Tips voor inclusieve communicatie over het coronavirus

Als overheid, journalist of zorg- en welzijnsinstelling wil je burgers goed informeren over wat de coronacrisis voor hen betekent: over wat zij moeten doen om verspreiding te voorkomen en wat zij moeten doen als ze zelf ziek worden. Met deze communicatie wil je iedereen aanspreken en niet onbedoeld groepen burgers uitsluiten of stigmatiseren. Maar hoe doe je dat? Onderzoekers van KIS zetten tips op een rij op basis van eerder onderzoek.

Artikel
Discriminatie

1. Laat jongeren zien die het goede voorbeeld geven

Vaak zijn jongeren genoemd als degenen die zich slecht houden aan de maatregelen. Dit kan niet alleen stigmatiserend werken maar het stelt ook een ‘sociale norm’; als veel jongeren denken dat andere jongeren zich niet houden aan maatregelen, is de kans groter dat zij dat zelf ook niet gaan doen. Het wordt dus als het ware een self-fulfilling prophecy. Laat daarom in je communicatie juist voorbeelden zien van jongeren (van verschillende afkomst) die zich wél houden aan de maatregelen.

2. Herhaal geen stereotiepe beelden over ouderen

In deze coronacrisis lopen ouderen meer risico op ernstig ziek worden dan jonge mensen. Maar je wil natuurlijk voorkomen dat er allerlei stereotiepe beelden over ouderen worden geactiveerd in de communicatie. De belangrijkste tip is dan ook om die stereotiepe beelden vooral niet te noemen. Want uit onderzoeken blijkt dat als je een stereotype ontkent (‘u moet vooral niet denken dat alle Amsterdammers een bakfiets hebben’), het stereotype juist (onbewust) bekrachtigd wordt. Beschrijf daarom vooral feiten (wie er meer risico loopt). Voorkom ook dat bijvoorbeeld het woord ‘ouderen’ wordt gekoppeld aan ‘ziek’ of ‘zwak’. Dit geldt ook voor andere risicogroepen of voor groepen bij wie het coronavirus veel voorkomt zoals mensen met een beperking of chronische ziekte. Lees meer over stereotypen.

3. Plaats geen foto’s van mensen die zich niet aan de regels houden

Er zijn diverse groepen mensen geweest die zich niet zo goed aan de maatregelen hielden, zeker in het begin van de coronacrisis. Denk aan de studentenfeestjes die zijn gehouden en aan drukbezochte markten. Een aantal voorbeelden in de media uit de afgelopen weken laten zien dat er opvallend vaak foto’s werden getoond waarop mensen ‘van kleur’ (of migratieachtergrond) zich niet aan de regels hielden terwijl uit de nieuwsberichten bleek dat het ook ging om ‘witte’ mensen. Door deze foto’s kan onterecht het beeld ontstaan dat alleen mensen ‘van kleur’ zich niet aan de regels houden. Plaats daarom geen foto van mensen die het verkeerd doen. Moet er toch een foto bij? Plaats dan een foto van een groep mensen die onderling verschillen in afkomst, en waarop dus ook ‘witte’ mensen te zien zijn.

4. Het vrije woord mag er zijn maar discriminatie niet

De coronacrisis roept soms discussies op over wie het wel en niet waard zouden zijn om in leven te houden. Dit soort discussies vinden bijvoorbeeld plaats als reactie op Facebookberichten of op andere online fora. Discussies mogen er natuurlijk zijn maar laat als gemeente – of zorg -en welzijnsinstelling duidelijk weten dat je er voor iedereen bent. Haal discriminerende berichten of ‘hate speech’ berichten (berichten waarin bijvoorbeeld wordt gezegd dat het niet erg is als bepaalde groepen mensen sterven) waar mogelijk weg. De psychische gevolgen van deze hatespeech en discriminatie zijn vaak enorm en kan de gezondheid van mensen ook aantasten.

 

Meer weten over het voorkomen van stigmatisering, vooroordelen en discriminatie? Check dit Wat-werkt-dossier.

5. Niet alleen communiceren voor gezinnen

Veel mensen leven in gezinnen met twee ouders en een of meer kinderen maar veel mensen ook niet; er zijn alleenstaanden (met al dan niet kinderen of een Latrelatie), ‘extended families’ die bij elkaar wonen, studentenhuizen, mensen in woongroepen, kinderen die in twee gezinnen wonen (co-ouderschap) etc. Een valkuil is dus om mensen op te roepen om alleen om te gaan met 'gezinsleden'. Benoem concreet wat de bedoeling is: dat je omgaat met slechts een beperkt aantal ‘vaste’ mensen en dat van anderen 1,5 meter afstand moet worden gehouden. Bekijk ook dit artikel over inclusieve communicatie in Amsterdam.

6. Representatief beeldmateriaal gebruiken

Een beeld zegt meer dan duizend woorden. Wanneer je in beeld wil uitdrukken hoe mensen zich horen te gedragen, is het raadzaam er op te letten dat deze mensen verschillen in afkomst, sekse, leeftijd etc. Zorg dus dat het beeldmateriaal verschillende doelgroepen aanspreekt en representatief is voor mensen met verschillende achtergronden En vergeet de verschillen in seksuele voorkeur niet: koppels (al dan niet met kinderen) bestaan niet alleen uit man- vrouw koppels maar ook uit vrouw-vrouw of man-man koppels. Door dat op foto’s te laten zien, spreek je koppels van hetzelfde geslacht aan en doorbreek je tegelijkertijd het beeld bij anderen dat koppels altijd hetero zijn.

7. Check de toegankelijkheid

Is de informatie van de gemeente toegankelijk voor mensen die blind of slechtziend zijn? En houd je rekening met andere beperkingen die mensen kunnen hebben? Bijvoorbeeld: is de communicatie ook te begrijpen voor mensen met een verstandelijke beperking? De informatie over het coronavirus is cruciaal voor de volksgezondheid dus essentieel is dat iedereen de juiste informatie kan vinden. Kijk voor meer informatie op de site van de VNG.

Met dank aan René Broekroelofs en Joey Poerwoatmodjo

Er is ook een infographic gemaakt van deze tips:
Bekijk de infographic hier

 

Coronadossier

Dit artikel is onderdeel van een dossier waarin wij kennis verzamelen over het coronavirus. Heb jij een vraag die KIS kan beantwoorden? Tips of noemenswaardige initiatieven? Stuur dan een e-mail naar communicatie@kis.nl.

Naar het dossier

Meer informatie?Neem contact op met:

Hanneke Felten

icon_chevron Stuur een e-mail
icon_chevron 030-7892110
Afbeelding