Column Sahar Noor - KIS Jaarbijeenkomst

Tijdens de KIS Jaarbijeenkomst op 23 januari 2023 droeg Sahar Noor een gesproken column voor over hoe er met vluchtelingen uit verschillende landen verschillend wordt omgegaan. Sahar Noor is adviseur inclusie en diversiteit. Hieronder lees je de column die ze heeft voorgedragen. 'Jezelf naar veiligheid brengen, is een mensenrecht. Maar is ieder mens van dezelfde waarde? Gelden voor sommigen de mensenrechten iets meer dan voor anderen?'

Blog
Vluchtelingen
Mariam Badou

Rusland viel Oekraïne binnen en wat er daarna gebeurde, kunnen we niet anders noemen dan een grove schending van mensenrechten. Niet alleen waren we met zijn allen geschokt door de humanitaire ramp die zich in Oekraïne voltrok, ook was ik verbijsterd door medemenselijkheid op basis van willekeur en selectie.

Vluchtelingen uit Oekraïne mogen reizen zonder visum, hebben recht op leefgeld en kunnen zich inschrijven in de BRP bij de gemeente waarin zij verblijven. Voor Oekraïense kinderen zijn er in het afgelopen jaar 200 scholen opgericht, waar tweetalig onderwijs wordt gegeven. Vluchtelingen uit Oekraïne mogen werken en financieel zelfredzaam worden.

Vluchtelingen uit andere werelddelen kregen een andere behandeling. Slapen op de grond, buiten in Ter Apel. Bang dat asielprocedures niet zouden starten als ze daar weggaan. Buurtbewoners die vanuit hun auto scheldwoorden toeteren.

Wekenlang niet kunnen douchen, eten krijgen door een raampje. Een jarenlange onzekere toekomst tegemoet gaan met verblijven in verschillende noodopvangen. Leren omgaan met afwijzingen op meerdere asielaanvragen en de angst teruggestuurd te worden. Ondertussen mogen ze niet werken noch deelnemen aan de samenleving.

Oekraïners worden zo door de gemiddelde Nederlander beschouwd als modelvluchteling: dit zijn vluchtelingen die het ten op zichtte van die andere vluchtelingen goed doen op het terrein van opleiding, werk en inkomen. Ofwel zelfredzaam zijn. Het is een label dat positieve reacties oplevert. Al maakt het onderscheid tussen wie dan de ‘echte vluchteling’ is en wie ‘meer verdient om in Nederland te mogen blijven’. Terwijl Oekraïners onbewust een privilege hebben als vluchteling, zien de vluchtelingen uit overige landen toe hoe in de noodopvang honderden kinderen na maanden geen school gezien hebben. Iets wat wettelijk in Nederland niet mag: álle kinderen hebben recht op onderwijs. Duizenden kinderen racen op hun steps tussen de stapelbedden in een gymzaal, met depressieve ouders die voor zich uit staren.

De komst van vluchtelingen in Ter Apel was een bron van inspiratie voor nieuwe Nederlandse woorden: ‘asielchaos’, ‘asielcrisis’, ‘asieltuig’, ‘asielplaag’, ‘asielramp’ en ‘asielfrustratie’. Ze werden gecriminaliseerd en gedehumaniseerd, gereduceerd tot enkel een probleem, een last, een plaag.

Jezelf naar veiligheid brengen, is een mensenrecht. Maar is ieder mens van dezelfde waarde?

Er zijn momenteel bijna 100 miljoen mensen wereldwijd op de vlucht. Jezelf naar veiligheid brengen, is een mensenrecht. We beschouwen ons als onderdeel van een systeem dat mensen op een menswaardige wijze behandelt. Maar is ieder mens van dezelfde waarde? Gelden voor sommigen de mensenrechten iets meer dan voor anderen?

Het huidig asielbeleid in Nederland discrimineert. Door beleid, verdragen en regels worden gevluchte personen op basis van afkomst en geboortegrond ongelijk behandeld. Wij betalen met ons belastinggeld wel voor het leefgeld van gevluchte personen uit Oekraïne, maar niet voor gevluchte personen uit Ghana, Syrië of Afghanistan. Zijn we medeplichtig aan deze vorm van discriminatie? Dat weet ik niet. Wel heb ik als burger de taak om het te agenderen. En vooral jullie te vragen: hebben deze vluchtelingen dubbel geografische pech, zowel in eigen land als in Nederland?

Ja, er bestaat een wettelijke rechtvaardiging om gevluchte personen op basis van herkomst anders te behandelen. Maar kan er überhaupt een rechtvaardiging bestaan voor het ongelijk behandelen van mensen? Ik geloof het niet. Wat is anders dan de basis van onze beschaving? Hoe kan bovendien vrouw Justitia geblinddoekt zijn en een weegschaal in de hand hebben als we er niet naar handelen? Wat is überhaupt de waarde van mensenrechten en vluchtelingenverdragen als we daar omheen criteria bouwen om de waarde van mensen te bepalen? Ik ben bang dat we in een tijd leven dat mensenrechten niet meer sacraal zijn. En we zijn onszelf in slaap aan het sussen zodat we het niet hoeven te zien.

Want wat je nu ziet gebeuren, is dat deze wettelijke rechtvaardiging ook doorsijpelt in ons menselijk handelen, in de perceptie van hoe wij gevluchte personen dehumaniseren. Dehumaniseren van mensen is ernstig. Wetenschappelijk onderzoek heeft immers aangetoond dat dehumaniseren van mensen aanleiding geeft om geweld te gebruiken tegen de gedehumaniseerde groep. Ontmenselijking als mechanisme kan dus geweld voorspellen. Zo heeft dehumanisering door de geschiedenis heen geleid tot genocides en oorlogen. Nota bene de aanleiding waarom deze mensen in eerste instantie gevlucht zijn.

Het heeft invloed op hoe solidair we ons kunnen opstellen voor mensen die niet op ons lijken. Het ontbreken van medemenselijkheid en solidariteit voor mensen die niet op ons lijken, is misschien wel de grootste oorzaak van de ongelijke behandeling. Daarom wil ik graag eindigen met een pleidooi voor meer menselijkheid en medeleven, voor meer compassie en barmhartigheid, voor fatsoen en solidariteit voor mensen die juist niet op ons lijken.