Video: achterlating van kinderen en jongeren in het buitenland

Achterlating van kinderen gebeurt op initiatief van de ouders of andere familieleden. Het kind wordt vaak onder het mom van vakantie naar het buitenland meegenomen. Vervolgens worden reis- of verblijfsdocumenten afgenomen, waardoor terugkeren niet mogelijk is. Een reden voor ouders om een kind achter te laten, is vaak dat zij vinden dat hun kind teveel ‘verwestert’. Of zij willen bijvoorbeeld (vermeend) wangedrag voorkomen. 

Video

KIS ontwikkelde, op basis van eerdere onderzoeken, een informatievideo voor onderwijsprofessionals, hulpverleners en iedereen die te maken krijgt met (mogelijke) achterlating. Hierin laten we zien hoe je ervoor zorgt dat ouders zich begrepen en gesteund voelen, en hoe je hen helpt de weg naar hulpverlening te vinden. Ook vertellen we wat je moet doen als je een mogelijke achterlating vermoedt.

Onderzoeker Eliane Smits van Waesberghe: ‘Voor kinderen is achterlating, bijna altijd, een traumatische ervaring. Vaak komt het voor kinderen onverwacht en worden zij onvoorbereid uit hun vertrouwde omgeving gehaald. Kinderen zijn vaak compleet in shock. Er is soms wel sprake van onenigheid thuis, maar er zijn geen ‘echte’ problemen. Dat maakt het ingewikkeld voor hulpverleners en docenten om het te signaleren. En dus ook voor de kinderen zelf.’ Bij minderjarigen kunnen er soms wel grotere problemen rondom de opvoeding spelen, waardoor ouders tot achterlating overgaan. 

Verwaarlozing 

Eenmaal achtergelaten krijgt een groot deel te maken met armoede, verwaarlozing, psychische en fysieke mishandelingen. Soms worden zij achtergelaten bij verre familie. Het kan voorkomen dat de jongere voor zichzelf moet zorgen, omdat de zorg voor hem/haar niet goed is afgestemd. In deze gevallen geldt achterlating als kindermishandeling, in de vorm van verwaarlozing. Voorkomen is dus van belang. Uit eerder onderzoek van KIS blijkt dat het eerder en beter ondersteunen bij opvoedingsvragen een belangrijke sleutel is.

Smits van Waesberghe: ‘Als kinderen eenmaal zijn achtergelaten, is het heel lastig om ze terug te halen. Het leed is dan al geleden. Daarom is het belangrijk dat we juist aan de preventieve kant aandacht besteden. Te beginnen bij professionals in het onderwijs, maar ook jeugdhulpverleners en sociale wijkteams spelen hier een rol in. In deze video laten we zien wat de signalen zijn, waar je aan de ‘voorkant’ op moet letten en wat je vervolgens kan doen.’

Achterlating komt voor kinderen vaak onverwacht, dat maakt het voor hulpverleners of docenten moeilijker te signaleren  -  KIS onderzoeker Eliane Smits van Waesberghe

‘Vanuit het onderwijs kwamen signalen dat mensen behoefte hebben aan toegankelijke materialen die ze kunnen inzetten om achterlating te bespreken in de klas. KIS ontwikkelt een module die onderwijsprofessionals zelf kunnen inzetten. Zodat achterlating ook in de klas bespreekbaar wordt.’

Corona

‘Nu de leerlingen, vanwege het coronavirus, veel minder tijd op school doorbrengen, hebben leerkrachten minder contact met hen. Daardoor is het voor leerkrachten lastiger om signalen op te pikken. Denk aan leerlingen die niet lekker in hun vel zitten. Er is minder tijd om hierover met leerlingen te praten en goed uit te vragen wat er precies aan de hand is. School speelt een minder grote rol in deze periode, jongeren brengen meer tijd thuis door of komen later thuis en gaan laat naar bed. Als spanningen toenemen kunnen ouders overwegen hun kinderen achter te laten Het is belangrijk om de ouders, juist in deze periode, te ondersteunen.’

Dat benadrukt Diny Flierman van Landelijk Knooppunt Huwelijksdwang en Achterlating (LKHA). ‘Juist in deze periode, met alle chaos rond het coronavirus, is het ook belangrijk om het te hebben over het signaleren van een mogelijke achterlating. Er is vanuit het onderwijs minder zicht op kinderen en hun thuissituatie. Dat kan een probleem zijn als het luchtruim straks weer open gaat.’

Tijdens de coronacrisis is het lastiger voor leraren om signalen van achterlating op te pikken omdat er minder zicht is op de kinderen en hun thuissituatie  -  Diny Flierman, LKHA

‘Spanningen in gezinnen lopen op en opvoedproblemen worden zichtbaar. Daardoor kunnen problemen escaleren. Dat hoeft niet direct te leiden tot achterlating, maar kan wel de basis vormen voor motieven en problemen die daaraan ten grondslag liggen.’

Alert

‘Daarom is het belangrijk dat leerkrachten en hulpverleners alert blijven. Maak het bespreekbaar en let, ook online, op signalen. Praat met jongeren, vraag goed uit wat er aan de hand is en weest alert op mogelijke risico’s. Leerkrachten en hulpverleners weten vaak wel welke kinderen kwetsbaar zijn. Het is belangrijk om voor deze kinderen extra aandacht te hebben. Stel open vragen, blijf in contact, vraag advies en schuif besluitvorming over melding naar voren. Een vermoeden is genoeg.’

Auteur: Dyonne van Haastert

Animatie rechtsboven: Luc Parhan