Terugblik: seminar Financiële zelfredzaamheid bevorderen van vrouwen in een afhankelijkheidssituatie

Het seminar start met een panelgesprek met vier experts: Joline Heusinkveld van WomenInc, Vanessa Beltgens van Dona Daria, Chantal Korteweg van ABN Amro en Mimoent el Fakih van Nisa4Nisa. Naima Azough gaat met ze in gesprek over de belemmeringen in het bereiken van financiële zelfredzaamheid bij vrouwen. Wat zijn de gevolgen van financiële onafhankelijkheid en welke rol kunnen sociaal professionals daarbij spelen? De experts benadrukken op welke manier traditionele rolpatronen nog spelen, ook bij de overheid, bedrijven en hulpverleners. Het is van groot belang om gendersensitief te werken en niet alleen in te zetten op mannen, bijvoorbeeld bij participatietrajecten. Ook is meer financiële kennis en overzicht belangrijk voor de doelgroep van vrouwen met een migratieachtergrond. En moet beter worden samengewerkt tussen de overheid, organisaties en bedrijven om ervoor te zorgen dat vrouwen niet over het hoofd worden gezien.

Deelsessie 1: Femmes For Freedom – Geldzaken

Door: Shirin Musa, directeur van Femmes For Freedom 

De helft van de Nederlandse vrouwen heeft het geld van hun partner nodig. Of ze ontvangen een uitkering van de overheid. Ze zijn dus niet financieel zelfstandig. Veel vrouwen kiezen hier zelf voor. Ze laten geldzaken liever aan hun partner over. Er zijn ook vrouwen die op eigen benen willen staan, maar door hun partner of (schoon)ouders worden tegengehouden. Zij mogen niet werken, hebben geen eigen bankpas, moeten voor iedere betaling om toestemming vragen. Of ze werken wel, maar mogen niet zelf bepalen wat ze met hun geld doen. Scheiden is voor deze vrouwen moeilijker, omdat ze vaak niet weten waar ze recht op hebben.  

Femmes For Freedom heeft een geldboekje en lesprogramma ontwikkeld, omdat het belangrijk is dat vrouwen geldzaken begrijpen. Dan is de kans kleiner dat ze geldproblemen krijgen en is het makkelijker om eigen keuzes te maken. In het aanbod van Femmes For Freedom gaat het onder andere over: eigen bankrekening, administratie, inkomsten en uitgaven, verzekeringen, sparen, geld lenen, omgaan met druk, werken, trouwen, scheiden, je bruidsschat veilig bewaren. 

Om vrouwen te helpen (financieel) op eigen benen te staan is het belangrijk om hen te ondersteunen bij het begrijpen van geldzaken. Het kan iedereen gebeuren dat het niet lukt om geldzaken op orde te krijgen. Geldproblemen gaan nooit vanzelf weg, het is daarom belangrijk dat vrouwen hierbij hulp zoeken en krijgen. Hierbij kan schaamte ook een grote rol spelen. De belangrijkste boodschap van deze deelsessie: het is belangrijk om met elkaar te praten over thema’s die te maken hebben met financiën. 

Musa sluit af: ‘Het allermooiste is als je werkt en een eigen inkomen hebt. Dan is het makkelijker om je eigen keuzes te maken. Helaas is dat voor sommige vrouwen lastiger. Ze vinden de Nederlandse taal moeilijk, hebben geen diploma of mogen niet werken van hun partner of (schoon)ouders. Laat je niet tegenhouden. Probeer erachter te komen waar je goed in bent. Luister naar jezelf en volg je dromen.’

Bekijk de animatievideo van Femmes For Freedom

Deelsessie 2: Dona Daria – De Nieuwe Toekomst

Door: Vanessa Beltgens van Dona Daria

De interventie De Nieuwe Toekomst is een training voor vrouwen met huiselijk geweld ervaringen gericht op participatie en toeleiding naar een passende baan. De Nieuwe Toekomst is ontwikkeld door de Nederlandse Vrouwen Raad en Valente. Stichting 180 is de landelijke coördinator van deze aanpak en werkt samen met Dona Daria.  

Dona Daria streeft ernaar dat iedereen op een gelijkwaardige manier deelneemt aan de maatschappij. De organisatie wil met concrete doelen en activiteiten bijdragen aan een inclusieve samenleving, waarbij thema’s zoals zelfbeschikking, gezondheid, economische zelfstandigheid en gelijke kansen centraal staan. 

De training zit tussen re-integratie en hulpverlening in. Daardoor past het beter bij deze specifieke doelgroep dan gewone participatietrainingen van de gemeente. Er wordt gebruik gemaakt van peer support en ervaringsdeskundige trainers/coaches. Vaak kunnen zij zonder woorden de deelnemers van de training al begrijpen. Dat het loont om trainingen aan te bieden voor deze doelgroep blijkt uit de maatschappelijke kosten-batenanalyse (mkba): elke geïnvesteerde euro levert de gemeente € 2,19 (eerste groep) tot € 2,87 (vervolggroepen) op. En daarnaast loont het zeker voor de deelnemers, zoals één iemand het omschrijft: ‘Eindelijk ervaar ik dat ik er mag zijn.’

Deelsessie 3: Individual Support – OpenEmbassy 

Door: Jolien de Vries, actieonderzoeker 

Open Embassy zorgt dat nieuwkomers zinnig, gelijkwaardig en vlot hun weg in Nederland kunnen vinden. Dit doen ze onder andere door de Individual Support methodiek. Hiermee ondersteunen ze mensen die nieuw zijn in Nederland en zijn vastgelopen in het systeem. Met deze werkwijze lossen ze niet alleen direct bestaanszekerheidsstukken op voor individuele nieuwkomers, maar brengen ze ook in kaart wat er moet veranderen op systeemniveau om de bestaanszekerheid voor alle nieuwkomers te verbeteren. 

Om een nieuwkomer goed te begeleiden, moet je de community verkennen. Weet welke organisatie, sleutelpersonen, expertise en hulpbronnen aanwezig zijn, zodat je effectief met hen kunt samenwerken. Zo kun je verbindingen leggen en ervoor zorgen dat het voor de persoon die je ondersteunt makkelijker wordt om in ‘het systeem’ (beleid, organisaties, regels) te navigeren. Vervolgens kunnen ze stappen maken naar hun eigen doelen. Bijvoorbeeld door nieuwkomers in hun netwerk te ondersteunen en als cultural mediator op te treden in gesprekken met professionals. Door in samenwerkingen met nieuwkomers oplossingen te zoeken voor praktische vraagstukken, leren we wat wel en wat nog niet goed in de praktijk geregeld is. Dit zetten we om in behapbare en duidelijke kennis.

De Vries’ hoofdboodschap is: ‘Ga altijd samenwerken met sleutelpersonen. Dit zijn mensen die hun ervaring als nieuwkomer in Nederland - vaak enkele jaren geleden - professioneel inzetten om andere nieuwkomers te ondersteunen.’

Deelsessie 4: Single SuperMom – Durven Doen!

Door: Isra Lee en Chareen Zinhagel van Single SuperMom  

Single Supermom heeft een methodiek ontwikkeld voor alleenstaande moeders die te maken hebben met multiproblematiek en sociaal isolement: Durven Doen! Durven Doen! helpt moeders in zeven trainingen door realistische doelen te stellen stap voor stap weer grip te krijgen op hun leven. De methodiek kan ingezet worden als traject voor ondersteuning van een duurzaam veranderingsproces voor alleenstaande moeders die zijn vastgelopen door armoede en sociaal isolement. 

De training streeft naar het verbeteren van de positie en het welzijn van alleenstaande moeders. In de training leren de vrouwen om methodisch een verandering aan te brengen in hun leven. Hierbij gaan de deelnemers nadenken over de richting van hun leven. Dit wordt gedaan aan de hand van verschillende opdrachten. Single SuperMom probeert door middel van verschillende projecten alle vormen van steun te bieden op een laagdrempelige manier. Met als leidraad: ontmoet, verbind, versterk. Het gaat om het doorbreken van een negatieve spiraal, zodat vrouwen weer (zelf)vertrouwen krijgen en ze gestimuleerd worden tot activatie en participatie. Deze training vergroot de zelfredzaamheid van vrouwen en versterkt hun economische positie. Het doel van Single SuperMom is het bieden van een springplank voor vrouwen om zichzelf en andere alleenstaande moeders te versterken. 

Deelsessie 5: Diversion – Kiezen voor Werk

Door: Renée Hoekstra van Diversion 

De methode Kiezen voor werk wordt aangeboden aan vrouwen die niet uitkeringsgerechtigd zijn (NUGGERS) of een bijstandsuitkering hebben. De training wordt aangeboden bij en met vrouwenorganisaties en is ontwikkeld met de doelgroep zelf. Deze vrouwenorganisaties vormen een brugfunctie tussen de gemeente en deze vrouwen. De vrouwenorganisaties bieden de training aan, kunnen de vrouwen informeren over de mogelijkheden bij de gemeente en geven de gemeente meer zicht op deze doelgroep. De training wordt gegeven door peer educators en richt zich op het creëren van bewustwording van genderrollen, financiele afhankelijkheid en de taboes die hieromheen spelen.  

Een belangrijke boodschap is dat er vaak hardnekkige misverstanden in de samenleving heersen over deze vrouwen die niet werken of in een bijstandsuitkering zitten. Bijvoorbeeld dat vrouwen niet willen werken, of dat ze kunnen terugvallen op hun omgeving. Deze beelden kloppen niet kloppen met de realiteit en het is dus belangrijk dat er in de interventies voor deze vrouwen niet wordt uitgegaan van deze beelden.

Er wordt dan ook benadrukt dat het van belang is om een open gesprek aan te gaan met de doelgroep. Door wel door te vragen maar geen persoonlijke meningen te delen. En het is belangrijk de doelgroep te betrekken in het ontwikkelen van interventies.  Daarnaast is het belangrijk om rolmodellen in te zetten die dicht bij de doelgroep staan. Bijvoorbeeld omdat ze eenzelfde achtergrond delen en uit eigen ervaringen kunnen putten. Daarbij benadrukt Hoekstra: ‘Wees niet bang om jouw persoonlijke verhaal als kracht in te zetten.’