Mannenemancipatie: kwetsbaarheid en zorgzaamheid maakt sterk

‘Mannen spelen een cruciale rol in vrijheid en gelijkheid van vrouwen. Maar mannen hebben ook te maken met een keurslijf en beknellende rollen. Hoe vrij voelen mannen en jongens zich om zichzelf te zijn en andere keuzes te maken dan de standaardkeuzes?’ Daarmee opent gespreksleider Naima Azough het Rondetafelgesprek van Platform Eer en Vrijheid. Op 29 oktober 2020 gingen diverse experts op het gebied van mannenemancipatie met elkaar in gesprek over mannen en zelfbeschikking.

Geschreven door: Susanne Conradi
Artikel
Zelfbeschikking

Kijk het Rondetafelgesprek direct terug

Het Rondetafelgesprek start met Ahmet Polat, fotograaf en filmmaker. Polat onderzoekt het thema mannelijkheid door mannen over de hele wereld vast te leggen, om bij te dragen aan een meer diverse beeldvorming. Zelf is hij al jaren bezig met identiteitsvraagstukken rondom migratie en mannelijkheid. Hij heeft een Turkse achtergrond en is opgegroeid met sterke vrouwen om zich heen. In Nederland herkende hij zichzelf helemaal niet in hoe het beeld van mannen met een migratieachtergrond hier geschetst wordt. ‘Door mezelf te ontwikkelen in beeld kon ik het tegengeluid zijn.’ Beeldvorming en woorden hebben volgens hem een enorme invloed op hoe mensen denken. ‘Mensen worden door de media in hokjes gestopt, terwijl het helemaal niet zo binair is. Ik zie mensen met een migratieachtergrond bijvoorbeeld niet als vluchtelingen of gastarbeiders maar als pioniers.’

De invloed van de samenleving is veel groter dan we erkennen

Problematische beeldvorming

Naast Polat zit Jens van Tricht, oprichter en directeur van Emancipator, een organisatie die zich inzet voor gendergelijkheid en mannenemancipatie. Van Tricht beaamt dat beeldvorming voor mannen ook problematisch is. ‘Vaak worden vrouwen gezien als slachtoffer van beeldvorming en wordt mannelijk gedrag gezien als een natuurverschijnsel waar vrouwen mee om moeten leren gaan. Mannelijkheid wordt bepaald door stoerheid, agressiviteit en hoe sterk je bent. Er is een heel duidelijk normatief beeld waar je als man aan moet voldoen. Dit is problematisch voor zowel de veiligheid van mannen als vrouwen en moet veranderd worden.’ Polat voegt toe dat mannen uit elke groep in de samenleving slachtoffer zijn van beeldvorming. ‘Ook CEO’s die hard moeten zijn en zonder emotie honderden mensen moeten kunnen ontslaan. Dit is aangeleerd gedrag om maar niets te voelen, en daar moeten we medelijden mee hebben. De invloed op de samenleving is veel groter dan dat we erkennen.’ Volgens Van Tricht kunnen we juist heel veel leren van elkaar door de diversiteit in mannen te koesteren.

Emancipatie in de praktijk

Hoe jongens en jongeren in het dagelijks leven bezig zijn met emancipatie, bespreken Bilal Sakim en Iris van Huis in het volgende onderdeel van het Rondetafelgesprek. Sakim is jongerenwerker bij Stichting JoU in Utrecht en ziet in de praktijk wat voor effect beelden op jongens hebben. ‘De invloed vanuit rapvideo’s en Instagram is enorm. Het beeld wat daaruit voortkomt is dat je hard moet zijn, je nooit je zwakte mag laten zien en meisjes minder waard zijn. Dit zien jongens vaak als voorbeeldgedrag.’ Als jongerenwerker probeert hij duidelijk te maken dat het leven zo niet in elkaar zit. Maar wat ook wringt, zo merkt een deelnemer op en beaamt Sakim, is dat moeders soms juist stereotypen over mannen in stand houden. ‘Soms ligt er zoveel druk op om kostwinnaar te worden, dat ze soms doen wat er van hen gevraagd wordt en hun eigen dromen, met minder financiële zekerheid, laten varen. Maar je ziet wel veranderingen over generaties heen door onderwijs en kennis.’

Je zwakte tonen staat niet gelijk aan zwak zijn

Reflecteren met beelden

Van Huis heeft haar proefschrift geschreven over mannenemancipatie op basis van verschillende projecten. Ze merkt op dat in de projecten voor mannenemancipatie het vaak niet duidelijk is wat mannenemancipatie eigenlijk betekent en er niet over gesproken wordt. Vaak kijken professionals naar wat de deelnemers nodig hebben en is dat meer empowerment dan een bijdrage leveren aan gendergelijkheid. Professionals vinden het vaak lastig om kwetsbare onderwerpen te bespreken, met de verwachting dat het ongemakkelijk wordt. Van Huis ziet dat werken met beelden in de vorm van bijvoorbeeld kaartjes heel goed werkt om het gesprek aan te gaan over mannelijkheid, vaderschap en emancipatie. ‘Met een spelelement wordt het minder bedreigend om over kwetsbaarheid te beginnen. Beelden kunnen reflectie op een andere manier opwekken dan woorden.’

Hoe doet Sakim dat? Ook hij ziet dat jongens het moeilijk vinden om zich kwetsbaar op te stellen. Sakim geeft vaak mee aan de jongens dat je zwakte tonen niet meteen gelijk staan aan zwak zijn. Dan gebruikt hij als voorbeeld dat als je iets niet begrijpt en je geeft altijd aan dat je het wel kan, kom je niet verder. Maar als je durft aan te tonen dat je ergens mee zit en je hulp wilt krijgen, dan pas bereik je wat je wilt bereiken.

Bewustwording

Het Rondetafelgesprek wordt afgesloten door Habib el Kaddouri, projectleider Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders in gesprek met Jens van Tricht. El Kaddouri ziet dat mannenemancipatie actueler is dan ooit: ‘Ik zie dat in de Marokkaanse gemeenschap mannen aan het denken worden gezet. Hoogopgeleide vrouwen maken bepaalde vanzelfsprekendheid bespreekbaar zoals: Waarom moet ik door mijn ouders anders behandeld worden dan mijn broertje of waarom is er omtrent maagdelijkheid een dubbele standaard?’

Inclusieve benadering

‘Hoeveel inzicht hebben professionals zelf in hun eigen beelden over wat mannelijk en vrouwelijk is?’, vraagt een deelnemer via de live chat. El Kaddouri denkt wel dat er een blinde vlek is bij professionals en dat er winst valt te behalen om ouders inclusief te benaderen. En als een vader op school afwezig is, hoeft het niet te betekenen dat hij geen rol in de opvoeding speelt. Vaders hebben soms ook een andere, minder zichtbare invulling die bijdraagt aan emancipatie, zoals meegaan naar voetbal of zwemles.

Als vaders meer voor hun kinderen zorgen, zijn zijzelf én hun kinderen veel gelukkiger

Zorgzaamheid ontwikkelen

Jens voegt toe dat de ‘afwezigheid van vaders’ ook door de maatschappij in de hand wordt gewerkt. Er is sinds juli uitgebreider vaderschapsverlof, maar hiervoor kregen ze twee dagen vrij. ‘Dat betekent dat hiervoor de rol van vaders bewust heel erg gemarginaliseerd werd. We zijn nu in transitie om dat te veranderen. Ook omdat uit onderzoek blijkt dat als vaders meer voor hun kinderen zorgen, zijzelf én hun kinderen veel gelukkiger zijn en hun kinderen beter presteren op school. En armoede en geweld wordt veel minder doorgegeven van generatie op generatie. Dus als mannen de kans krijgen om hun zorgzame kant meer te ontwikkelen is het voor iedereen beter, voor mannen van de toekomst en ook voor zichzelf.’

De sprekers en deelnemers zijn het erover eens dat mannenemancipatie een actueel onderwerp is waarover gesprekken gevoerd moeten blijven worden om zo uiteindelijk samen voor ieder mens veiligheid, gelijkheid en rechtvaardigheid te waarborgen.

Uitzending terugkijken

Bekijk hier het hele Rondetafelgesprek terug:

 

Lees meer over het thema Mannen en emancipatie

Meer informatie?Neem contact op met:

Hilde Bakker

icon_chevron Stuur een e-mail
icon_chevron 030-7892081
Afbeelding