Als segregatie mensenwerk is, dan is integratie dat ook

Rothstein laat zien dat de scheiding tussen blank en zwart (zo kenmerkend voor dat land) niet het resultaat is van persoonlijke keuzes of toeval. Deze segregatie is met wetgeving en overheidsbeleid afgedwongen en talloze partijen op allerlei fronten speelden hierin openlijk mee. Segregatie is het resultaat van een grote gemene deler, die van systematische discriminatie en uitsluiting over langere tijd.

Segregatie is het resultaat van een grote gemene deler, die van systematische discriminatie en uitsluiting over langere tijd

De overheid heeft het land gescheiden en beslist waar witte Amerikanen moeten wonen en waar het zwarte deel van de bevolking zich moest vestigen. Met alle gevolgen van dien. Rothstein beschrijft en analyseert deze geschiedenis van segregatie heel nauwkeurig. Het is een geschiedenis die niet alleen in het zuiden, maar in heel Amerika plaats vond.

Het is ook een geschiedenis die tot op de dag van vandaag hele duidelijke sporen heeft achtergelaten. Ook al is onze eigen geschiedenis totaal anders dan de Amerikaanse geschiedenis (in ieder geval onze binnenlandse), ook wij kunnen hier veel van leren.

Drie lessen

Hierbij drie lessen, die naar mijn mening, ook voor ons land van belang zijn:   

1. Geschiedenis wordt ten onrechte soms geschetst als een lange, lineaire lijn naar vrijheid en rechtvaardigheid. Deze geschiedenis, zoals beschreven door Rothstein, laat ons heel concreet zien dat vrijheid en rechtvaardigheid kwetsbaar zijn. En dat we nooit de garantie hebben dat het steeds maar beter wordt. Vrijheid vraagt onderhoud, zoals we vaak in Nederland rond Bevrijdingsdag roepen. Dit zijn geen holle maar betekenisvolle woorden.

Rothstein laat ons de betekenis ervan zien en voelen. De jaren na de afschaffing van slavernij was een redelijke goede periode voor de zwarte Amerikaanse bevolking. In de twintigste eeuw veranderde dit en is de segregatie systematisch ter hand genomen. Er waaide een wind van racisme en discriminatie over het land. Ook al zijn er tot in de twintiger jaren buurten te vinden waar verschillende bevolkingsgroepen vredig met en naast elkaar wonen, in de vijftiger jaren is dat al lang niet meer het geval.

2. Veel van de sociale problemen waar de Amerikaanse binnensteden nu nog mee te maken hebben, zijn het gevolg van racisme, discriminatie en segregatie. De gevolgen van opgroeien in arme buurten zijn hier misschien nog wel sterker dan in armoede zelf opgroeien. Het boek van Rothstein is, naar mijn mening, zo goed omdat hij duidelijk laat zien hoe ongelijkheid tot stand komt, wordt gereproduceerd en wat daarbij meespeelt. 

3. Segregatie is niet op een gegeven moment ontdekt, maar over langere tijd systematisch en openlijk gecreëerd. Het gaat in tegen de Amerikaanse Constitutie en grondrechten. De overheid (nationaal, federaal en lokaal) speelde een centrale rol en ook verschillende andere partijen droegen hier openlijk aan bij. Racisme en discriminatie werden zo van hogerhand bevestigd en versterkt, actief en niet zelden agressief.

Als segregatie mensenwerk is, is integratie dat ook. De verantwoordelijkheid ligt bij overheid en alle inwoners​

Dit boek maakt nog eens duidelijk dat de overheid op alle niveaus de rechten van alle bevolkingsgroepen moet erkennen. Als er op een bepaald moment in de samenleving hier anders over wordt gedacht en de wind racistisch wordt, moet ze hiertegen ingaan en een kritische houding aannemen. 

Een verschrikkelijke geschiedenis, een wijs boek en het enige dat we nu kunnen doen is er veel van leren en integratie actief nastreven. Als segregatie mensenwerk is, is integratie dat ook. De verantwoordelijkheid daarvoor ligt bij de overheid en alle inwoners van een land. In Amerika, maar ook in Nederland.