Veerkracht in onzekere tijden; de potentie van een alleenstaande moeder met een vluchtelingachtergrond
Als voormalige vluchteling doorstond Zara Guliyeva vele obstakels in het AZC. Door de uitzichtloze asielprocedure en het vele wachten was ze bijna ten einde raad. Toch was er licht aan het einde van de tunnel. Een simpele advertentie veranderde haar leven voorgoed. Nu is ze een succesvolle onderneemster die vluchtelingen helpt met integreren.
Geschreven door: Zara Guliyeva
Geredigeerd door: Sandya Lachmansigh
Samen met haar jonge dochter vluchtte Guliyeva uit Azerbeidzjan naar Nederland. Als succesvolle onderneemster en eigenaar van een liefdadigheidsinstelling verliet zij niet alleen haar thuisland, maar ook de mensen waar ze van houdt. Waarom? Haar opvattingen strookten niet met die van de Azerbeidjaanse overheid. Ongewenst liet ze een goed leven achter. Eénmaal in Nederland kwam ze terecht in een opvangcentrum waar zij met vele anderen in angst en onzekerheid leefde. ‘Ik zal deze periode nooit vergeten. Mensen zouden niet zo moeten wonen. Kleine kamers, gedeelde toiletten en badkamers en een keuken waar het onmogelijk was om te koken. Ook al woonden er veel mensen, ik praatte nauwelijks met anderen’, vertelt Guliyeva. ‘Mensen hebben verschillende nationaliteiten en daardoor erg verschillende opvattingen. Ook is het een plek waar mensen in onzekerheid leven. Dat kan je gek maken. Natuurlijk hadden we de vrijheid om naar buiten te gaan, maar met een schamele uitkering kom je niet ver.’
Gids
Het leven in het opvangcentrum deed Guliyeva weinig goed. Het vrijwilligerswerk op de kleuterschool zorgde ervoor dat ze zich staande kon houden. Dit werk gaf haar namelijk de kans om in aanraking te komen met de Nederlandse taal middels de lokale bewoners die ook als vrijwilliger actief waren. Dat gaf haar hoop. Toch was dit niet voldoende. Door het onzeker bestaan kreeg Guliyeva het gevoel dat ze gek werd. Totdat ze een advertentie zag op het internet. ‘Op een dag scrolde ik door een pagina op internet en zag een advertentie waar gevraagd werd naar Russisch sprekende gidsen. Hoewel ik van nationaliteit Azerbeidzjaanse ben, spreek ik deze taal. Mijn hart begon sneller te kloppen van blijdschap. Ik belde meteen en een vrouw nam op. Ze vroeg mij in Amsterdam op gesprek te komen. Ondanks de angst geen geld meer te hebben voor eten na het betalen van de treinkaart naar Amsterdam, besloot ik toch te gaan. Drie uur later en twintig euro lichter was ik op de plaats van bestemming. Na het positieve gesprek was ik euforisch.’ Desondanks werd ze niet teruggebeld en dat zette Guliyeva aan het denken: ‘waarom word ik geen gids op eigen houtje?’
Uit de verkenning ‘Mind the Gap’: Barrieres en mogelijkheden voor de arbeidsparticipatie van vluchtelingenvrouwen blijkt dat er heel weinig kennis is over de mogelijkheden om vluchtelingenvrouwen richting (arbeids)participatie te begeleiden. Gemeenten (die vanuit de Participatiewet de verantwoordelijkheid hebben om statushouders richting de arbeidsmarkt te begeleiden) hebben veelal onvoldoende deskundigheid in huis om vrouwen adequaat richting werk te kunnen begeleiden. Echter, deelname aan laagdrempelige activiteiten, zoals vrijwilligerswerk, kan voor vrouwelijke statushouders een startpunt zijn om te participeren in de Nederlandse samenleving. Hierdoor kunnen ze elkaar en de Nederlandse gemeenschap leren kennen. Tegelijkertijd ontwikkelen ze nieuwe vaardigheden.
‘Ik begon de geschiedenis van Nederland te bestuderen; ik las boeken en zocht informatie op het internet. Ik moest een route uitstippelen en deze zo goed mogelijk onthouden. Daarvoor bezocht ik maar twee keer de stad. Meer tripjes naar Amsterdam kon ik simpelweg niet betalen.’ Aan de bekende plekken op de route, voegde de Azerbeidzjaanse kennis toe die ze in boeken had gelezen. Het was allemaal niet makkelijk, maar haar wil om gids te worden was sterk. Uiteindelijk registreerde ze zich op reiswebsites. Al snel had ze haar eerste reservering binnen en het werden er steeds meer. Zo begon naar carrière als gids in Amsterdam. Ondanks het feit dat ze eigenlijk nog niet mocht werken in Nederland en de vele uren die ze op en neer moest reizen, werd ze enorm gemotiveerd doordat ze haar doel had bereikt. Dit maakte haar leven in het AZC verdraagzamer.
Verblijfsvergunning
Na een jaar kreeg Zara te horen dat ze een verblijfsvergunning had gekregen. De volgende stap was om in Amsterdam te gaan wonen. Dit zou het werk als gids een stuk makkelijker maken. Haar wens deelde ze met haar coördinator in de AZC en die wilde de reden weten. Wetende welk risico ze zou lopen (illegaal werken levert een boete op, red.) deelde Guliyeva haar verhaal en vertelde ze dat ze als gids in Amsterdam werkte. De coördinator reageerde geschokt. Hierdoor ontstond bij Guliyeva de angst dat haar verblijfsvergunning ingetrokken zou worden. Het tegenovergestelde gebeurde. ‘Na vijf dagen kreeg ik een brief waarin stond dat ik een huis in Amsterdam kreeg’, vertelt ze blij. Nu runt ze een succesvol bedrijf, werkt ze als gids en verzorgt ze rondleidingen door Amsterdam op de fiets, te voet en per boot, die ze notabene zelf bestuurt. Daarnaast werkt ze bij de publieke organisatie IMBY & Warm Welkom waar ze nu zelf vluchtelingen helpt met integreren.
In Op weg naar werk? Vrouwelijke statushouders en gemeenten over kansen en belemmeringen bij arbeidstoeleiding blijkt dat het vraagstuk van het bevorderen van de arbeidsparticipatie van vrouwelijke statushouders tot op heden vooral wordt aangevlogen vanuit de Participatiewet: ondersteuning bij het toetreden tot de arbeidsmarkt – al dan niet via een opleiding – staat in het teken van een snelle en duurzame uitstroom uit de uitkering. Voor het vergroten van de participatiekansen van vrouwelijke statushouders blijkt dit echter een te beperkte benadering. In de praktijk blijkt er meer tijd en begeleiding nodig te zijn om deze vrouwen zo toe te rusten dat zij zich geïnformeerd en met zelfvertrouwen kunnen oriënteren op de wijze waarop zij hun leven in Nederland willen inrichten in het algemeen, en op de arbeidsmarkt in het bijzonder.
De voormalige vluchteling deelt haar verhaal regelmatig met mensen die net als haar hun land ontvlucht zijn. Haar boodschap is duidelijk: blijf niet in wanhoop zitten, maar probeer zo positief mogelijk te blijven. Nederland heeft haar bescherming geboden en ze is dankbaar voor de veiligheid en liefde die ze hier heeft mogen ontvangen.
Meer informatie?Neem contact op met:
Marjan de Gruijter
