Nieuwe KIS-brochure over succesvolle participatie EU-arbeidsmigranten

De afgelopen jaren is het aantal EU-migranten in Nederland flink gestegen, met name arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa. En de verwachting is dat dit komende jaren alleen maar verder zal toenemen, zeker ook met het oog op de vergrijzing van Nederland.

Direct naar de brochure

Succesvolle participatie

‘De problemen van arbeidsmigranten staan volop in de schijnwerpers, maar over de participatie van arbeidsmigranten die in Nederland een bestaan opbouwen, hoor je veel minder’, zegt Bora Avrić, senior projectleider bij KIS. ‘Natuurlijk zijn er knelpunten die aandacht verdienen, maar er is een groep arbeidsmigranten die vrijwilligerswerk doet, die actief is bij sportclubs en op die manier integreert en participeert.’

Onderzoeker Zsuzsa Kovács van KIS vult aan: ‘Het is belangrijk dat gemeenten arbeidsmigranten wegwijs maken. In onze brochure staat het voorbeeld van Agnieszka Ferenz, zij wilde graag na aankomst in Nederland de taal leren, maar kreeg van de gemeente te horen dat er geen cursussen zijn voor Europese burgers. Later bleek dat ze voor taallessen in de bibliotheek terecht kon.’ Agnieszka is inmiddels actief vrijwilliger bij een welzijnsorganisatie in Helmond.

Door de gesprekken die ik heb gevoerd merkte ik dat een deel van de arbeidsmigranten, vooral mensen die hier al wat langer zijn, de taal wel graag wilden leren maar niet zo goed wisten wat de mogelijkheden waren. Ik zag dat er veel vraag was en veel aanbod, maar dat deze niet goed op elkaar aansluiten - Amarins Nonhebel, projectleider Integratie en Participatie Arbeidsmigranten gemeente Waalwijk, uit Succesvolle participatie EU-migranten

Naast het wegwijs maken van de doelgroep, is het belangrijk dat bepaalde voorzieningen toegankelijk zijn voor arbeidsmigranten, zegt Avrić. ‘Informatieavonden of spreekuren in de avond voor arbeidsmigranten kunnen hierbij helpen. Waar kunnen ze terecht voor taalles, voor andere vormen van begeleiding, wat kan een welzijnsorganisatie voor hen betekenen?’

Goede stap

In regio’s met veel arbeidsmigranten zoals bijvoorbeeld het Westland gebeurt dit al. ‘Maar ook voor gemeenten met kleinere aantallen arbeidsmigranten zou dit een goede stap zijn.’ Hiermee kan een valse start in Nederland worden voorkomen. Arbeidsmigranten zijn vaak van plan om tijdelijk in Nederland te blijven, ze richten zich hierdoor de eerste tijd vooral op het werk en investeren minder in de taal en sociale contacten. Ook hebben ze vaak moeite om het systeem van toeslagen en regelingen te begrijpen. Later wanneer ze langer in Nederland zijn en hun kinderen hier naar school gaan, breekt deze achterstand op.

Met hulp van sleutelpersonen, mensen uit de doelgroep die al langer in Nederland wonen, kunnen nieuwkomers goed worden voorgelicht over de nieuwe samenleving en voorzieningen. Sleutelpersonen vervullen vaak een brugfunctie en hebben soms een groot netwerk binnen de eigen gemeenschap.

Toen ik hier kwam zag ik dat statushouders met hulpvragen ons best goed weten te vinden maar dat er nauwelijks contact was met de omvangrijke (arbeids)migrantengroep. En dat valt op in een regio als het Westland, hier zijn er veel meer arbeidsmigranten dan vluchtelingen - Petra Prinsova, sociaal makelaar gemeente Naaldwijk, uit Succesvolle participatie van EU-arbeidsmigranten

Er zijn nog meer goede voorbeelden, zo worden arbeidsmigranten in de Limburgse gemeente Peel en Maas welkom geheten en helpt een regionaal samenwerkingsverband daar de nieuwkomers op weg, met zowel werk, taal als participatie. In de gemeente Waalwijk worden arbeidsmigranten zelf betrokken bij beleid en is er een klankbordgroep opgezet. En in verschillende plaatsen worden laagdrempelige activiteiten georganiseerd zodat de doelgroep en de buurt elkaar beter leren kennen.

Er zijn veel geweldige mensen hier, maar ik voel niet altijd de opening bij de Nederlanders. Helaas hebben Poolse mensen een slecht imago hier in Nederland, wat ik jammer vind. We zijn ook gewone mensen met kinderen, we kopen huizen. Als ik jouw buurvrouw was en jij bij mij aan zou kloppen zou ik je willen helpen - Agnieszka Ferenz, actief vrijwilliger in Helmond, uit Succesvolle participatie van EU-arbeidsmigranten

Integraal beleid

Volgens Avrić is het belangrijk dat meer gemeenten actief en integraal beleid gaan voeren gericht op EU-arbeidsmigranten. ‘De aandacht gaat nu toch vooral naar zaken als huisvesting of uitbuiting, maar participatie is zó belangrijk. En daar kunnen we een hoop problemen op de lange termijn mee voorkomen.’  

De negatieve beeldvorming staat de participatie soms ook in de weg, zegt Kovács. ‘Er is toch een beeld ontstaan van de overlast-gevende goedkope arbeidskracht. Het is echt belangrijk om dat beeld bij te stellen. Ook kinderen van arbeidsmigranten hebben daar last van en voelen zich gediscrimineerd’, zegt onderzoeker Kovács.

De belangrijkste oplossing tegen dit soort vooroordelen, is volgens de twee experts, ontmoeting en verbinding. ‘Elkaar leren kennen, dat is hét recept tegen vooroordelen’, zegt Kovács. Als mooi voorbeeld noemen ze een foto-expositie met portretten van arbeidsmigranten, georganiseerd door Petra Prinsova van Vitis Welzijn in Naaldwijk met de veelzeggende titel ‘Wie is de Pool?’

Je moet eerst wat tijd nemen en elkaar leren kennen. Drink koffie samen, voordat je bijvoorbeeld als taalmaatje aan de slag gaat. Dat soort laagdrempelige dingen werken goed - Gino Hart, wijkbewoner Rijpelberg, Helmond, uit Succesvolle participatie van EU-arbeidsmigranten

Diverse groep

De onderzoekers van KIS zien een tweedeling ontstaan tussen arbeidsmigranten die zich ‘terugtrekken en alleen contact hebben met de eigen groep’, en een groep die wel actief is en participeert. Met name bij de eerste groep ontstaan vaak problemen, van financiële problemen tot eenzaamheid en huiselijk geweld. Voor sociaal professionals is het vaak lastig om hen goed te bereiken en te helpen. ‘Hulpverleners zitten met veel vragen over arbeidsmigranten’, zegt Kovács.

Gemeenten en sociaal professionals hebben vaak de groep ook niet goed in beeld en het ontbreekt ook aan kennis over de doelgroep. ‘De ene arbeidsmigrant is de andere niet. De groep is heel divers, ze komen uit verschillende landen, hebben allemaal een ander verhaal.’

Naar de brochure

Auteur: Jessica Maas