Spreekvaardigheid groeit met Refugees@campus
Studenten voor studenten, dat is het uitgangspunt van het project Refugees @campus van het UAF, de Stichting voor Vluchteling-Studenten. In totaal zijn sinds de zomer van 2016, 450 studentenkoppels gevormd op 27 onderwijsinstellingen. Uit de evaluatie blijkt dat het mentorproject goed is voor het zelfvertrouwen en spreekvaardigheid van de nieuwkomers, die voornamelijk afkomstig zijn uit Syrië.
Het UAF, dat al zeventig jaar vluchtelingen naar scholing en werk begeleidt, werd met de nieuwe stroom vluchtelingen drie jaar geleden positief verrast door de grote aantallen vrijwilligers die zich bij de organisatie aanmelden. ‘Onder hen veel studenten, die wat voor vluchtelingen wilden betekenen’, vertelt projectleider Remko de Kok van Refugees @campus.
Het UAF had al ervaring met kleinschalige mentorprojecten en besloot– met financiële hulp van de Nationale Postcode Loterij- een omvangrijk studentenmentorenproject op te zetten. In drie jaar tijd worden vijfhonderd koppels gevormd, waarna de activiteiten van Refugees @campus worden opgenomen in het reguliere werk van het UAF.
Steuntje
De Kok: ‘Vluchtelingstudenten kunnen wel een steuntje in de rug gebruiken, een medestudent bij wie ze met allerlei praktische vragen terecht kunnen en waar ze de taal mee kunnen oefenen. Ook het sociaal contact is erg belangrijk. De mentoren heten hen welkom en maken ze wegwijs op de onderwijsinstelling.’
De belangstelling van Nederlandse studenten bleek bij werving voor het project inderdaad groot. Illustratief: een oproep online van de Universiteit van Tilburg leverde binnen een middag al twintig aanmeldingen op.
Na aanmelding volgt een voorlichtingsbijeenkomst op de betreffende onderwijsinstelling, waarna de studenten worden gematched. Een paar weken later krijgen de mentoren een training ‘interculturele communicatie’ en later worden er voor de studenten ook intervisiebijeenkomsten gehouden, waar ze ervaringen kunnen uitwisselen. Het mentortraject – dat zes maanden tot negen maanden duurt – wordt afgesloten met een feestelijke bijeenkomst.
Foto: UAF/ Sahar Jahish
Impact
Uit de evaluatie ‘In Tweevoud’, waarvoor stagiaire Nadja Linthorst van het UAF zestig koppels op vier onderwijsinstellingen interviewde, blijkt dat de meerderheid van de vluchtelingstudenten positief is over het project en het ziet als een aanvulling op de begeleiding van het schakeljaar en UAF. De helft ervaart ‘grote impact’ van het mentorschap op de taalvaardigheid. Met name hun spreekvaardigheid is volgens de mentees hierdoor verbeterd. Een van de aanbevelingen uit de evaluatie is ook om het trainingsaanbod voor de mentoren uit te breiden met meer informatie over taalondersteuning.
Linthorst: ‘Vaak spreken de vluchtelingstudenten weinig Nederlands buiten de schakelklas om, in de pauzes wordt vaak ook met klasgenoten onderling Arabisch gesproken. Het contact met de mentor is dan het enige moment waar ze op een laagdrempelige manier de Nederlandse taal kunnen oefenen. Veel mentees gaven ook dat ze door meer zelfvertrouwen hebben gekregen en ook makkelijker op andere studenten afstappen.’
Gelijkwaardigheid
Projectleider De Kok van Refugees @campus benadrukt het belang van de gelijkwaardigheid in de relatie tussen de mentor en mentees. ‘Dat is zo belangrijk en dat komt ook in de training aan de orde. Het is zeker niet de bedoeling dat de mentor een huiswerkbegeleider of studieadviseur wordt.’
Linthorst vult aan: ‘Die gelijkwaardige relatie zorgt er ook voor dat de mentees niet bang zijn bijvoorbeeld fouten in het Nederland te maken.’ Naast het oefenen van de spreekvaardigheid helpen de mentoren soms ook bij opstellen van e-mails of het nakijken van verslagen.’ Uit de evaluatie blijkt dat ook de mentoren veel geleerd hebben van het project. ‘Over coaching, maar ook over de andere culturen.’ Opvallend is volgens Linthorst dat de mentoren vaak aangaven meer te willen doen. ‘Maar voor de mentees zijn vaak die twee uurtjes elke week al heel belangrijk en voldoende.’
Foto: UAF/ Sahar Jahish
Begeleiding
Volgens projectleider Kok staat of valt een mentor- of maatjesproject met goede voorbereiding en begeleiding. ‘Het is erg belangrijk dat iedere deelnemer weet wat hij of zij kan verwachten. Daarom hebben we bijvoorbeeld begin dit jaar besloten om de interculturele communicatietraining zowel aan mentoren als mentees te geven.’ Zowel de vluchtelingstudent als de mentor krijgen ook een eigen contactpersoon bij het UAF toegewezen waar ze altijd met vragen terecht kunnen. ‘Ook is het belangrijk dat de mentoren goed luisteren naar wat de mentee wil. Waar heeft hij of zij behoefte aan?
Uit een recent onderzoek van Kennisplatform Inclusief Samenleven naar de financiële en sociale zelfredzaamheid onder nieuwkomers blijkt dat vluchtelingen in Nederland vaak weinig contact hebben met ‘gewone Nederlanders’ en daar zeker behoefte aan hebben. Soms is de taal het struikelblok, maar ook financiële problemen of trauma’s kunnen een rol spelen om geen contact met anderen te zoeken. Taalcafés of maatjesprojecten zoals in sommige gemeenten worden georganiseerd, kunnen volgens de onderzoekers helpen om de sociale zelfredzaamheid te vergroten.
Meer informatie over Refugees@campus