Onbekend maakt onbemind

Ontmoetingen tussen mensen mét en zonder Sinti of Roma achtergrond: volgens een jonge Sinti student is dit dé sleutel tot het verminderen van vooroordelen en vergroten van onderlinge verbinding. We spraken met A.J. (initialen) over zijn ideeën; wat moet er gebeuren, waarom en hoe? ‘De bestaande beeldvorming maakt het voor ons Sinti en Roma moeilijk om onze plek in de maatschappij te vinden.’

Artikel
Sinti en Roma

Op 8 april was het Wereld Roma dag, voor veel Roma wereldwijd een belangrijke dag. Deze dag is in het leven geroepen tijdens het vierde Wereld Roma congres in 1990 in Polen. Op deze dag worden de rijke cultuur en tradities gevierd, maar wordt ook stilgestaan bij een lange geschiedenis van onderdrukking en vervolging. Vandaag de dag hebben Sinti en Roma in Nederland nog altijd een achterstandspositie. Zo zijn Sinti en Roma in het hoger onderwijs ondervertegenwoordigd, is de arbeidsmarktparticipatie relatief laag en wordt discriminatie op diverse gebieden ervaren. Dit speelt niet alleen in Nederland, maar ook in andere Europese landen, terwijl Roma de grootste etnische minderheid zijn in Europa.

Onlangs onderzocht het Verwey-Jonker Instituut de nationaliteit en verblijfspositie van Roma in Nederland. Het blijkt dat er op dit moment naar schatting enige honderden Roma in Nederland wonen die geregistreerd staan met nationaliteit onbekend of als staatloos, met alle negatieve gevolgen van dien. Bekijk het rapport Nationaliteit en verblijfspositie van Roma in Nederland.

Dit artikel is eerder verschenen op kis.nl (12-5-2022)

 

Volgens A.J. hebben veel mensen een negatief beeld van de Sinti en Roma culturen. Er is angst en er zijn associaties met criminaliteit en overlast. ‘Het is belangrijk om te laten zien dat wij ook kunnen meedraaien in de maatschappij, dat wij geen gevaar voor de samenleving zijn en dat onze cultuur niet gebaseerd is op criminaliteit. De bestaande beeldvorming maakt het voor ons Sinti en Roma moeilijk om onze plek in de maatschappij te vinden. Het is terug te zien aan de grove vermindering van woonwagenstandplaatsen, beeldvorming door de media en de ontwikkelingskansen zoals stageplaatsen en (bij)banen. Voor Sinti en Roma is het moeilijk om een bedrijf draaiende te houden, omdat mensen door vooroordelen afzien om gebruik te maken van diensten en producten die door hen geleverd worden.’

Vrije ontmoetingen

A.J. is ervan overtuigd dat ontmoetingen de beeldvorming op een positieve manier kunnen veranderen. Zijn voorkeur gaat uit naar structurele ontmoetingen: ‘Niks moet gedwongen zijn, maar meerdere bijeenkomsten organiseren zou natuurlijk wel meer diepgang bieden. Belangrijk is ook dat er een diverse groep wordt bereikt, en niet steeds dezelfde personen en in dezelfde setting. Een klein voorbeeld is een voetbalteam bestaande uit kinderen met een Sinti of Roma achtergrond dat deelneemt aan de amateurcompetitie van de KNVB. Dit zorgt voor wekelijkse ontmoetingen in verschillende voetbalkantines en op de velden.’

Samen hetzelfde ondernemen of samen toeschouwer zijn, geeft een groter gevoel van saamhorigheid

‘Ontmoetingen in een context van sport, kunst en muziek zijn vrije ontmoetingen. Dan spelen Sinti en Roma versus de overheid of Sinti en Roma versus ‘de Nederlander’ geen rol. Mensen komen samen om van elkaar te leren en elkaar te vinden in een gedeelde interesse. Niemand wordt gedwongen om deel te nemen en het contact tussen de mensen is gebaseerd op de vrije wil. Samen hetzelfde ondernemen of samen toeschouwer zijn, geeft een groter gevoel van saamhorigheid. Denk bijvoorbeeld eens aan de wedstrijden van het Nederlands elftal, dan zijn we toch allen één?’

De gemeente mét Sinti en Roma aan zet

Wat kan een gemeente doen om ontmoetingen lokaal te faciliteren of organiseren? ‘De gemeente vormt een overkoepelend lichaam in een stad of dorp, waar meestal verschillende verenigingen en (sport)clubs bestaan. De gemeente zou met deze partijen én lokale Sinti en Roma in gesprek moeten gaan om de mogelijkheden te verkennen. Financiering vanuit de gemeente is natuurlijk een pré (denk aan voetbaltenues of sportcontributie), maar ook het bekend maken van evenementen is al een grote winst. Idealiter ondersteunt de gemeente bij het aanstellen en voortbestaan van een informele lokale Sinti en Roma raad, die op basis van lokale behoeften initiatieven/voorstellen kan aandragen.’

Ik heb vroeger zelfs meegemaakt dat een vriendje van mij niet meer mocht komen spelen omdat ik op een woonwagenkamp woonde

Eenvoudig, veilig en toegankelijk

Wat is belangrijk om een initiatief tot een succes te maken? Volgens A.J. kunnen toegankelijkheid (zoals lage kosten) en eenvoud een activiteit maken of breken. Ook de veiligheid haalt A.J. expliciet naar voren. ‘Kinderen moeten in een veilige omgeving en met betrouwbare mensen omgeven zijn. Omdat Sinti en Roma op sommige plekken worden buitengesloten, is het belangrijk om ervoor te zorgen dat zij op een respectvolle manier worden ontvangen, net zoals anderen.’

Inzet van beide kanten

‘Bij iedere poging om een grote verandering tot stand te brengen zijn er componenten die niet mee kunnen of willen veranderen. Ik noem het liever geen uitdaging. Het gaat hier om hoe de Nederlandse maatschappij, overheid en burgers denken over de cultuur van Sinti en Roma. Helaas zijn er veel mensen die overtuigd zijn van hetgeen zij geïndoctrineerd hebben gekregen. Er zullen altijd mensen zijn die slecht denken en praten over Sinti en Roma en daarmee de ontwikkelingskansen en het leefgenot van deze mensen beperken.’

Ook vanuit de kant van Sinti en Roma is er volgens A.J. winst te behalen. ‘Ik wil niet teveel over het verleden zeggen, maar er is een zekere angst naar de overheid en maatschappij door wat er vroeger is gebeurd. Wij willen zulke dingen niet nog eens meemaken. Toch is het belangrijk om ondanks alle gebeurtenissen van vroeger, je kinderen naar die kunstbijeenkomst of muziekles te laten gaan. Ik heb vroeger zelfs meegemaakt dat een vriendje van mij niet meer mocht komen spelen omdat ik op een woonwagenkamp woonde. Zulke zaken kunnen we anno 2022 niet meer accepteren voor de huidige en toekomstige generatie kinderen uit een Sinti of Roma cultuur.’

Door wekelijks naar de voetbalclub te komen en antwoord te geven op soms rare en beledigende vragen, begonnen mensen zich toch af te vragen of de beeldvorming die zij hadden wel klopte

‘Ieder mens dat door deze ontmoetingen meer beeld en kennis krijgt van de culturen van Sinti en Roma, en die zijn positieve ervaringen aan iemand anders door kan geven, kan uiteindelijk onze positie en ontwikkelingskansen in de maatschappij helpen te verbeteren.’  

Samen voetballen

Ook A.J. heeft persoonlijke ervaringen met beeldvorming over Sinti en Roma, en niet alleen negatieve. ‘Mijn ervaring met de voetbalclub is een van de positievere ervaringen die ik heb meegemaakt op maatschappelijk vlak. Ik kom uit een dorpje waar de mensen nog vrij conservatief zijn. Er heersen bepaalde negatieve opvattingen over Sinti en Roma. De mensen praten tegen je om bijvoorbeeld voetbalinstructies te geven en tactieken te bespreken, maar toch heb ik aanvankelijk veel last gehad van de vooroordelen. Door wekelijks bij de voetbalclub op te komen dagen en antwoord te geven op soms rare en beledigende vragen, begonnen sommigen zich toch af te vragen of de beeldvorming die zij eerst hadden wel klopte. Gaandeweg begonnen ze mij beter te leren kennen. Een mens, een voetballer, net zoals degene waar je altíjd mee praat. Veel mensen weten niet beter omdat zij van thuis uit, vanuit de media, of via andere verhalen te horen krijgen dat Sinti en Roma een bedreiging zouden zijn.’

‘Wat ik heb geleerd? Samenkomen op plekken waar mensen dezelfde hobby of interesses uitoefenen levert een bijdrage aan het verbeteren van het denkbeeld over Sinti en Roma. Ik ben hierbij achter mezelf blijven staan en trots gebleven op mijn cultuur.’

Auteur: Daphne van Eden

Meer informatie?Neem contact op met:

Daphne van Eden

icon_chevron Stuur een e-mail
icon_chevron 030-7892093
Afbeelding