Tentoonstelling tegen onwetendheid over verleden Sinti en Roma

‘Heb je Brandpunt gezien gisteren?’, begint Steinbach vrijwel direct aan de telefoon. Ze refereert aan de uitzending waarin te zien is dat Auschwitz steeds meer een toeristische trekpleister wordt; lange wachtrijen en overal bezoekers die foto’s maken. ‘Als je meer weet van de geschiedenis, ga je echt niet zo’n selfie in een oven maken hoor’, stelt ze, doelend op een foto van een toerist in Auschwitz.

Steinbach heeft het gevoel dat ze haar hele leven in verdediging blijft. Dat er ook Sinti genoemd worden in Westerbork, dat in tv-uitzendingen niet alleen over de joodse vervolging wordt gesproken. ‘We hebben hetzelfde meegemaakt. Maar van onze geschiedenis hebben mensen eigenlijk totaal geen weet.’ Met haar tentoonstelling ‘Roma en Sinti door de eeuwen heen in Nederland’ hoopt ze een steentje bij te dragen aan het bestrijden van deze onbekendheid. ‘Eigenlijk schandalig dat daar een tentoonstelling voor nodig is.’

Vooroordelen

'Zigeuners roven, betalen niks en zitten in een uitkering. Dat is nog steeds het beeld dat velen hebben'

De tentoonstelling omschrijft Steinbach als ‘een boek dat je open kunt slaan en waar je door heen kunt lopen’. De bezoekers zien verschillende panelen met daarop de geschiedenis van Roma en Sinti, in zowel beeld als tekst. Over de vervolging, maar ook over tradities en het leven van Roma en Sinti voor en na de oorlog. Want onbekendheid leidt tot vooroordelen: ‘Zigeuners roven, stelen kinderen, betalen niks en zitten in een uitkering. Dat is nog steeds het beeld dat velen hebben. Maar bij ons werken de mensen ook gewoon, net als ieder ander. De tweede generatie en zeker de derde generatie doen het heel goed. Mijn ene kind studeert rechten ja?’ Steinbach wil met haar tentoonstelling voornamelijk jonge mensen bereiken. Op haar website is daarom ook een handleiding voor docenten en begeleiders beschikbaar met werkvormen om het bezoek aan de tentoonstelling voor te bereiden en te verwerken.

Een foto die onderdeel is van de tentoonstelling.

Lange weg

Volgens Steinbach hebben Roma en Sinti nog een lange weg te gaan. Haar stichting heet niet voor niks O Lungo Drom, dat ‘lange weg’ betekent. De naam refereert niet alleen naar de migraties die Sinti en Roma door de eeuwen heen hebben gemaakt, maar ook naar de strijd om geaccepteerd te worden in de huidige samenleving. Een lange weg die volgens Steinbach nog steeds niet is afgelopen. ‘Ik ken veel Sinti die op hun werk niet durven te zeggen dat ze zigeuner zijn. Want dan krijgen ze die baan of promotie niet.’

Beike Steinbach is in 2020 helaas overleden. De reizende tentoonstelling 'Sinti en Roma door de eeuwen heen in Nederland' is nog steeds te reserveren. De activiteiten van Beike zijn voortgezet door haar dochter Blieztha Steinbach. Bekijk hoe je de tentoonstelling kunt reserveren op de website van O Lungo Drom.