Onderzoek naar sexting onder Marokkaans-Nederlandse tienermeiden

Waarom juist nu een onderzoek naar shame sexting onder Marokkaanse tienermeiden?

‘Met de komst van sociale media, in het bijzonder Snapchat waarin foto’s slechts enkele seconden zichtbaar zijn, lijkt sexting als relatief nieuwe fenomenen aan populariteit toe te nemen. Bij sexting worden seksueel getinte beelden gemaakt en online gedeeld, shame sexting (ook wel vaak exposing genoemd) is het zonder toestemming doorsturen van deze foto’s met de intentie de afgebeelde persoon schade toe te brengen. Uit onderzoek weten we dat Marokkaans-Nederlandse meiden, net als andere jongeren, ook aan sexting doen. Maar zij rapporteren veel vaker negatieve ervaringen dan jongeren met een Surinaams/Antilliaanse, Turkse of Nederlandse/Europese achtergrond.

Ook blijkt uit het recente grootschalige Rutgers-onderzoek Seks onder je 25e dat Marokkaans-Nederlandse meiden thuis het minst over seks kunnen praten. Seksuele opvoeding of een gebrek daaraan is een belangrijke voorspeller van seksueel gedrag van pubers. Interessant is dus om te kijken naar de seksuele opvoeding, of het gebrek daaraan. De dubbele seksuele moraal – waarin dochters die hun seksualiteit uitdrukken morele overtreders zijn – en het taboe op seksualiteit kunnen belemmerend werken in de seksuele opvoeding. Opvoeders, met name moeders, worstelen daarmee. Zij hebben zelf in hun jeugd nauwelijks seksuele opvoeding gehad. Nu met de rappe (sociale)mediaontwikkelingen hebben veel moeders wel een gevoel van urgentie, maar hoe ze die seksuele opvoeding en online weerbaarheid dan vorm moeten geven, is voor velen van hen nog een zoektocht.'

'Sexting is gezond experimenteel gedrag, maar bij Marokkaans-Nederlandse meiden ligt het wat genuanceerder gezien de impact die het kán hebben'

Wat is er problematisch aan shame sexting?

‘Hoewel er consensus lijkt onder hulpverleners dat sexting gezond experimenteel gedrag is, ligt dat voor meiden met een Marokkaanse achtergrond wat genuanceerder, gezien de impact die het kán hebben. In ons onderzoek diepen we uit hoe groot die impact bij shame sexting kan zijn, zodat hulpverleners nog beter in staat worden gesteld de problematiek te doorgronden en daar hun hulpverleningsstrategieën op aan te passen. Overigens behoort shame sexting tot seksueel grensoverschrijdend gedrag, omdat er niet is voldaan aan het criterium van wederzijdse toestemming. De gevolgen van shame sexting kunnen schadelijk en onuitwisbaar zijn voor de afgebeelde persoon. Slachtoffers hebben last van (cyber)pesten, ernstig persoonlijk leed, schooluitval, schaamte, problemen bij het vinden van een (bij)baan, angst, onzekerheid, depressie en in sommige gevallen neiging tot zelfdoding.

Die kwetsbaarheid geldt in hoge mate voor de Marokkaans-Nederlandse tienermeiden. Wanneer zij met shame sexting worden geconfronteerd, overtreden zij geldende normen binnen de gemeenschap en beschadigen de familie-eer. In veel Marokkaans-islamitische gezinnen is praten over seksualiteit lastig. Mede door het religieuze verbod op seks voor het huwelijk rust er een taboe op het onderwerp. Juist dit taboe maakt dat meiden doorgaans de ondersteuning van thuis missen. Dit begint te veranderen. De huidige generatie moeders realiseert zich dat erover praten belangrijk is. Maar hoe? Hierover stellen zij vragen aan islamitisch geestelijk verzorgers. Een informatiebijeenkomst in de moskee over sexting werd zeer goed bezocht door zowel moeders als dochters. Dit geeft wel aan hoe het leeft en dat de behoefte aan informatie, over bijvoorbeeld signalen, groot is.’

Wat kunnen hulpverleners (anders) doen om die ondersteuning wel te bieden?

‘In deze verkenning interviewen we ook islamitische hulpverleners die ervaring hebben met het bijstaan van moeders en dochters in geval van shame sexting. Het is waardevol om te kijken welke benadering zij hanteren en de werkzame elementen te delen met professionals die werken met meiden die slachtoffer zijn van online seksueel geweld. Daarnaast is het ook belangrijk, bijvoorbeeld voor schoolmaatschappelijk werkers, om alert te zijn op signalen, zoals dissociatie als er over het onderwerp wordt gesproken of pestgedrag op het schoolplein als er eenmaal naaktbeelden circuleren en schooluitval.’

Wat kunnen we verwachten van dit onderzoek en wanneer is het beschikbaar? 

‘Ons doel is de aanwezige kennis te bundelen en te verdiepen zodat professionele en informele hulpverleners beter in staat zijn opvoeders toe te rusten in de preventie en aanpak van shame sexting. Het doel is dus om op basis van deze verkenning de kennis aan te bieden door tips, do’s and don’ts op een rijtje te zetten, evenals signalen waar je op kunt letten. De verkenning wordt medio november gepresenteerd in een expertmeeting waarna die beschikbaar wordt gemaakt via deze website en via andere sites die voor hulpverleners relevant zijn.’

Hanan Nhass was tot 1 december 2021 werkzaam bij KIS.