het land zo’n anti-islamgevoel? Dat weet ik niet. Wat heb jij thuis geleerd over de islam? Wat is er tegen jou gezegd zonder dat je het door hebt? Dat zijn de vragen die gesteld moeten worden. Wat is er gezegd over joden? Sterker nog: wat is er niet gezegd? Want in wat er niet gezegd wordt, zit alles wat er wel wordt gezegd.’

Je bent nu gestopt in Hilversum. Ben je definitief klaar met de Nederlandse journalistiek?

‘Het programma stopte en ik wilde heel graag schrijven. Ik ben niet gestopt omdat ik niet meer in Hilversum wilde zijn.’

Een jaar geleden pleitten 331 mediamakers en journalisten in een manifest voor een Media Meldpunt Racisme & Discriminatie. Je naam stond hier niet bij.

‘Ik wist er van, maar met de verspreiding is iets mis gegaan. Ik heb het manifest niet gekregen, en heel veel mensen niet. Dat is de enige reden. Wat ze in het manifest zeggen, klopt. Maar soortgelijke initiatieven hebben we acht jaar daarvoor ook al gedaan. Ik loop al langer mee in Hilversum dan de mensen van het manifest. Bij mij veroorzaakte het een enorm vermoeidheidsgevoel. Dit heb ik allang geroepen, en mensen voor mij ook al, en het heeft niks uitgehaald. Alles is al gezegd en gedaan. Nederland is nu aan zet. Ik wil het van de daken gillen. Laat ons met rust en ga lekker met elkaar praten.’
‘Iedereen die met dit onderwerp bezig is, moet even nadenken: hoe vaak heb ik dit met mijn witte collega’s besproken? Hoe vaak heb ik het met mijn eigen mensen over mijn eigen doen en laten gehad? Wat heb je zelf gedaan? Welk verschil heb je zelf gemaakt in je eigen omgeving?’

Het gaat, benadrukt Aurangzeb, niet alleen om de journalistiek, of om het Mediapark in Hilversum. ‘Toevallig staan er veel voorbeelden uit de journalistiek in mijn boek, omdat ik hier werk. Maar als ik had gewerkt op een ministerie of in een ziekenhuis, dan had ik het boek daarmee gevuld. Het is op geen enkele plek beter, op geen enkele. Op universiteiten is het eigenlijk nog erger. Binnen het Erasmus MC waar veel jonge mensen van kleur arts in opleiding zijn… het is verschrikkelijk, wat zij iedere dag moeten meemaken. Op de Haagse Hogeschool is het ontzettend onveilig, voor zowel de gekleurde studenten als de gekleurde docenten.’
‘Ik zeg dit omdat krantenredacties de neiging hebben om te zeggen: ja, die journalistiek in Hilversum is verschrikkelijk. Want dan kunnen we net doen of het alleen maar daar plaatsvindt, maar het is overal een probleem. De verhalen over het bedrijfsleven van vriendinnen zijn net zo erg. De KMPG’s, de KPN’en, de marketing- en reclamebureaus, de Eneco’s, in al dat soort grote instellingen. Het is overal verschrikkelijk.’

Auteur: Astrid van Unen
Foto: Merlijn Doomernik