Vaders doen ertoe – ook als het moeilijk is

Waldy Neijhorst, psychomotorisch therapeut, ervaringsdeskundige en mede-initiatiefnemer van het platform 'Man Pain', houdt een krachtig pleidooi voor de rol van vaders in de opvoeding. Niet alleen als opvoeder, maar ook als rolmodel en als mens in ontwikkeling. Hij weet als geen ander welke impact erkenning en ruimte voor vaderschap kunnen hebben. In een openhartig gesprek reflecteert hij op de structurele uitsluiting van vaders – in het bijzonder vaders met een migratieachtergrond of van kleur – én op het groeipotentieel dat ontstaat wanneer zij wél worden gezien en serieus genomen. Zijn boodschap is helder: vaders doen ertoe. Ook als het moeilijk is. Juist dan.

De vader als onmisbare schakel

Mannen zijn – net als vrouwen – belangrijk in de maatschappij, stelt Waldy. ‘Dus als kinderen worden opgevoed, moet dat deel van de maatschappij erbij zijn.’ Vaders brengen een andere dynamiek in de opvoeding. Ze denken, voelen en handelen anders dan moeders, en hebben vaak een unieke benadering in spel, grenzen stellen en communiceren. Die variatie is essentieel voor de ontwikkeling van kinderen. Ze leren dat er meerdere manieren zijn om met conflicten, emoties en relaties om te gaan. Een betrokken vader helpt kinderen om zich breder te oriënteren op de wereld en draagt bij aan hun sociaal-emotionele veerkracht. Juist die meervoudigheid in opvoedrelaties maakt het gezin sterker.

Moeders coachen, vaders ruimte geven

Waldy ervaart in zijn werk dat vaders vaak wél betrokken willen zijn, maar geregeld buitenspel worden gezet. Waldy ziet hier een belangrijke rol voor professionals, juist in het begeleiden van de ouderrelatie. ‘Coach de moeder zacht’, zegt hij. ‘Help haar om in haar emotionele huishouding ruimte te maken, zodat haar kinderen ook hun vader kunnen ervaren.’ Het betrekken van vaders vraagt om geduld en vertrouwen. Vaak zijn er spanningen, wantrouwen of oude wonden die maken dat een moeder de toegang van een vader blokkeert. Waldy benadrukt dat het een groeiproces is: eerst samen, met begeleiding, en dan stap voor stap richting zelfstandig partnerschap als ouders. Als de verandering stokt, roept hij professionals op om het bredere netwerk in te schakelen – van familieleden tot hulpverleners – om de brug naar de vader alsnog mogelijk te maken. ‘Maak haar toegankelijk voor de vader van haar kinderen. Het is zó belangrijk voor dat kind.’

Als ze zich openstellen, kunnen ze eindelijk uitspreken wat ze al jaren met zich meedragen.

De pijn van uitgesloten vaders

Waldy spreekt ook over de diepe frustratie en stille pijn van vaders die geen toegang krijgen tot hun kinderen. ‘Je krijgt ziedend boze mannen’, zegt hij. Vooral mannen die zelf opgroeiden zonder een aanwezige vader, of die hun moeder nooit volledig hebben begrepen, komen in een emotionele spagaat terecht. ‘Ze willen het beter doen dan hun eigen vader, maar worden tegengewerkt. Dat doet pijn.’ Die pijn wordt zelden erkend, laat staan besproken.

Volgens Waldy is het essentieel dat vaders een veilige plek hebben om hun ervaringen te delen en hun verhaal te mogen doen zonder oordeel. ‘Als het veilig voelt, durven ze zich open te stellen. En als ze zich openstellen, kunnen ze eindelijk uitspreken wat ze al jaren met zich meedragen.’ Zulke gedeelde verhalen bieden niet alleen erkenning, maar openen ook ruimte voor persoonlijke verandering – op een manier die niet voortkomt uit druk of verwijt, maar uit vertrouwen en verbinding.

Als mannen ruimte krijgen, gaan ze groeien

Wat gebeurt er als vaders wél de kans krijgen om te groeien in hun rol? ‘Dan gaan ze vliegen’, zegt Waldy. ‘Ze worden creatiever, empathischer, en ontwikkelen een ander soort relatie met hun kinderen.’ Vaders brengen hun eigen geschiedenis met zich mee, inclusief patronen en overtuigingen uit hun jeugd. Maar als zij de kans krijgen om te reflecteren en erkend worden in hun rol, zijn ze vaak bereid om zich open te stellen en te leren. ‘Ze willen de beste worden’, zegt Waldy, ‘niet uit trots, maar uit liefde. Voor hun kind.’ Die motivatie is krachtig – en verdient ondersteuning.

Luister naar vaders in informele settings, bijvoorbeeld in de sportclub of de kleedkamer.

Wat professionals kunnen doen

Professionals die effectiever willen werken met vaders, moeten volgens Waldy beginnen bij de basis: luisteren. Niet alleen tijdens formele gesprekken, maar juist in alledaagse ontmoetingen. ‘Luister naar vaders in informele settings, bijvoorbeeld in de sportclub of de kleedkamer. Zie dat als een vorm van scholing. Hoe denken ze? Hoe praten ze? Wat vertellen ze over zichzelf?’ Zulke momenten bieden inzicht in belevingswerelden die in de formele zorgpraktijk vaak onzichtbaar blijven.

Daarbij is zelfreflectie cruciaal. ‘Wat is jouw eigen traject als professional?’ vraagt Waldy. ‘Welke persoonlijke ervaringen neem je mee? En hoe voorkom je dat je je eigen geschiedenis projecteert op de ander?’ Hij benadrukt dat professionals zich blijvend moeten ontwikkelen. ‘Denk niet dat je met één aanpak alle vaders kunt bereiken. Dan maak je slachtoffers.’ Zijn advies: wees eerlijk over je eigen grenzen, wees bescheiden over je aannames, en durf anderen in te schakelen wanneer dat nodig is. Samenwerken met collega’s, ervaringsdeskundigen en culturele bruggenbouwers kan het verschil maken.

Wat vaders nodig hebben

Wat vaders vooral nodig hebben, is simpel en tegelijk zeldzaam: een luisterend oor, en ruimte om fouten te mogen maken. Waldy benadrukt dat er geen perfecte vaders bestaan – maar dat aanwezige vaders, die hun rol serieus nemen en willen leren, goud waard zijn. Juist in hun worstelingen, kwetsbaarheid en groeibereidheid schuilt de kracht van betrokken vaderschap. En dát maakt het verschil – voor henzelf, voor hun kinderen en voor de samenleving als geheel.