Ramadan in coronatijd

Mariam Badou, junior-onderzoeker bij KIS:

‘Meer tijd voor bezinning en gebed door coronacrisis’

'De afgelopen dagen stonden al volop in het teken van de ramadan', vertelt Mariam Badou. 'Mijn moeder is voor de hele maand chebakia – honingkoekjes – aan het bakken. Dat doet ze elk jaar.' Maar ook al zijn de voorbereidingen hetzelfde, door de coronacrisis zal de ramadan dit jaar heel anders zijn. Hoe anders? 'Dat zullen we mee moeten maken. Maar het belangrijkste verschil voor mij is dat de moskeeën gesloten zijn.' Naast de dagelijkse, vijf verplichte gebeden, doen moslims tijdens de ramadan de speciale taraweeh gebeden. 'Daarvoor gaan we ’s avonds naar de moskee. Mijn vader gaat normaal gesproken elke avond, ik ga met mijn moeder een paar keer per week. Nu zullen we deze gebeden thuis in gezinsverband verrichten.'

Tijdens de vastenmaand wordt in de moskee door de imam de hele Koran gereciteerd. 'Ook dat zullen we dit jaar zelf thuis proberen te doen.' De iftar, de maaltijd waarmee na zonsondergang het vasten wordt verbroken, meestal samen met vrienden en familie, zal dit jaar ook minder uitbundig zijn. Wordt er al gedacht over online oplossingen? 'Ik heb de afgelopen tijd veel met vrienden en familie gefacetimed, maar om dat nou tijdens het eten te doen, nee.'
Om toch iedereen een ramadan mubarak  - gezegende ramadan - te wensen gaan er dit jaar kaarten op de bus. Deze rare coronatijd heeft ook een paar voordelen, beseft Mariam: meer tijd voor bezinning en lezen in de Koran. 'En ik kan het ’s ochtends wat rustiger aan doen, ik maak geen afspraken voor 11 uur en werk dan ’s avonds wat langer door. De ramadan in de zomertijd heeft effect op het slaapritme, dus het wordt even zoeken naar een goede balans.'

Jamal Chrifi, projectleider bij KIS:

‘Corona of niet, de ramadan gaat dit jaar gewoon door!’  

‘Wat ik echt mooi vind, is dat mijn buren dit jaar ook vragen stellen hierover: ‘hoe moet het nu met corona en vasten?’ ‘Moet je wel vasten en is het niet moeilijker dan anders?’ Het is dit jaar een andere vastenmaand dan gebruikelijk. Het vasten op zich is niet anders dan andere jaren, maar de belangrijke achterliggende zaken zoals saamhorigheid (het ontmoeten van familie/vrienden/kennissen) is er helaas dit jaar niet bij. Dit is voor veel mensen een groot gemis, ook voor niet-moslims trouwens. Dit jaar moeten we het vooral met het inwonende gezin doen of soms ook alleen. Bezoek ontvangen is moeilijk te realiseren met de 1,5 meter maatregel. Het kan in principe wel om twee personen thuis uit te nodigen, maar dan moet je dit creatief gaan oplossen. Elkaar even helpen in de keuken kan bijvoorbeeld nu niet. We gaan het dit jaar wel op deze manier eens uitproberen. Eid ul Fitr (het Suikerfeest) zal er dit jaar dan ook minder uitbundig worden gevierd. De gedachte dat corona ook weer weg zal gaan, stemt ook weer positief.

Het niet kunnen bidden in de moskee tijdens de ramadan is voor velen ook een onwerkelijke ervaring. Sommigen zijn hier erg verdrietig over. Het is helaas niet anders, want we zouden elkaar in gevaar kunnen brengen. Uiteindelijk dus wel een te respecteren maatregel van de overheid.
Er is veel onrust op social media over het vasten en het coronavirus. Goede en betrouwbare informatie is voor sommigen moeilijk te vinden door de vele tegenstrijdige en massale berichtgeving. En omdat sommigen laaggeletterd zijn, kunnen zij moeilijk bepalen wat betrouwbare informatiebronnen zijn.

De ramadan brengt ook veel positiviteit met zich mee nu mensen veel thuiswerken, zij kunnen bijvoorbeeld gebeden op tijd verrichten. Mensen blijken in staat om creatief met situaties om te gaan. Daarom ben ik ook benieuwd naar de ervaringen en oplossingen die mensen hebben bedacht om toch een leuke maand te hebben. Na de ramadan hoop ik de ervaringen met jullie te kunnen delen.
Ik wens alle moslims een gezegende ramadan toe: Ramadan Kareem. Ik wens alle Nederlanders goede gezondheid toe in deze coronacrisis. Houd je aan de regels van de overheid en het RIVM.’

Mehmet Day, onderzoeker bij KIS:

‘Mentaal en spiritueel tot rust komen’

'De maand ramadan staat voor mij in het teken van mentaal en spiritueel tot rust komen. De periode in het jaar dat ik de hectiek van alledag probeer te overstijgen. In die zin is de beleving ervan voor mij erg persoonlijk. Ik investeer in mijn relatie met Allah en probeer dankbaarheid te tonen in dat wat mijn geliefden en ik in het leven hebben. Tegelijkertijd denk ik in deze periode ook vaker aan de dierbaren in mijn leven die zijn overleden, zoals mijn vader. (misschien juist vanwege de rust die je opzoekt). Ik probeer via smeekbedes en herinneringen dichter bij hem en mijn Schepper te komen.

Nu met corona zal daar weinig aan veranderen. Dit zal ik blijven doen. Maar ramadan is voor mij ook altijd een sociale aangelegenheid geweest. Een maand waarin je als moslim heel expliciet één bent met de grotere groep moslims. Hoe dat bij ons thuis eruit zag? We hadden bijvoorbeeld elk jaar een ramadankalender met per dag namen erop met wie we samen de iftar zouden verbreken. Minimaal drie keer in de week, maar in verband met werk volgende dag voornamelijk in de weekenden. We kregen vrienden en familie op bezoek, of wij gingen bij hen op bezoek. Dat zit er helaas voor dit jaar niet in. Online samen het vasten verbreken zullen we niet zo gauw doen. Wel kijken we naar mogelijkheden om gezamenlijk religieuze teksten te bestuderen via streaming. We hebben met een paar vrienden al een en ander  uitgedacht, maar de uitvoering ervan blijft een uitdaging vermoed ik. Het zal waarschijnlijk geen alternatief zijn voor de fysieke samenkomst, maar hoe dan ook proberen we van deze gezegende maand ook dit jaar het beste van te maken.'