Oog voor kwetsbaarheid én veerkracht van nieuwkomers
Het incident in Den Haag waarbij een Syrische man begin mei instak op drie voorbijgangers schudt alles en iedereen wakker. Aandacht voor psychische problemen van nieuwkomers in Nederland is essentieel. ‘Maar niet elke vluchteling heeft gespecialiseerde zorg nodig, ik kan het belang van activering niet genoeg benadrukken’, stelt Evert Bloemen, arts bij Pharos, expertismecentrum Gezondheidsverschillen.
Het is een belangrijke boodschap op het drukbezochte symposium Gezondheid Statushouders in Nieuwegein, georganiseerd door Pharos, VNG en GGD GHOR. Bloemen haalt het recente rapport van SCP over Syriërs in Nederland aan, waaruit blijkt dat 40 procent met psychische problemen kampt. ‘Maar dan hebben we het over een heel breed scala aan klachten. We moeten onderscheid maken tussen reacties op de diverse stressfactoren en depressie, angst en psychotische klachten.’
We moeten alert zijn op trauma's, maar actief bezig zijn is zo belangrijk
‘Gezondheid ligt niet vast’, benadrukt hij ‘Met activering en beweging is zoveel winst te behalen. Zowel lichamelijk als geestelijk. Natuurlijk zijn er mensen die gespecialiseerde zorg nodig hebben, maar dat geldt niet voor alle vluchtelingen.’
Het pleidooi van de arts komt op het juiste moment. De handelingsverlegenheid bij professionals bij gemeenten, welzijnsorganisaties en onderwijs, is groot, zo blijkt ook bij het symposium. Bij de workshops rollen de voorbeelden en zorgen over tafel. Over lange wachtlijsten voor gespecialiseerde zorg, over de afgeschafte tolkenvergoedingen, over het belang van huisbezoeken en goede tolken, over de stress van gezinshereniging. Veel professionals worden in hun werk dagelijks geconfronteerd met de psychische kwetsbaarheid van de nieuwkomers.
Gesterkt
Zo ook een klantmanager uit Den Haag. Dagelijks zit zij met nieuwkomers aan tafel. Ze kent de verscheidenheid van de groep maar al te goed. ‘Ik realiseer me vandaag weer dat ik toch veel kan doen, juist door mensen te stimuleren actief te blijven. Daarin voel ik me echt gesterkt. De achtergronden van de mensen zijn zo divers, ik denk dat het vooral heel belangrijk is om echt te luisteren, tijd te nemen.’
Gezondheid ligt niet vast, er is nog heel veel te winnen
Oog voor de kwetsbaarheid en veerkracht van de nieuwkomers, die boodschap komt herhaaldelijk terug. ‘Natuurlijk moeten we alert zijn op trauma’s en daar zeker niet licht over denken, maar actief bezig zijn is zo belangrijk.’
Het zijn bijna dezelfde woorden die Maria van den Muijsenbergh, huisarts en bijzonder hoogleraar Gezondheidsverschillen en persoonsgerichte integrale eerstelijnszorg, eerder op de dag gebruikt. ‘Mensen die niet werken, kampen met veel meer psychische problemen en stress leidt ook tot andere ziektes zoals bijvoorbeeld suikerziekte. Nieuwkomers vragen me wel eens een briefje te schrijven dat ze niet naar werk of school kunnen, dat doe ik zelden. Daar help ik ze op de lange termijn namelijk echt niet mee.’
Veel nieuwkomers kampen met financiële problemen. Het systeem van zorgtoeslagen, naheffingen, eigen risico en afrekeningen is dusdanig complex dat nieuwkomers, die veelal de taal nog niet goed beheersen, snel schulden maken. Geldzorgen kunnen de verdere integratie van statushouders in de weg staan, blijkt uit een recent onderzoek van KIS naar de zelfredzaamheid van nieuwkomers. ‘Stress kan ervoor zorgen dat financiële problematiek gepaard gaat met psychische, sociale en/of gezondheidsproblemen’, aldus het rapport.
Van den Muijsenbergh vindt dat de eerstelijns professionals meer aandacht moeten hebben voor onderliggende sociale-economische problemen van nieuwkomers. “Maakt de patiënt zich zorgen over geld, werk of gezinshereniging? Dan is het ook nuttig om die oorzaak aan te pakken. Daarvoor moet een arts de sociale kaart in de wijk wel kennen. Huisartsen hebben het al zo druk, maar als je deze ondersteuning wel kan bieden, dan levert dat enorm heel veel op.’
Op de agenda
Het ondersteuningsprogramma Gezondheid Statushouders heeft het onderwerp gezondheid de afgelopen twee jaar zeker in gemeenteland op de agenda gezet, zegt wethouder Hans Adriani van Nieuwegein, tevens ambassadeur van het programma. Het besef dat een goede gezondheid en welbevinden cruciaal zijn voor bij een goede integratie groeit. Gemeenten, welzijnsinstellingen en ook GGD weten elkaar beter te vinden. Ook zijn allerlei tools ontwikkeld om professionals te ondersteunen bij de integrale aanpak.
Daarnaast zijn er tachtig sleutelpersonen Gezondheid opgeleid, die statushouders in eigen gemeente wegwijs maken binnen de Nederlandse gezondheidszorg, zoals Syrische longarts Arfan Habib die nu in Nieuwegein gezondheidsvoorlichting aan statushouders geeft. Sleutelfiguren zoals hij kunnen helpen de drempel naar de huisarts of andere zorgverleners te verlagen, stelt Adriani. ‘De schaamte is vaak erg groot, zeker bij psychische problemen.’
Meer informatie?Neem contact op met:
