Vijf feiten over discriminatie in werving en selectie

Als je geweigerd wordt voor een baan puur en alleen vanwege je achternaam, je land van herkomst en/of je huidskleur, dan is dit discriminatie. Discriminatie is in Nederland verboden maar komt helaas nog wel veel voor. In dit artikel zetten we een aantal feiten op een rij over de discriminatie op grond van afkomst, religie en huidskleur die in Nederland voorkomt bij het zoeken naar een baan.

Artikel
Discriminatie

Feit 1: Mensen met een migratieachtergrond worden gediscrimineerd in werving en selectie

Om te onderzoeken of er gediscrimineerd wordt in werving en selectie, gebruiken onderzoekers een praktijktest. Dat betekent dat ze dezelfde cv’s sturen naar werkgevers, met als enige verschil de naam of geboorteplaats: die is zo aangepast dat het de ene keer gaat om een persoon met een migratieachtergrond en de andere keer om een persoon zonder migratieachtergrond. Op die manier kan er in de praktijk worden getest of mensen worden geweigerd op basis van hun migratieachtergrond. Verschillende van dit soort praktijktesten laten zien dat er gediscrimineerd wordt op de Nederlandse arbeidsmarkt (Andriessen et al., 2010; Andriessen, Van der Ent, & Dekker, 2015; Blommaert Coenders, Van Tubergen, 2014; Thijssen, Coenders, Lancee, 2019; Panteia, 2019; Ramos, Thijssen, Coenders, 2019). Bijvoorbeeld in een praktijktest waarin cv’s met een Nederlands klinkende achternaam werden vergeleken met mensen met een Arabische klinkende achternaam. Daaruit kwam naar voren dat de sollicitant met een Nederlands klinkende achternaam 60% meer kans had om door de selectie heen te komen dan een sollicitant met een Arabisch klinkende achternaam. In een recente praktijktest met cv’s bleek dat (fictieve) sollicitanten zonder migratieachtergrond zo’n 40% meer reacties van werkgevers ontvingen in de eerste ronde ten opzichte van sollicitanten met een niet-Westerse migratieachtergrond. Zelfs al hebben personen zonder migratieachtergrond een strafblad voor een geweldsdelict gekregen, dan nóg hebben zij een grotere kans op een positieve reactie na een sollicitatie, dan personen met een migratieachtergrond en zónder strafblad.

Feit 2: Zwarte mensen worden gediscrimineerd in werving en selectie

Het blijkt dat sollicitanten uit landen waar mensen veelal een donkere huidskleur hebben, minder kans hebben om door de eerste ronde van werving en selectie te komen dan mensen met een lichte huidskleur. Dit komt naar voren uit een meta-analyse van onder andere dr. Lex Thijssen. Deze studie draaide om discriminatie op grond van huidskleur door te kijken naar de landen van herkomst. In het geval van Nederland werd gekeken naar praktijktesten waarin uit het cv kon worden opgemaakt door de werkgever dat de kandidaat een Creoolse, Surinaamse en Antilliaanse afkomst had: te zien was dat deze (fictieve) kandidaten minder kans hadden op een uitnodiging dan de (fictieve) kandidaten zonder migratieachtergrond met hetzelfde cv. Kortom: met exact dezelfde kwalificaties hebben mensen die worden gezien als zwart minder kans op een uitnodiging dan mensen die worden gezien als wit.

Meta-analyse

Een meta-analyse is een onderzoek waarbij de resultaten van eerder uitgevoerde onderzoeken samen worden genomen om een preciezere uitspraak te doen over een bepaald fenomeen of theorie. Een meta-analyse is het type studie dat het sterkste bewijs geeft. In de meta-analyse uit 2022 van Thijsen en anderen werden 94 praktijktesten geanalyseerd uit verschillende landen. Uit de analyse blijkt dat zwarte minderheidsgroepen sterker worden gediscrimineerd dan niet-zwarte minderheidsgroepen in werving en selectie. De mate van discriminatie van zwarte minderheidsgroepen varieert sterk per land, terwijl de discriminatie ten aanzien van moslims vergelijkbaar is in verschillende landen. Ook komt naar voren dat discriminatie tegen zwarte minderheidsgroepen in de Verenigde Staten meestal lager ligt dan in Europese landen. Een nog recentere meta-analyse van Quillian en  Lee (2023) laat zien dat er in Nederland een toename lijkt te zijn van discriminatie op de arbeidsmarkt. 

Feit 3: Moslims worden gediscrimineerd in werving en selectie

Staat er op het cv een geboorteplaats in een land dat als islamitisch wordt gezien? Dan heeft die persoon minder kans om uitgenodigd te worden vergeleken met iemand met exact hetzelfde cv waarop Nederland als geboorteland staat. Dit blijkt uit onderzoek van Di Stasio en anderen uit 2019. En op je cv vermelden dat je actief bent in het bestuur van een islamitische organisatie vermindert de kans om uitgenodigd te worden op een sollicitatiegesprek aanzienlijk, zélfs als die ervaring relevant is voor de baan. Ook vrouwen met een hoofddoek worden in Nederland gediscrimineerd in werving en selectie zo blijkt uit onderzoek van Fernández-Reino en anderen uit 2022

Feit 4: Nederland is géén koploper in gelijke behandeling in werving en selectie

Personen met een migratieachtergrond, zoals een Turkse of Marokkaanse achtergrond, hebben ook in andere Westerse landen te maken met arbeidsdiscriminatie. Maar in vergelijking met bijvoorbeeld Duitsland of Spanje komt arbeidsdiscriminatie in Nederland vaker voor. In Nederland heb je namelijk als sollicitant met een Marokkaanse achtergrond minder kans om te worden uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek dan als sollicitant met een Marokkaanse afkomst in Spanje. En als sollicitant met een Turkse afkomst heb je in Nederland minder kans om te worden uitgenodigd dan als sollicitant met een Turkse afkomst in Duitsland. Daarnaast blijkt uit de eerdergenoemde meta-analyse dat er een sterkere discriminatie is op grond van huidskleur in Nederland dan in de Verenigde Staten, maar dat verschil is niet significant. Dat betekent dat discriminatie op grond van huidskleur in Nederland of evenveel voorkomt als in de VS of mogelijk zelfs vaker. En terwijl in andere landen discriminatie op de arbeidsmarkt stabiel blijft (en in Frankrijk zelfs afneemt) lijkt er in Nederland juist sprake van een toename (zie deze meta-analyse). Kortom: Nederland is dus zeker geen koploper als het gaat om het bestrijden van discriminatie op grond van afkomst op de arbeidsmarkt.

Er zijn steeds meer werkgevers die werk maken van het voorkomen van discriminatie in werving en selectie. Hier lees je de tips voor werkgevers. Voor een op maat gemaakt advies kunnen werkgevers terecht bij Diversiteit in Bedrijf.

Feit 5: Ook bij het zoeken naar een stage wordt er gediscrimineerd

Ook al hebben studenten een identiek cv, studenten van het mbo met een naam die kan verwijzen naar een migratieachtergrond hebben minder kans op een stageplaats dan studenten die dat niet hebben, zo blijkt uit een onderzoek in de gemeente Utrecht. De enige uitzonderingen waren daarbij de sectoren zorg en welzijn (zie onderzoek Verwey-Jonker Instituut ). Ook al is dit onderzoek uitgevoerd in slechts één gemeente, het is niet aannemelijk dat in andere gemeenten geen stagediscriminatie speelt. We weten namelijk ook uit landelijk onderzoek dat studenten met een migratieachtergrond op het mbo vaker moeten solliciteren voor een stage dan studenten zonder migratieachtergrond. Er zijn ook aanwijzingen dat stagediscriminatie speelt op het hbo.

Een nieuwe wet in de maak tegen discriminatie in werving en selectie

In een nieuw wetsvoorstel staat dat bedrijven straks de wettelijke verplichting krijgen om beleid te voeren gericht op het bevorderen van gelijke kansen bij werving en selectie. Grote bedrijven moeten dit schriftelijk doen, kleine bedrijven lichten hun werkwijze in eerste instantie mondeling toe. Zij kunnen in tweede instantie de verplichting krijgen hun beleid op schrift te stellen. De norm voor gelijke kansen geldt voor alle organisaties. Van werkgevers wordt verwacht dat ze aantoonbaar inzet plegen om discriminatie op de arbeidsmarkt tegen te gaan. Lees hier meer daarover.

Wil je weten wat werkgevers kunnen doen tegen discriminatie in werving en selectie? Check dan dit KIS-artikel.

Meer informatie?Neem contact op met:

Hanneke Felten

icon_chevron Stuur een e-mail
icon_chevron 030-7892110
Afbeelding