'Mensen durven geen gebruik te maken van de medische voorzieningen die er zijn'

Ongedocumenteerde migranten, mensen die zonder rechtsgeldige verblijfstitel in Nederland zijn, hebben net als ieder ander recht op medisch noodzakelijke zorg. Maar hoe verloopt het recht op toegang tot medisch noodzakelijke zorg in de praktijk? Marie-Anne van Erp (voormalig directeur bij het Multicultureel Ontmoetingscentrum Schilderswijk, MOC) zag hoe het er in de praktijk aan toegaat. Dat leidde tot de publicatie ‘Alleen krijg je het niet voor elkaar’. 

Artikel
Intercultureel vakmanschap

Waar werkte jij in de tijd van dit onderzoek?

‘Ik heb tien jaar bij het MOC Schilderswijk gewerkt. Ik gaf er onder andere Nederlandse les en de laatste zes jaar was ik tevens directeur. Wekelijks bezochten 500 mensen het centrum, onder hen een groot aantal ongedocumenteerde migranten. In het MOC is een Voedselbank, er worden workshops beweging gegeven, men kan er Nederlands leren en er was een sociaal restaurant. Regelmatig hield Dokters van de Wereld [een organisatie die medische zorg en steun biedt aan groepen die uitgesloten zijn van zorg, red.] er spreekuur. Momenteel controleert de Diabetesstichting bezoekers op suikerziekte. Daarbij organiseerde ik op regelmatige basis interreligieuze dialogen en politieke debatten.’ 

‘Vaak bevonden zich onder deze kwetsbare bezoekers zieke mensen. Schrijnend werd het als deze mensen geen vast woonadres hadden om uit te zieken. Ik vroeg me dan af: “Wat gebeurt er met deze mensen als ze doodgaan? Wat is er geregeld voor hen in de laatste fase van hun leven?” Niemand kon mij daar antwoord op geven.’ Dit vormde voor Marie-Anne van Erp de aanleiding om KIS te benaderen. 

‘De overheid verwacht van zorgverleners dat zij medisch noodzakelijke zorg verlenen, ongeacht iemands wettelijke status’, staat in het onderzoek. Gebeurt dat in de praktijk?

‘Ik werk op dit moment als voorlichter bij Dokters van de Wereld. Als iedereen zou beseffen dat ieder mens recht heeft op medische zorg, zou Dokters van de Wereld niet hoeven te bestaan.’ 

‘De tranen springen in mijn ogen wanneer ik hoor dat ongedocumenteerde migranten bang zijn om naar de dokter te gaan. Op papier is alles goed geregeld, maar in de praktijk zijn er mensen die uit angst geen gebruik durven te maken van de medische voorzieningen die er zijn. Hierdoor worden problemen groter. Die angst moet weggenomen worden. Bij Dokters van de Wereld empowerenwe de doelgroep en vertellen we wat hun rechten zijn.’

Denk je dat de kennis van zorgverleners ook een rol speelt?

‘Ja, zeker. Bij Dokters van de Wereld geven we ook voorlichting aan artsen en assistenten om uit te leggen dat wanneer er een patiënt aan de balie komt zonder geldig verblijfsdocument en verzekering, hij of zij toch recht heeft op zorg. Die voorlichting blijkt hard nodig te zijn.’ 

Wat is er nodig voor een toegankelijke zorg?

‘De toegang tot de zorg is op zich goed geregeld. Het grootste probleem zit hem in de angst onder de doelgroep. Die angst maakt dat men het zoeken van medische zorg lang uitstelt.’

‘Wat ook meespeelt is dat wanneer een ongedocumenteerde migrant naar de huisarts gaat, deze arts 80 procent vergoed krijgt van het CAK [Centraal Administratie Kantoor]. 20 procent blijft over en dat is een probleem wanneer de patiënt geen geld heeft en ook geen geld mag verdienen. Ook de 5 euro eigen bijdrage op elk medicijn dat de apotheker in rekening moet brengen, is voor de niet-kapitaalkrachtige doelgroep een struikelblok.’ 

‘Ik denk dat er sneller en laagdrempeliger psychische zorg geregeld moet worden. Het is niet verstandig om te lang met psychische problemen te blijven rondlopen: niet voor de patiënt zelf, maar ook niet voor de maatschappij. Het uitstelgedrag komt niet alleen voort uit angst. In veel culturen zijn psychische ziektes een taboe. De GGD zou een mooie rol kunnen spelen bij het doorbreken daarvan.’ 

‘Een groot deel van de ongedocumenteerde migranten wordt opgevangen door religieuze instellingen. Daar wordt met veel liefde naar deze mensen omgezien. Kennis van de ‘sociale kaart’ is echter niet altijd aanwezig. Daardoor werkt men eigenlijk op losse eilandjes en gaat er veel tijd zitten in het zoeken naar de juiste weg in de zorg. Het zou fijn zijn als er een duidelijke centrale plek per stad zou zijn waar alle kennis samenkomt.’  

Er ligt een onderzoek. Wat is de volgende stap?

‘Uit het onderzoek “Alleen krijg je het niet voor elkaar” blijkt onder meer dat er behoefte is aan een plek waar dak- en thuislozen kunnen herstellen: een griep kunnen uitzieken of revalidatiezorg kunnen krijgen. Vandaar mijn idee om in Den Haag een huis op te zetten waar bovengenoemde groep kan verzorgd worden onder de noemer “zorg van griep tot graf”.’ 

Download het volledige rapport.

 

 

Respijthuis Housemartin
Inmiddels is Respijthuis Housemartin een feit. Meer informatie over Housemartin.

 

Meer informatie?Neem contact op met:

Lineke van Hal

icon_chevron Stuur een e-mail
icon_chevron 06 347 386 21
Afbeelding