KIS community werkt aan verbinding

Centraal tijdens de eerste bijeenkomst stond de vraag waar professionals zich zorgen om maken, wat al goed gaat en hoe er gezamenlijk meer aandacht gegenereerd kan worden voor belangrijke maatschappelijke thema’s.

Onno de Zwart, directeur bij Verwey-Jonker en een van de initiatiefnemers van de KIS community, benadrukt dat er meer tijd en bereidheid moet worden gevonden om naar elkaar te luisteren. De Zwart: ‘In het publieke debat wordt er veel over en weer gesproken, zeker waar het integratieonderwerpen betreft, maar kennis voert hierbij lang niet altijd de boventoon. Met KIS hopen wij iets wezenlijks toe te voegen aan het gesprek, in de vorm van kennis, zowel uit onderzoek, als uit de praktijk. Als KIS proberen we al die stemmen samen te brengen. De centrale vraag daarbij is: hoe kunnen we die kennis goed ontwikkelen en de praktijk goede handvatten bieden om ermee om te gaan? In dit proces is het belangrijk om critical friends te hebben: mensen die meedenken, maar niet bang zijn om ook kritiek te leveren, om kennis daadwerkelijk verder te brengen. Ik hoop op inspiratie, kritische vragen, betrokkenheid en meedenken.’

Maatschappelijke trends

Met deze inleidende woorden nodigt De Zwart de KIS community-leden uit om opvallende maatschappelijke trends die zij signaleren te delen binnen de KIS community. Met als doel van elkaar te leren, krachten te bundelen en meer impact te creëren op verschillende sociaal-maatschappelijke terreinen. Een aanwezige vanuit de politie Rotterdam oppert het thema polarisatie, en de dringende behoefte aan meer kennis, omdat er veel berust op onwetendheid. ‘Hoe krijg je mensen uit hun hokje, zodat ze mee durven kijken met andermans hokje? Het goede gesprek moet je voeren vanuit kennis, maar ook vanuit het hart.’

Je moet anders leren kijken: eerst naar de praktijk, en dan de vraag stellen: wat hebben we nodig?

Ken je doelgroep

Het thema ‘elkaar ontmoeten’ en ‘naar elkaar luisteren’ blijkt bij meerdere aanwezigen te resoneren. Een deelneemster, actief in een zelforganisatie, waarschuwt voor de term moeilijke doelgroepen, omdat dergelijke termen afstand creëren. ‘Als we het hebben over statushouders, maar ook jongeren die dreigen af te glijden, hebben we het vaak over ‘moeilijke doelgroepen’. Onbekend maakt onbemind. Beleid heeft vaak te weinig kennis van de doelgroep. We denken dat we weten wat mensen nodig hebben, maar dat is niet altijd zo. Je moet anders leren kijken: eerst naar de praktijk, en dan de vraag stellen: wat hebben we nodig?’

Een jongerenwerker uit Utrecht Overvecht herkent dit probleem: ‘Als ik over jongeren in gesprek ga met bijvoorbeeld een ambtenaar, dan merk ik vaak dat de beeldvorming vanuit de media al is geland. Het zorgt voor een afstand wanneer men de eigen doelgroep niet kent. De jongeren zijn er, maar de verbinding wordt niet gemaakt. Van de jongeren wordt verwacht dat ze zich maar aan allerlei normen houden, maar men treedt niet wederzijds in elkaars wereld. Veel jongeren zijn daar echt allergisch voor.’ Ze voegt toe: ‘Als ik op een school moet werken waar alleen maar Chinese leerlingen zijn, dan leer ik op z’n minst hoe je ‘goeiemorgen’ zegt in het Chinees. Je moet interesse tonen voor elkaars cultuur.’

Zorgen delen

De KIS community-leden delen hun zorgen over enkele thema’s, bijvoorbeeld de ongelijkheid in het onderwijs. ‘Door segregatie kunnen leerlingen uit bepaalde wijken steeds slechter aanhaken. Dat breekt het geloof in het eigen kunnen,’ aldus een jongerenwerker uit Arnhem. Een maatschappelijk werker uit diezelfde stad voegt toe: ‘Ik maak me zorgen over jongeren die afglijden. We zien veel talentvolle jongeren die potentie hebben maar niet gezien of gehoord worden. En de straat, die luistert altijd. De stap richting de verkeerde kant is gemakkelijk gemaakt.’ Een andere deelnemer, actief als geestelijk verzorger in Utrecht, ziet dit probleem ook: ‘Ik maak me zorgen om jongeren die het gevoel hebben er niet toe te doen. Het gevoel niet gehoord te worden is een groot gevaar voor het vormen van een eigen identiteit.’ Ze vertelt verder over haar werk in de wijk, en wat zij doet om hier tegenwicht aan te bieden: ‘Het gaat in mijn werk veel over moeders. Bij het moedernetwerk in Overvecht komen gemeente, politie en burgers in de wijk samen, om te kijken naar weerbaarheid, en het zoeken naar een gezamenlijke betekenis van veiligheid.’ De maatschappelijk werker uit Arnhem voegt hier aan toe: ‘Het gaat erom dat je de vicieuze cirkel weet te doorbreken: we moeten echt dichtbij zijn. De rol van grote broer of vader aan kunnen nemen. Perspectief laten zien en tonen dat we hard voor ze werken. En dan kan er veel gebeuren.’

Er is behoefte aan meer interventies die trauma’s veroorzaakt door discriminatie en racisme tegengaan en die helpen met helen

Hoop, perspectief, helen

Dat er behoefte is aan hoop, perspectief en helen, wordt ook benoemd: ‘In hoeverre laten we ons in Nederland leiden door angst, bijvoorbeeld in onze politieke keuzes, of in de interpretatie van gebeurtenissen? Xenofobe partijen spelen in op die angst, waardoor polarisatie vrij spel krijgt. Vertrouwen en hoop zijn ontzettend belangrijk in het sociale verkeer’, aldus een deelnemer die racisme en discriminatie via maatschappelijke interventies bestrijdt. Zij legt verder uit dat het er hier ook op het meest fundamentele niveau om gaat dat individuen vertrouwen en perspectief kunnen zien in hun bestaan in Nederland. ‘Het gaat ook om het aanpakken van de traumatische gevolgen van discriminatie en racisme. De eerste trauma’s op dit gebied vinden plaats op zeer jonge leeftijd. Deze ervaringen gaan vaak lang door en veroorzaken minderheidsstress, hetgeen kans op depressie en burn-out kan vergroten. Er is behoefte aan meer interventies die trauma’s tegengaan en die helpen met helen.’ Daarbij gaat het ook over cultuursensitief werken, bijvoorbeeld in de ouderenzorg, vult een medisch maatschappelijk werker uit Breda aan: ‘Als er snel een geschikte plaats moet worden gevonden voor een ouder familielid, dan zie je dat mensen vaak op plekken terecht komen waar ze zich niet helemaal prettig voelen, omdat er nog maar weinig verzorgingstehuizen zijn die echt cultuursensitief werken.’

Het is belangrijk om stevig beleid te maken, zodat het niet bij het enthousiasme van een paar personen blijft

Behoeften en goede voorbeelden

Bij de deelnemers aan deze eerste KIS community is vooral behoefte aan vertrouwen vanuit het beleid, veel en heldere communicatie, en hulp van gemeenten bij het vormgeven van het vrijwilligersbeleid. Netwerken, goede voorbeelden, ruimte. ‘En technische innovatie,’ voegt de jongerenwerker uit Overvecht eraan toe: ‘Een voordeel van de coronacrisis is dat iedereen nu gedwongen wordt meer online te doen. Dat is waar de belevingswereld van jongeren vaak is. Het ouderwetse welzijnswerk is wat dat betreft echt achterhaald. We moeten meer contact gaan leggen. En durf buiten de bestaande kaders om te gaan werken!’

Het gaat langzaam de goede kant op doordat professionals zich steeds meer verbonden weten door netwerken, aldus de aanwezigen. Zo heeft de GGD in Overvecht de migrantenorganisaties en professionals verbonden om gezamenlijk inwoners op de juiste manier over corona voor te lichten. Dit zorgt voor vertrouwen. Een deelnemer uit de kunst- en cultuursector, zegt: ‘Het is positief dat (grote) instellingen echt werk maken van diversiteit en inclusie. Er is vaak veel afhankelijk van één of twee personen binnen een organisatie die zich daarvoor inzetten. Het is belangrijk om stevig beleid te maken, zodat het niet bij het enthousiasme van een paar personen blijft.’

Auteur: Elisa van Gent