Kijken: tips om Eritrese nieuwkomers te ondersteunen bij hun integratie

De afstand tussen Nederland en Eritrea is cultureel en sociaaleconomisch heel groot. Het opleidingsniveau in Eritrea is relatief laag en er zijn weinig ontwikkelingskansen. Met hun komst naar Nederland komen Eritreeërs dus in een heel andere wereld terecht. Ze krijgen te maken met zorgverzekering, belastingaangifte en andere zaken, die nieuw en anders zijn. Hierdoor verloopt de inburgering vaak moeizaam. Een bijgevolg is dat Eritrese nieuwkomers weinig contact hebben met Nederlanders, terwijl contact met buurtgenoten belangrijk is om te aarden in een nieuwe woonplaats.

Om Eritrese nieuwkomers goed te ondersteunen bij het leren van de taal, het vinden van werk en het opbouwen van een netwerk, moeten gemeenten goed aansluiten bij de behoeften en mogelijkheden van deze groep. Hoe doe je dat? KIS onderzocht het in de Handreiking voor ondersteuning van Eritrese nieuwkomers bij hun integratie. In deze animatie zetten we een aantal aandachtspunten op een rij voor gemeenten. Lees je liever? Onder de video zijn de tips in tekst uitgewerkt, inclusief aanvullende informatie uit de handreiking.

1.    Zet culturele mediatoren in

Culturele mediatoren, Eritreeërs die al langer in Nederland zijn, kunnen nieuwkomers in hun eigen taal steun en informatie geven en gemeenten en andere organisaties informeren over de leefwereld en opvattingen van de Eritreeërs. Zo slaan zij een brug tussen de verschillende werelden. Zij kunnen het vertrouwen winnen en een brug slaan tussen instanties, hulpverleners en Eritrese statushouders. De mediatoren hebben inzicht in de wensen en behoeften en kunnen helpen complexe informatie begrijpelijk te maken en taboes te doorbreken door uit te gaan van de eigen leefwereld en vertrouwde referentiekaders.

Tip: organisaties als Nieuwlander werken landelijk veel samen voor de uitvoering van trainingen en voorlichtingsbijeenkomsten voor Eritrese statushouders.

Bij de keuze van culturele mediatoren zijn verschillen binnen de groep een aandachtspunt. Vanwege eventueel onderling onbegrip en wantrouwen tussen de verschillende generaties van Eritreeërs, gaat de voorkeur uit naar culturele intermediairs die van (ongeveer) dezelfde generatie zijn. De mediatoren moeten goed geworteld zijn in Nederland en zich met de gemeenschap en ervaringen van statushouders kunnen identificeren. Laat mediatoren in bijeenkomsten met statushouders het eigen en herkenbare levensverhaal vertellen; zo kan aanvankelijk wantrouwen doorbroken worden.

2.    Aandacht voor zelfbeschikking vrouwen

Hoewel de meerderheid van de Eritrese vluchtelingen man is, is het ook belangrijk om aandacht te hebben voor Eritrese vrouwen. Zij bevinden zich vaak in een extra kwetsbare positie. Veel van hen zijn alleenstaand en hebben of krijgen kinderen. Ervaringen met seksueel geweld, ook tijdens de vlucht naar Europa, zijn geen uitzondering.

Citaat: 'Er moet meer aandacht zijn voor psychische problemen, vooral onder Eritrese vrouwen. Zij hebben de meest verschrikkelijke dingen meegemaakt en kunnen hun verhaal niet vertellen. Artsen moeten goed op de hoogte zijn van hun mogelijke ervaringen en het gegeven dat vrouwen hierover niet of zeer moeilijk kunnen praten.' - Dr. Sennay Ghebreab, Amsterdam University College

Vooral bij zelfbeschikking kunnen zij extra ondersteuning gebruiken. Uit eerder onderzoek blijkt dat Eritrese vrouwen die tijdens de vlucht zijn onderworpen aan seksueel geweld, hier meestal over zwijgen uit schaamte en angst voor stigmatisering. Dit kan leiden tot sociaal isolement en psychische problemen. Ook zijn er signalen dat zij zich niet weten te wapenen tegen grensoverschrijdend gedrag of in de prostitutie terecht komen.

Bekijk ook ons rapport over hoe je de toegang naar opleiding en werk voor vrouwelijke statushouders verbetert.

Citaat: 'Tijdens een bijeenkomst over huisvesting in Den Haag begon een groep Eritrese vrouwen zelf te praten over individuele, psychische problematiek die gerelateerd was aan hun vluchtervaring. Wij probeerden toen om een professionele hulpverlener te koppelen aan de praatgroep die de deelneemsters op deze manier zelf zijn gestart.' - Medewerker VluchtelingenWerk

3.    Stimuleer innovatieve leerwerktrajecten

Eritreeërs willen vaak het liefst zo snel mogelijk aan het werk. De kans op een baan is het grootst met een Nederlandse startkwalificatie, maar veel nieuwkomers vinden de weg daarnaartoe erg lang. Stimuleer daarom innovatieve leerwerktrajecten, waarin studie en werk worden gecombineerd, en waarbij deelnemers uiteindelijk alsnog dat diploma op zak hebben.

Tip: probeer de (aan je gemeente) gekoppelde statushouders zo vroeg mogelijk in beeld te krijgen. Bijvoorbeeld in samenwerking met het COA en VluchtelingenWerk.

Als gemeente kun je gericht investeren in de arbeidstoeleiding van statushouders. Zet bijvoorbeeld bestaande re-integratie-instrumenten zoals trainingen en ervaringsplekken in aangepaste vorm in voor deze groep. Extra taalondersteuning en mogelijkheden om (met behoud van uitkering) onderwijs te volgen, verbeteren mogelijk de kansen van statushouders op de arbeidsmarkt. Hierbij kun je als gemeente de regie voeren in het bij elkaar brengen van alle partijen die een bijdrage kunnen leveren.

Tip: intensiveer de samenwerking met taalscholen. Stem met taalaanbieders af dat zij hun lessen op de juiste tijdstippen aanbieden, zodat het voor vluchtelingen mogelijk is om te werken. Monitor de voortgang.

Wanneer instroom op het mbo niet haalbaar is, kunnen innovatieve praktijkgerichte opleidingstrajecten een manier zijn voor statushouders om de taal beter te leren beheersen en een vak te leren. Statushouders worden in hun kracht gezet door ze hun praktische vaardigheden en leervermogens te laten gebruiken. Het bewijzen van hun capaciteiten in de praktijk kan voor statushouders ook een kansrijke route naar werk opleveren.

Tip: werk samen met werkgevers. Gebruik hiervoor ook de bestaande netwerken binnen de gemeente. En deel met werkgevers de succesverhalen van talenten.

Meer tips en voorbeelden?

In de Handreiking voor ondersteuning van Eritrese nieuwkomers bij hun integratie vind je nog meer tips en praktijkvoorbeelden. Het rapport is onderverdeeld in de domeinen gezondheidszorg, financiën, huisvesting, inburgering, maatschappelijke begeleiding, opleidingen en werk, en netwerken en sociale deelname.