Samenwerken met de moskee: ja of nee?
Gemeenten vinden het soms lastig om met religieuze organisaties samen te werken in de aanpak van maatschappelijke problemen. Waar komt deze ‘religieuze kramp’ vandaan en hoe kunnen we dit oplossen? KIS ging hierover in gesprek met onderzoeker Hans Bellaart.
Bellaart organiseerde in september een kennisatelier met wetenschappers, medewerkers van gemeenten en bestuurders van moskeeën en ging met hen in gesprek. Op welke wijze kunnen gemeenten en religieuze organisaties samenwerken om maatschappelijke vraagstukken gezamenlijk aan te pakken, zonder dat de scheiding van kerk en staat in het gedrang komt?
Beide kampen kunnen elkaar juist helpen en versterken
‘Door secularisering, groeiende polarisatie en toenemend pluralisme is er bij ambtenaren weerstand tegen religie en wantrouwen naar islamitische organisaties. Zij weten niet goed om te gaan met de scheiding van kerk en staat, daarom vermijden zij de samenwerking met islamitische organisaties.
Nuance
'Gemeenten werken wel degelijk samen met religieuze organisaties bij het aanpakken van maatschappelijke problemen. Neem bijvoorbeeld het Leger des Heils: deze organisatie werkt vanuit een christelijk perspectief. Vanuit die identiteit organiseren zij activiteiten.'
'Bij islamitische organisaties vinden zij samenwerking toch vaak lastiger. Als het om moslims gaat, denken sommigen dat de activiteiten de integratie niet bevorderen of dat zij jongeren negatief beïnvloeden vanuit orthodox gedachtegoed. Terwijl dit in de praktijk veel genuanceerder ligt.’
Negatieve beeldvorming
‘Anderzijds hebben deze islamitische organisaties veelal te maken met negatieve beeldvorming in de publieke opinie. Daarom besluiten deze organisaties vaak om het dan maar zelf te doen, zonder de hulp van gemeentelijke instanties. Dat is zonde, want zowel gemeenten als religieuze organisaties kunnen elkaar goed gebruiken in de aanpak van maatschappelijke problemen’, aldus Bellaart.
Leer elkaar kennen. Pas als je elkaar kent dan begrijp je de achterliggende motieven
‘Deze neiging om het dan maar zelf te doen zorgt ervoor dat men kansen om samen te werken misloopt. Het is zonde om bijvoorbeeld een project voor jongeren met identiteitsproblemen op te zetten zonder hier het jongerenwerk van de gemeente of een welzijnsorganisatie bij te betrekken. Samen bereik je immers meer.’
Verantwoordelijkheid
‘Als het gaat om maatschappelijke vraagstukken ligt de verantwoordelijkheid in principe bij de gemeente. Maar, de vertegenwoordigers van de religieuze organisaties hebben tijdens het kennisatelier ook gezegd zelf hun verantwoordelijkheid te willen nemen om een goede samenwerking op te zetten. Het moet van twee kanten komen’, vervolgt Bellaart.
Dit gaat niet altijd vanzelf, zoals een moskeevoorzitter vertelt op het kennisatelier: ‘Veel moskeeën willen niet samenwerken met gemeenten omdat zij dan gebonden zijn aan het gemeentelijke beleid. En soms kunnen zij simpelweg niet de juiste ingangen vinden bij gemeenten om in gesprek te gaan over een eventuele samenwerking.’
Onderzoeker Trees Pels lichtte tijdens het kennisatelier een praktijkvoorbeeld toe: ‘Deze gemeente worstelt met de vraag of ondersteuning aan pedagogische vernieuwing van het moskeeonderwijs wel passend is als je de scheiding van kerk en staat in het achterhoofd houdt. Er blijkt weerstand te zijn vanuit de gemeente om met islamitische organisaties samen te werken. Maar, ook in dit geval moet het principe van compenserende neutraliteit worden gehanteerd’, aldus Pels. Compenserende neutraliteit houdt in dat de overheid steun kan bieden aan religieuze en levensbeschouwelijke groepen die zich in een achterstandspositie bevinden vergeleken met andere groepen.
Is er een gouden oplossing?
‘We moeten onderscheiden wat over religie gaat en wat niet. Dus wel subsidie voor voorlichting voor oudere migranten, maar geen hulp voor het organiseren van Koranlessen voor kinderen. Daarnaast gaat het bij een samenwerkingsbestand niet alleen over subsidie, maar ook over een brede samenwerking.’
Dat beaamt een gemeentemedewerker tijdens het kennisatelier: ‘Financiering van maatschappelijke activiteiten door religieuze organisaties is mogelijk. Maar, onze gemeente financiert geen inhoudelijke religieuze activiteiten. Daar horen overheden zich niet mee te bemoeien’.
‘Het begint bij een open houding. Leer elkaar kennen, maar wees niet naïef. Als een religieuze organisatie daadwerkelijk wil bijdragen aan het aanpakken van maatschappelijke problemen, geef ze dan ook een kans. Pas als je elkaar beter kent, begrijp je de achterliggende motieven. Dat geldt voor beide partijen.’
Meer informatie?Neem contact op met:
