Zo werkt het Nijmeegse Netwerk Cultuursensitief Werken
Professionals in de zorg, welzijn en onderwijs in Nijmegen kunnen sinds vorig jaar een beroep doen op het Netwerk Cultuursensitief Werken. Experts met een uiteenlopende culturele achtergrond beantwoorden praktische vragen en geven advies. ‘Wij proberen binnen 24 uur te matchen tussen een expert en een vragensteller’, vertelt Züleyha Sahin, een van de initiatiefnemers van het succesvolle project dat landelijk steeds meer de aandacht trekt.
‘We merkten als professionals dat we vaak benaderd werden voor intercultureel advies’, legt Sahin, programmaleider Multicultureel Vakmanschap bij Jeugdbescherming Gelderland, uit. Zo ontstond in 2015 in Nijmegen het plan om een netwerk te vormen van experts met een uiteenlopende culturele achtergrond. De gemeente reageerde enthousiast op het plan en een jaar later was het netwerk een feit. De kerngroep bestaat uit zes deskundigen, die elk vanuit een andere culturele achtergrond en expertise advies kunnen geven.
De deskundigen geven vanuit hun eigen culturele achtergrond en expertise advies aan professionals
Sahin: ‘We krijgen concrete vragen. Zoals bijvoorbeeld van een school die te maken heeft met een Syrisch meisje dat aangeeft thuis geslagen te worden. Hoe kunnen we dit bespreekbaar maken met de ouders?’ Vragen die gesteld worden, komen terecht bij Mariet Meurs, de voorzitter van de kerngroep. Zij mailt de vragen naar de deskundigen van de kerngroep en probeert binnen 24 uur te matchen. De expert in kwestie legt daarna contact met de vragensteller. Soms blijft het bij een telefonisch consult, een andere keer schuift de expert - met toestemming van betrokken partijen - bij een gesprek aan.
Uniek
Dat is meteen ook de sterke kant van het netwerk, zegt Sahin. ‘Het is advies op maat, we zijn snel en specifiek. We hebben zoveel expertise in huis. Naast onze kerngroep hebben we ook een groep van zo’n zestig leden, eveneens professionals die ervaring hebben met cultuursensitief werken. Wanneer wij als kerngroep de benodigde kennis niet in huis hebben, worden zij benaderd.’ Deze manier van werken is uniek, beaamt Sahin. Er wordt in meer gemeenten samengewerkt, maar niet op de Nijmeegse manier.
Kerngroep wordt ook betrokken bij de professionalisering van Nijmeegse welzijnsorganisaties
De kerngroep, die om de vier weken bijeenkomt, is erg actief en organiseert ook conferenties en de experts worden betrokken bij de professionalisering van Nijmeegse organisaties op het gebied van cultuursensitief werken.
Dat is hard nodig, weet Sahin, die zelf de afgelopen jaren binnen Jeugdbescherming Gelderland het thema op de kaart heeft gezet. ‘Ik heb jaren als jeugdbeschermer gewerkt. In 2007 werd ik 12 uur per week vrijgemaakt voor het beleid rondom cultuursensitief werken. Dat bleek al snel te weinig.’
Inmiddels telt Jeugdbescherming Gelderland ook zestien contactpersonen, die net als het netwerk in Nijmegen benaderd kunnen worden met cultuurspecifieke vragen, en is cultureel vakmanschap integraal opgenomen in het beleid.
Wethouder Bert Frings van Nijmegen draagt cultuursensitief werken een warm hart toe. Sterker nog, het is een speerpunt van het welzijnsbeleid in Nijmegen geworden, stelt hij. ‘We weten dat jongeren met een migrantenachtergrond ondervertegenwoordigd zijn in de vrijwillige zorg, maar oververtegenwoordigd zijn in de zware en gedwongen zorg. Die verschillen zijn enorm.’
Het begint met cultuursensitief werken, stelt de wethouder, die erop wijst dat veel zorgprofessionals nog steeds ‘hoogopgeleide autochtone Nederlanders zijn.’ ‘Maar hoe brengen we dit speerpunt in de praktijk? Met alleen een visie zijn we er niet.'
Nijmegen voert daarom een driesporenbeleid, verduidelijkt Frings. ‘We hebben het eerst verankerd in het beleid, in de inkoop en in de subsidieafspraken. Daarnaast zetten we in op professionalisering, dat wordt getoetst en gemonitord. En tenslotte: als het niet lukt om grote, logge mammoettankers een andere kant op te laten varen, is het misschien beter om met kleinere scheepjes te werken.’
Het beleid heeft voor een flinke aardverschuiving gezorgd, beaamt de wethouder. Deed de gemeente voorheen vooral zaken met grote instellingen, inmiddels rukken de kleine bureaus op. ‘Er zijn wel wat ogen opengegaan.’
Het Netwerk Cultuursensitief Werken speelt inmiddels ook een grote rol in de professionalisering van de Nijmeegse organisaties. ‘Dat werkt goed’, zegt Frings. ‘Ik zeg niet dat we hier het ei van Columbus hebben uitgevonden, maar we hebben echt wel wat serieuze stappen gezet.'
De wethouder hecht er belang aan dat de organisaties die het netwerk inschakelen, betalen voor het advies. ‘Wij subsidiëren alleen de coördinatie van het netwerk, voor de consulten zelf moet betaald worden. Anders wordt het weer zo’n projectje, met een projectmedewerker die na drie jaar vertrekt. Cultuursensitief werken moet geworteld raken in het beleid, dat is de verantwoordelijkheid van de organisaties zelf en daar spreken we hen ook op aan.’
Jeugdbeschermingspetje
De handelsverlegenheid bij zorgprofessionals is vaak groot, weet Sahin. ‘Juist door de onbekendheid met een bepaalde culturele groep zijn hulpverleners terughoudend. Ik geef vaak trainingen en dan merk ik hoe groot de behoefte aan meer kennis is. Vaak worden er nog dezelfde vragen gesteld als tien jaar geleden, maar aan de andere kant zie ik ook zeker een groeiende behoefte aan verdieping, aan instrumenten voor cultuursensitief werken.’
Door onbekendheid met bepaalde culturele groep zijn hulpverleners vaak terughoudend
Het succes in Nijmegen is volgens Sahin ook te danken aan de voortvarende opstelling van de gemeente, die de coördinatie van het netwerk ondersteunt, waardoor de eerste twee consulten gratis zijn. ‘De kracht zit ’m ook in het samenwerken. Wij stellen de klant centraal. Wanneer ik voor het netwerk bezig ben, zet ik mijn Jeugdbeschermingpetje af. Als we advies geven, zijn we niet bezig om mensen voor onze eigen organisatie binnen te halen.’