‘Zorg dat je kinderen gezond opgroeien en dat je straks trots op hen kunt zijn’

De liefde van de man gaat door de maag. Ook van de 8-jarige Mustapha. In de jaren ‘60 vestigden zich hulpverleners van UNICEF in zijn dorp. Ze organiseerden schaaklessen voor de kinderen. Goed bedoeld, maar er kwam niemand.

Toen UNICEF de schaaklessen ‘opleukte’ met witte, belegde boterhammen en melk, had Mustapha ineens wel interesse. ‘Heerlijk. Ik weet nog hoe die melk smaakte.’ Hij bracht steeds meer tijd bij UNICEF door. Zo ontstond zijn liefde voor koning en loper, voor pion en paard. ‘Al mijn vriendjes die daar ook schaakten, zijn engineers of dokters, of in een ander vak succesvol geworden.’

Gedragsproblemen

Ruim 30 jaar later, toen hij inmiddels in de Indische Buurt in Amsterdam woonde, startte hij een schaakschool. Ook dat is een bijzonder verhaal. Mustapha maakte zich zorgen over zijn autistische zoon. Die had gedragsproblemen, geen vrienden en was ongelukkig. ‘Ik probeerde van alles. Van piano spelen tot zingen in een koor. Hij vond niets leuk en bleef alleen. Toen leerde ik hem schaken. Dat was fantastisch. Maar zijn schaakvereniging leverde hem geen nieuwe vrienden op.’

Mustapha vroeg kinderen uit de buurt te komen schaken. Dat werkte. Zijn zoon genoot, bloeide op. Het werd steeds drukker: ‘Ik was de enige in Oost die schaakles gaf. Want allochtonen zijn geen schakers. Onze woonkamer werd te klein, mijn vrouw was het zat. Zo ben ik in 2008 in buurthuis De Meevaart terechtgekomen.’ Niet alleen zijn zoon groeide en bloeide, ook de nieuwe schaakvereniging die vier jaar later al 300 kinderen als lid had. De Meevaart werd te klein. Mustapha zocht contact met Amsterdamse scholen voor leslokalen. Nu zijn er schaakactiviteiten in 34 Amsterdamse scholen, met 16 schaakdocenten. ‘Veel van hen waren werkloos en werken nu als zzp’er.’

'Een uurtje bij een professional is voor een kind niet genoeg. Blijf actief en betrokken als ouder en pak zelf verantwoordelijkheid'

Beter dan de psycholoog

Het werd te groot voor hem alleen. Sinds 2020 heeft Mustapha een coördinator die de schaakscholen aanstuurt. ‘Hij is een autistische kinderpsycholoog die niet kon werken en heel geïsoleerd leefde. Zijn leven is veranderd.’

Schaken is goed voor autistische mensen, ziet hij. Het is veilig, biedt structuur, het kan in stilte. Maar je bent niet altijd alleen, je ontmoet mensen en maakt vrienden. ‘Voor mijn zoon werkte het beter dan de psycholoog. Hij heeft geleerd met andere kinderen te spelen en communiceren.’

De schaakschool werd organisatorisch ook te veel werk omdat hij sinds 2019 eveneens actief is in cultureel centrum De Batjanzaal in de Indische Buurt. Daar organiseert hij met 60 vrijwilligers en 15 projectcoördinatoren onder meer kookworkshops, culturele - en naschoolse activiteiten, en elke maandag een buurtrestaurant.

Hij verbindt en activeert. Hij motiveert ouders de opvoeding van hun kinderen niet aan professionals over te laten, maar zelf verantwoordelijkheid te pakken. Dat is de rode draad in alles wat hij doet: ‘Soms zie je dat ouders lui zijn. Een kind heeft aandacht en liefde nodig. Klaar! Blijf actief en betrokken. Zorg dat je kinderen gezond opgroeien en dat je straks trots kunt zijn.’ Zoals hij zelf beretrots op zijn zoon is. De loner van toen heeft nu veel vrienden, hij heeft een diploma bedrijfseconomie op zak. ‘Een uurtje bij een professional is voor een kind niet genoeg. Ik heb het als ouder goed gedaan.’