Van vluchteling tot succesvol ondernemer: 'Zie je zelf niet als slachtoffer'

Hij ging als een komeet. Ruim 20 jaar geleden kwam Omar Munie met broertjes en zus naar Nederland, vanuit een door de burgeroorlog totaal ontwricht Somalië. In de jaren hier reeg doorzetter Munie de ene prijs aan de andere: van ‘Meest getalenteerde mbo-leerling’ tot ‘Beste ondernemer onderde 25 jaar’ en ‘Meest innoverende ondernemer’. Hij won daarna nog eens een oeuvreprijs voor een duurzame designtas gefabriceerd uit gerecyclede KLM-uniformen.

Munie ontwikkelde zich tot een veelgevraagd designer. In zijn onderneming Omar Munie Clothing staan duurzaamheid en diversiteit hoog in het vaandel. In het bedrijf werken mensen met een grote verscheidenheid aan culturen. Munies initiatief The Dream Factory biedt bovendien mensen die langdurig werkloos zijn, maar graag een ambacht willen leren, een kans op re-integratie. Via een leer-werktraject worden ze begeleid naar een baan in zijn bedrijf of bij een andere organisatie. Munie schreef en passant ook een boek – Leef je droom. Zijn verhaal als inspiratiebron voor anderen. Een sprookje bijna. Tot drie jaar geleden een grote donkere wolk verscheen in zijn leven. Munie werd ernstig ziek, belandde in een coma en onderging een niertransplantatie. Hij moest zijn ambities en levenswijze drastisch bijstellen.

Dat lijkt me een enorme domper. U creëert uit het niets een succesvolle onderneming, wordt ziek en moet uw plannen bijstellen.

'Het leven is niet één stijgende lijn'

‘Natuurlijk, ik heb ongelooflijk pech gehad en ik gun niemand dat wat me is overkomen. Toch blijf ik dankbaar voor wat ik voor elkaar heb gekregen. Dat dit allemaal niet vanzelfsprekend is, zeker als je ooit onderaan bent begonnen. In zekere zin was het opnieuw onderaan beginnen, ik kende die positie. Je leert door de ziekte ook andere dingen in het leven beter waarderen. En ik heb veel geleerd hierdoor, anders leren denken. Het leven is niet één stijgende lijn.’

‘Het zou nu een héél ander boek worden!’ Hij schiet in de lach bij de vraag wat de boodschap zou worden van een nieuw boek, stel dat hij er nu, na zijn ziekte, weer een zou schrijven. De boodschap zou een heel andere zijn dan die van het vorige, dat vooral het motto ‘Living the American Dream’ uitdraagt. ‘Ongeacht wat er gebeurt, blijf altijd positief! Dat zou nu het motto zijn.’

U startte in 2016 naast uw onderneming de stichting The Dutch Tulip Foundation. Wat is de gedachte erachter?
‘Dat vluchtelingen veel meer een rol moeten krijgen in de samenleving. Want ik ben niet de enige vluchteling hier. Ik kan aan mezelf denken en mijn eigen toekomst. Maar het is belangrijk dat we over 20 jaar ook nog een mooi Nederland hebben.’

De rol voor vluchtelingen waar Munie op doelt, begint met stageplekken en eindigt idealiter met een baan. ‘We willen daarbij zoveel mogelijk aansluiten bij de talenten die mensen hebben en die talenten 100 procent benutten. Was je in Eritrea meubelmaker, dan kun je hier in Nederland ook bij een meubelmaker aan de slag.’ En bijkomend voordeel is dat deelnemers via deze stages de Nederlandse taal en Nederlandse normen en waarden en disciplines mee kunnen krijgen, meent Munie. ‘Zodat ze leren: hoe hoort het hier eigenlijk in Nederland?’

Foto: Mladen Pikulić

Ambachtelijkheid staat voorop bij de matches tussen werkgevers en stagiair(e)s. ‘Dat is waar ik voor sta, ook in mijn onderneming. Ik vind het belangrijk dat bezieling en ambacht in Nederland niet verloren gaan. Want dat gevaar bestaat.’ Munie neemt het nadrukkelijk op voor de ambachtsmensen onder de nieuwelingen. Syriërs, vaak universitair opgeleid, redden zich hier beter, is zijn ervaring. Over de vluchtelingen uit de Hoorn van Afrika – Eritreeërs en Somaliërs, Munies voormalige landgenoten – maakt hij zich meer zorgen. ‘Mensen uit Eritrea zijn vaak goed met hun handen. Als we in de toekomst niet naar hen blijven omkijken, zou dat best een probleem kunnen worden. Ik vind het belangrijk om een rolmodel voor hen te zijn.’ Tegelijkertijd is Munie niet blind voor de moeilijkheden. ‘Ik zie veel hangjongeren onder deze groepen, ook hier in Den Haag. Het gevaar bestaat dat zij afglijden.’

Hoe is dat te voorkomen?
‘Door niet te kiezen voor een standaardaanpak bij het aan het werk krijgen van groepen. En verder, iets wat ik niet leuk vind om te zeggen, is dit: de gemiddelde Somaliër leeft van een uitkering en werkt niet. Dat is niet goed. Oké, we hebben het allemaal moeilijk gehad, we zijn allemaal gevlucht. Maar je moet wel iets gaan doen.'

Volgens de ontwerper zouden we als ontvangende samenleving strenger mogen zijn voor een groep als deze. ‘We moeten laten zien hoe het hoort. Nu raken ze gewend aan het leven met een uitkering. Een leven dat veel beter is dan dat ze kennen van vroeger. De prikkel om te gaan werken is onvoldoende. Ik vind dat als je een jonge, gezonde vent bent, je gewoon aan het werk moet gaan.’

Kan iedereen bereiken wat u hebt bereikt?
‘Ja. Daarom is Nederland juist zo’n mooi land. Ik ben hier met helemaal niets gekomen. Met alleen een voetbalshirt, van Duitsland. Ik had het ontzettend koud. En toch kun je een toekomst neerzetten. Daar ben ik Nederland erg dankbaar voor.’

Maar er bestaat zoals iets als discriminatie. Met een exotische achternaam kom je moeilijker aan een baan of een stage, blijkt uit onderzoek.
‘Het is niet goed dat zoiets gebeurt, maar daar kun je op twee manieren mee omgaan. Je kunt jezelf als slachtoffer blijven zien, of denken: ik ga het voor elkaar krijgen. Uiteindelijk krijgt iedereen de kans hier in Nederland. Ik ben ook gepest in het dorp waar we kwamen wonen. Op een gegeven moment draai je het om. De jongen die mij pestte, werd mijn beste vriendje.’

Dit artikel verscheen in eerder in magazine Doen!.