'Vrijwilligers spreken letterlijk en figuurlijk de juiste taal'

Armoede, werkloosheid, psychosociale problemen en gezondheidsklachten. Inwoners met een migratieachtergrond krijgen relatief vaak te maken met maatschappelijke problemen, maar kloppen minder snel aan bij formele hulpverlening. Andersom is het voor professionals lastig om deze groep te bereiken. Migrantenorganisaties kunnen een grote rol spelen in de verbetering van de aansluiting tussen deze inwoners en professionals.

Artikel
Intercultureel vakmanschap

Hoe kunnen zelforganisaties duurzaam samenwerken met professionals in het bereiken van burgers met een migratieachtergrond? Deze vraag staat centraal in een nieuw onderzoek van KIS.

Kloof

In zes gemeentes is onderzocht hoe lokale samenwerkingsverbanden van migrantenzelforganisaties en professionele hulpverlening kunnen bijdragen aan het tijdig bereiken van hulpbehoevende inwoners met een migratieachtergrond. Uit eerder onderzoek bleek namelijk dat inwoners met een migratieachtergrond minder gebruikmaken van bijvoorbeeld jeugdhulp, ouderenzorg en wijkteams en dat samenwerking met migrantenorganisaties (informele hulp) de kloof tussen vraag en aanbod kan helpen dichten. Daarbij is het van groot belang dat er duurzame verbanden worden opgezet, waarin hulpverlening deze inwoners benadert op een manier die aansluit op hun leefwereld.

Zowel migrantenorganisaties als professionals staan hierin een flinke uitdaging te wachten, aldus onderzoeker Hans Bellaart van KIS.

 Ga naar het rapport   

Wat is de grootste uitdaging?

’Informele hulp is niet voldoende ingebed in de lokale infrastructuur. Gemeenten zijn daarnaast vaak in de veronderstelling dat formele instellingen de groepen wel bereiken en voldoende van dienst zijn’. Het tegendeel blijkt waar, stelt Bellaart. ‘Instellingen hebben het al druk genoeg. Het gevoel van urgentie om kwetsbare groepen te bereiken is er niet. Daarom zien zijn weinig nut in het opzetten van een duurzame samenwerking met informele organisaties.

Schilderswijkmoeders

Dat blijkt in de praktijk bijvoorbeeld bij het Haagse project ‘Schilderswijk Moeders’, een project dat al vier jaar bij wijkcentrum De Mussen in Den Haag draait, maar ieder jaar weer opnieuw geld moet vinden om voort te bestaan. In dit project vervullen vrijwilligers een brugfunctie tussen doelgroep en hulpverlening. In de betreffende wijk is sprake van een moeilijk bereikbare groep geïsoleerde vrouwen, die met veel problemen kampt en weinig zelfredzaam is. Met de inzet van vrijwilligers, de Schilderswijkmoeders, worden deze vrouwen bereikt. Ze worden aangesproken op het schoolplein, in een park. Bellaart: ‘In de gemeente Den Haag wordt de inzet van het informele project Schilderswijk Moeders bijvoorbeeld wel gewaardeerd, maar de gemeente geeft uit principe geen subsidie voor vrijwilligersvergoedingen.’

De kern van het probleem is dat de vrijwilligers van migrantenorganisaties niet voldoende serieus worden genomen

Om de drempels te verlagen is het van belang dat migrantenorganisaties en professionals de handen ineenslaan en ervoor zorgen dat hulpverlening beter aansluit. Dat kan door het inzetten van drie verschillende functies, blijkt uit het onderzoek.

Ondersteuning

In de ondersteuningsfunctie helpen de vrijwilligers de bewoners met een luisterend oor, het verduidelijken van hun problemen, het formuleren van een hulpvraag en het vergroten van zelfvertrouwen.  Professionals kunnen de vrijwilligers van migrantenorganisaties hierbij coachen.

Brug

Ten tweede, de brugfunctie. Vrijwilligers kunnen hulpbehoevenden over de drempel helpen naar formele instellingen. Professionals kunnen aan de andere kant hun drempel verlagen door bijvoorbeeld outreachend te werken. Beide partijen kunnen vaste contactpersonen benoemen voor een soepele doorverwijzing van cliënten. Professionals kunnen een coördinerende rol vervullen.

Advies

Ten slotte, de adviesfunctie. Hierbij ligt de nadruk op leren van elkaar, met als doel het verbeteren van de werkwijze. Vrijwilligers kunnen hierbij leren van professionals, maar de formele kant kan bijvoorbeeld ook met de inbreng van sleutelpersonen de eigen werkwijze verder ontwikkelen.

Gemeenten zijn vaak in de veronderstelling dat formele instellingen de groepen wel bereiken en voldoende van dienst zijn

Is er een gouden oplossing?

In de praktijk blijkt het niet eenvoudig om een effectieve en duurzame samenwerking tot stand te brengen. Verschillen kunnen leiden tot misverstanden en irritaties tussen professionals en migrantenorganisaties. Daarnaast kunnen wederzijdse verwachtingen nogal uiteenlopen. Om dit proces goed te laten verlopen is een actieve en verbindende rol van de gemeente van groot belang.

Regie 

Er moet een brug worden geslagen met behulp van de drie functies. Maar, hoe bouw je een duurzame brug? Om dat te bereiken is er regie nodig vanuit de gemeente. En de partijen moeten met elkaar in gesprek gaan, benadrukt Bellaart. ‘Ontdek wie de vrijwilligers zijn, wat ze kunnen en maak gebruik van hun kwaliteiten. Vrijwilligers voelen zich vaak niet gehoord en geven aan dat professionals soms niet naar hen luisteren. Uiteraard zijn er professionals die dat wel doen, maar is het niet substantieel’, legt Bellaart uit.

Vrijwilligers 

De vraag blijft: hoe kan je een dergelijke samenwerking op een duurzame wijze opzetten en inbedden in de huidige processen? ‘De kern van het probleem is dat de vrijwilligers van migrantenorganisaties niet voldoende serieus worden genomen. Gemeenten en professionals denken dat het huidige professionele aanbod toe te passen is op iedereen met een hulpvraag. Maar, dat valt in de praktijk toch tegen’, zegt Bellaart.

Vrijwilligers een rol spelen bij het wegnemen van de angst voor professionele hulpverlening

Mensen hebben bijvoorbeeld een hulpvraag, maar weten niet hoe ze deze moeten formuleren, vervolgt hij. ‘Het kan dan helpen om juist een vrijwilliger in plaats van een professional in te zetten. Zij kennen de doelgroep, staan vaak middenin de gemeenschap en hebben een beter zicht op eventuele gevoelige onderwerpen, bijvoorbeeld cultureel of religieus gezien. Er heerst bij veel mensen angst ten opzichte van professionele hulpverlening. Vrijwilligers kunnen een grote rol spelen in het wegnemen van deze angst.

‘Als het niet lukt vanuit het huidige professionele aanbod, maak dan gebruik van vrijwilligers en informele organisaties. Zij spreken vaak letterlijk en figuurlijk de taal en kunnen professionals hierin bijstaan. Als je de leefwereld van mensen van binnenuit kent en hulp daarop aansluit, kan je veel meer bereiken.’

Vier voorwaarden voor een duurzame samenwerking

  • Overeenstemming over het doel van de samenwerking. Beide partijen dienen het nut en de meerwaarde van de samenwerking in te zien
  • Goede werkafspraken over de uitvoering van de functies, taken en rollen
  • Structurele financiering van vrijwillige inzet
  • Begeleiding en coördinatie van vrijwilligers

Meer informatie?Neem contact op met:

Hans Bellaart

icon_chevron Stuur een e-mail
icon_chevron 06-40082873
Afbeelding