Podcast Ongekend! vertelt echte verhalen over migratie die gehoord moeten worden

Weekers en Schipperheijn leerden elkaar kennen tijdens hun werk bij VluchtelingenWerk. Dagelijks hoorden ze de mooiste en ontroerendste ervaringen van hun cliënten. Daaruit ontstond het idee voor de podcast: meer mensen zouden deze ongekende verhalen moeten horen. Elke maand gaan podcastmakers Milou Weekers en Maud Schipperheijn in gesprek met vluchtelingen, nieuwkomers en professionals met uiteenlopende ervaringen.

Oorlog gaat over mensen

Een verhaal dat de podcastmakers ontzettend heeft geraakt, komt van Jasper Kuipers. Hij is directeur van Dokters van de Wereld, werkzaam over de hele wereld. Schipperheijn: ‘Vrijwilligers die in Gaza werkten, kregen de keuze of ze daar wilden blijven. Een collega van hem had aangegeven dat hij zich wilde blijven inzetten. Met maar één wens: dat hij niet levend begraven zou worden. Uiteindelijk is dat hem wel overkomen. Doordat hij vastzat in een gebombardeerd gebouw. Hij is daar niet uitgekomen. Altijd als ik aan oorlogen denk, zie ik dat beeld nu voor me. Het is verschrikkelijk en zo beeldend. Het gaat daadwerkelijk over mensen.’

Taal doet ertoe

De podcastgasten verwoorden moeilijke gebeurtenissen en ervaringen. Als luisteraar kun je daar veel aan hebben. Schipperheijn geeft als voorbeeld: ‘In een discussie of gesprek met mensen die anders denken dan jij, kun je makkelijker onderbouwen wat je voelt. Of uitleggen waarom taal ertoe doet: bepaalde woorden kunnen bepaalde ladingen hebben.’ Naast de persoonlijke verhalen duiken de podcastmakers in de geschiedenis en feiten van migratie. Ze zijn niet bang om onderwerpen zoals het koloniale verleden te bespreken. Dit wordt te weinig verteld, is Weekers van mening.

Open zijn heelt

Sommige gasten delen voor het eerst hun verhaal voor een breder publiek. Weekers geeft als voorbeeld Chintan Kella. ‘Kella is een kennismigrant uit India, die nu hoogleraar is in Nederland. Hij is getrouwd geweest met een vrouw door de ervaren druk van buiten, terwijl hij homo is. Hierover praten durfde hij eerder niet. Maar het voelde heel helend om hier zo open over te zijn. Inmiddels deelt hij zijn verhaal ook met zijn studenten, verwerkt in de colleges. Dat zorgt voor verbinding tussen mensen met verschillende achtergronden en ervaringen.’

Hoe zou het zijn om zelf te moeten vluchten voor oorlog?

‘Had je een huisdier in Irak?’

Niet alleen op de universiteit zorgt Ongekend! voor verbinding. Samen met gast Nada Nuri, gevlucht uit Irak, bezochten de podcastmakers een basisschool. Kinderen uit groep 7 en 8 mochten haar alles vragen wat ze wilden weten. Weekers: ‘Dat begon met vragen als: had je een huisdier in Irak? Maar later stelden ze ook heftigere vragen, zoals of ze weleens een bom had gezien.’ Dit maakte een diepe indruk. ‘Het helpt kinderen zich beter in te leven: hoe zou het zijn om zelf te moeten vluchten voor oorlog? Zo ontkrachten we vooroordelen en stereotypen over migratie.’ Een wens van Weekers is om uiteindelijk een lespakket te maken op basis van de verhalen.

Tegengeluid

‘Zonder persoonlijke verhalen blijft migratie een abstract begrip,’ zegt Schipperheijn. ‘Door deze ervaringen te horen, gaan mensen milder naar migratie kijken.’ Weekers voegt toe: ‘We willen een tegengeluid laten horen aan het publieke debat en een eerlijker beeld over migratie schetsen. Mensen schatten vaak in dat de meerderheid van alle mensen die naar Nederland migreren, asiel zoekt. Maar het gaat in slechts 11 procent van de gevallen om mensen die asiel zoeken. En die 11 procent bestaat ook weer uit hele diverse mensen. Wie zijn dit en wat hebben zij meegemaakt?’

Waarom zou je Ongekend! beluisteren?

De podcast biedt sociaal professionals en beleidsmedewerkers inzicht en praktische tips. Een van die tips is dat je niet alles al hoeft te weten over deze onderwerpen. Als je stappen wilt zetten in hoe inclusief je communiceert bijvoorbeeld, kun je zelf ook de dialoog aangaan. Vraag hoe iemand aangesproken wenst te worden, wees nieuwsgierig naar verschillen en heb niet te snel het idee dat je weet wat iemand heeft meegemaakt. Verder bespreken Weekers en Schipperheijn rechterlijke onderwerpen zoals de inburgeringswet, naturaliseren, procedures bij de IND, gezinshereniging en ongelijkheid in het vreemdelingenrecht.

Diversiteitsensitief

Als je zelf minder vaak mensen met een migratieachtergrond spreekt, kan het heel waardevol zijn om het te beluisteren. Vooral als je wel werkt met mensen met diverse achtergronden. Schipperheijn: ‘Op een luchtige manier leer je over verschillende migratiegeschiedenissen en politieke situaties. Je gaat meer begrijpen van bepaalde culturele contexten en gebruiken. Dit helpt je om meer diversiteitsensitief te werken.’ Weekers en Schipperheijn geven hieronder zes tips, geleerd door de gesprekken die ze hebben gevoerd.