Nieuwe tool om ouders bij opvoeddilemma’s te ondersteunen
Ouders met een migratieachtergrond hebben soms specifieke opvoedvragen. Bijvoorbeeld wanneer tieners in de samenleving meer vrijheid krijgen dan ouders prettig vinden. Of wanneer hun kinderen geconfronteerd worden met discriminatie of negatieve beeldvorming. KIS ontwikkelde een teambijeenkomst zodat professionals ouders bij dit soort vragen kunnen ondersteunen.
De teambijeenkomst Waardenopvoeding in Diversiteit is door pedagoog Cecile Winkelman samen met onderzoekers Marjolijn Distelbrink en Trees Pels ontwikkeld voor beroepskrachten van Centra voor Jeugd en Gezin (CJG’s) en wijk- en jeugdteams. Doel hiervan is om professionals die werkzaam zijn bij reguliere instellingen kennis en ervaring te laten uitwisselen zodat zij de juiste opvoedondersteuning kunnen bieden aan ouders met een migratieachtergrond.
Nuanceverschillen
Volgens Winkelman is opvoedondersteuning vooral het voorkómen van problemen binnen gezinnen. ‘Iedere ouder heeft vragen over de opvoeding. Denk aan het slaapgedrag van het kind, de zindelijkheid of de vraag of het kind wel of niet genoeg eet. Of, als ze wat ouder zijn; pesten, seksualiteit en brutaliteit in de puberteit. Bij gezinnen met een migratieachtergrond spelen dezelfde vragen als bij gezinnen met een Nederlandse achtergrond. Soms zijn echter de waarden en normen in ‘migrantengezinnen’ anders door de invloed van onder andere religie, cultuur of traditie.
Minderheidspositie
Naast opvoedvragen die alle ouders delen, zijn er ook specifieke opvoedvragen die samenhangen met de minderheidspositie die gezinnen met een migratieachtergrond innemen. Hoe ga je bijvoorbeeld om met discriminatie van jezelf of je kind en wat geef je je kinderen hierover mee? Ben je je als ouder bewust van de voorbeeldrol die je hierin naar je kind hebt? Een andere opvoedvraag is hoe je je verhoudt tot de maatschappij. Kun je jezelf bijvoorbeeld herkennen in boeken, films of reclames die je om je heen ziet? Of wordt de groep waartoe jij behoort vooral negatief in beeld gebracht?
De teambijeenkomst Waardenopvoeding in Diversiteit is in Amsterdam getest. Daar is al veel ervaring met en kennis over het ondersteunen van ouders met een diverse achtergrond bij opvoeddilemma’s. Toch blijft deze expertise vaak wel verbonden aan een select aantal personen. De teambijeenkomst is er daarom op gericht om de kennis en ervaring die in reguliere instellingen aanwezig is met elkaar te delen en de specifieke opvoedvragen waar gezinnen met een migratieachtergrond mee worstelen instellingsbreed te agenderen.
Het materiaal dat KIS hiervoor ontwikkelde is breed van opzet. Zo biedt het handvatten om met elkaar in gesprek te gaan over de eigen opvoeding en normen en waarden en bevat het verschillende filmpjes, onder andere over de waarde van religie in de opvoeding, de omgang met met discriminatie of negatieve beeldvorming en het spanningsveld tussen schaamte en eerlijkheid. In de bijeenkomst komt verder aan bod wat je als beroepskracht precies kunt betekenen voor ouders die worstelen met dit soort specifieke opvoedingsvraagstukken en wat de mogelijkheden hiertoe zijn op wijk- of teamniveau om bij aan te sluiten.
De ontwikkelde blauwdruk voor het houden van de teambijeenkomst is zo opgezet dat een teamleider of teamlid deze zelf met zijn of haar team kan uitvoeren. Door het handige, thematische keuzemenu kunnen oefeningen en filmpjes worden geselecteerd naar gelang de thema’s en de doelgroep waar het specifieke team in de praktijk mee te maken heeft. Diversiteit in waarden en normen loopt als een rode draad door de bijeenkomst heen, daarbinnen is aandacht voor thema’s zoals religie, polarisatie en discriminatie.
Gezamenlijke verantwoordelijkheid
Is het bieden van opvoedondersteuning op dit soort specifike onderwerpen eigenlijk nog wel een taak van reguliere voorzieningen als CJG’s en wijk- en jeugdteams? Het netwerk om een gezin speelt een grote rol in de ondersteuning, denkt Winkelman. ‘In de eerste plaats binnen de eigen kring, met zelforganisaties die op allerlei manieren steun bieden. Sommige onderwerpen komen nu eenmaal makkelijker op tafel als je onder vertrouwde mensen zoals familie, kennissen of buren bent.’
Maar ook buiten het eigen, informele netwerk is het belangrijk om ouders te ondersteunen, stelt Winkelman. ‘Beroepskrachten weten veel over de ontwikkeling van kinderen en kunnen ouders op professionele wijze helpen hun kinderen te ondersteunen.’
Zelfs als professionals niet specifiek met ouders met een migratieachtergrond werken, kan het volgens Winkelman van belang zijn als professionals zich bewust worden van de (opvoed)thema’s waar ouders met een migratieachtergrond mee te maken hebben. ‘Ook ouders met een Nederlandse achtergrond kunnen hun kinderen soms, al dan niet bewust, boodschappen meegeven die bijvoorbeeld het wij-zij-denken versterken. De kinderen van deze ouders groeien net zo goed op in een multi-etnische maatschappij en mogen zich daar bewust van worden. Diversiteit is van ons allemaal.’