LHBT-vluchtelingen ondersteunen: nieuwe handreiking

In veel landen is discriminatie en vervolging van LHBT’s aan de orde van de dag. In 77 landen is homoseksualiteit zelfs strafbaar. Om in veiligheid en vrijheid te kunnen leven, ontvluchten LHBT’s hun land. Maar veel asielzoekers en vluchtelingen houden hun seksuele identiteit voor zich uit angst dat ze gediscrimineerd worden. Ze leven met de vrees dat hun geheim ontdekt wordt en ervaren discriminatie in de opvang. Jolanda Elferink (Movisie): ‘Het gevolg is dat veel LHBT-vluchtelingen zich in een sociaal isolement bevinden. Ze verlaten hun kamer of huis niet en ondernemen geen activiteiten die voor vluchtelingen georganiseerd worden. Met deze handreiking vragen wij op de Dag van de Mensenrechten aandacht voor deze kwetsbare groep vluchtelingen.’

Tips voor professionals en vrijwilligers

Een aantal tips uit de handreiking:

• Zorg dat medewerkers en vrijwilligers kennis hebben op het gebied van LHBT en train ze in het signaleren of iemand mogelijk LHBT is.
• Bouw eerst een vertrouwensrelatie op voordat je doorvraagt. Dit kan bijvoorbeeld door zelf open te zijn over familie of relaties. Stel open vragen vanuit een open houding. Hiermee toon je interesse zonder in te vullen voor de ander. Open vragen kunnen bijvoorbeeld zijn: ‘Hoe komt het dat u overgeplaatst wilt worden?’ en ‘Wat zou u graag willen?’ of: ‘Hoe ziet u uzelf?’
• Gebruik het taalgebruik dat de asielzoeker zelf gebruikt om te praten over gevoelens, relaties, seksualiteit en gender. Termen als homoseksueel, biseksueel of transgender kunnen gevoelig liggen en niet de woorden zijn die iemand zelf gebruikt. Vraag eerder naar gedrag dan naar identiteit: ‘Hou je van vrouwen?’ is vaak duidelijker dan: ‘Ben je lesbisch?’
• Veroordeel homoseksualiteit en transgender-zijn niet en laat zien dat LHBT’s welkom zijn, bijvoorbeeld door voorbeelden te noemen, hettonen van stellen van hetzelfde geslacht op folders van de organisatie, en door op formulieren niet naar geslacht te vragen.

Tips voor gemeenten

Een aantal tips uit de handreiking:

• Werk met andere partners samen op het gebied van veiligheid. Veiligheid in opvanglocaties is geen taak van de gemeente, maar van het COA. De politie is hierbij ook vaak betrokken. Onrust en onveiligheid in een asielzoekerscentrum kunnen een negatief effect hebben op de lokale samenleving. Als burgermeester en wethouders is het daarom goed om contact te onderhouden met het COA, zodat de gemeente weet wat er speelt in het lokale azc. Ook heeft de gemeente een regierol in overleg met partners als Vluchtelingen-Werk, COA en COC om het thema te agenderen en monitoren.
• Besteed aandacht aan LHBT in inburgering. Eenmaal een verblijfsvergunning, is de gemeente verantwoordelijk voor huisvesting en inburgering. Ook in de inburgeringstrajecten maakt voorlichting over LHBT deel uit van het programma.
• Zorg voor onderling en ondersteunend contact. Voor inburgering zijn contacten essentieel. Omdat LHBT’s vaak alleen naar Nederland zijn gekomen en door hun seksuele voorkeur of genderidentiteit vaak geïsoleerd leven, heeft het COC in verschillende gemeenten maatjesprojecten opgezet voor LHBT-vluchtelingen. Ook zijn er andere actiegroepen en zelforganisaties die bijeenkomsten en ondersteuning organiseren. De gemeente kan samenwerken met de lokale COC-afdeling en/ of andere ondersteuningsgroepen om LHBT-vluchtelingen wegwijs te maken in de samenleving, een netwerk op te bouwen en zo eenzaamheidsproblematiek te voorkomen.

Achtergrond

Hoeveel LHBT’s jaarlijks asiel aanvragen in Nederland is onbekend. Wel is deze groep meer in beeld gekomen toen er door de oorlog in Syrië meer vluchtelingen naar Nederland kwamen. In asielzoekerscentra wonen mensen van verschillende nationaliteiten en levensovertuigingen dicht bij elkaar. Door de onveilige situatie van LHBT’s in sommige locaties zijn er proeven gedaan met overplaatsing of aparte opvang. Ook is er discussie over het straffen van daders versus het beschermen van slachtoffers. Tegelijkertijd vinden beleidsmakers, het COA en LHBT-vluchtelingen het belangrijk om de acceptatie van LHBT’s onder asielzoekers en vluchtelingen te vergroten. Aparte opvang draagt daar niet aan bij. Daarom wordt er ook ingezet op voorlichting over LHBT’s in de centra, gericht op de acceptatie van LHBT’s en waarden en normen in de Nederlandse samenleving. Het COA zet bovendien sinds kort vertrouwenspersonen voor LHBT’s in de opvang in.

Download

Bekijk de handreiking LHBT-asielzoekers en -vluchtelingen.