'In een nieuwe omgeving verlies je delen van jezelf'

Nieuwkomers moeten zich aanpassen, wordt vaak gezegd. Maar ik weet uit ervaring dat het zo makkelijk niet is. Je aanpassen in een samenleving die haaks staat op veel van jouw overtuigingen en waar dingen die voor jou vanzelfsprekend zijn er niet toe doen, of zelfs verboden zijn, is erg lastig.

Blog
Vluchtelingen

Ik heb ruim vijf jaar in Egypte gewoond en achteraf gezien paste ik totaal niet in de Egyptische cultuur. Een sociaal vangnet is daar bijvoorbeeld enorm belangrijk. Als Egyptenaren twee weken op vakantie gaan doen ze een afscheidstournee langs vrienden en familie. Als ik in de problemen zit is mijn familie er voor me, en vice versa, maar als we maanden niks van elkaar horen is het ook prima.

Atheïsme

Daarnaast zit religie tot in de haarvaten van de Egyptische samenleving en is er voor atheïsme erg weinig begrip. Ik moest veel mensen het concept uitleggen en dan nog werd het niet begrepen of viel het niet goed. Ik had een relatie met een Egyptenaar die geheim gehouden moest worden, terwijl hij nota bene bij me inwoonde, iets wat overigens ook hoogst uitzonderlijk was. Als vrouw kun je niet ongestoord in een café een biertje gaan drinken. Of überhaupt over straat lopen zonder lastig gevallen te worden. Alleen of met anderen, dat maakt niet eens uit.

 

Als ik al moet wennen, hoe moet dat dan zijn voor mensen met een hele andere culturele achtergrond die naar hier komen?

Tongzoenen

Toch had ik na vijf jaar Egypte ook weer moeite om terug te integreren in Nederland. Ik ging naar de supermarkt met een lijstje back-up opties, omdat ik gewend was dat wat ik wilde kopen er toch niet was. In Egypte kom je nooit thuis van de supermarkt met alles wat je nodig hebt, want de helft is er vaak om onduidelijke redenen niet.

Ik had een nieuwe baan en zat opeens weer met mannen aan tafel die mijn mening serieus namen en niet achter mijn rug om lekker hun eigen zin deden. Als ik een cameraman een shotlist gaf, zag ik later bij de montage precies de shots die ik wilde hebben, in plaats van minutenlang ‘creatief camerawerk’ dat zo de prullenbak in kon. Persvoorlichters namen hun telefoon op of belden terug. Mijn telefoon werd niet meer afgeluisterd en er stonden niet langer dag en nacht mannen van de geheime dienst te posten op de hoek van mijn straat.

Vrouwelijke collega’s liepen in korte broek of rokjes met blote benen over de werkvloer. In het bushokje stond een meisje met een hoofddoek op uitgebreid te tongzoenen met haar vriend en niemand keek daar raar van op, behalve ik.

Doodstil

‘s Nachts lag ik urenlang wakker. Niet alleen omdat het leefritme in Egypte heel anders is - zelfs kleine kinderen liggen niet voor middernacht in bed - maar ook omdat het doodstil was. Pas tegen het ochtendgloren, als ik brommer van de krantenbezorger langs had horen komen en de eerste vogeltjes begonnen te fluiten, viel ik in slaap.

 Als ik in Nederland al opnieuw aan bepaalde dingen moest wennen, hoe moet dat dan zijn voor mensen met een hele andere culturele achtergrond die naar hier komen?

Alles heeft een prijs

Via mijn werk kwam ik in contact met een Syrische vluchteling. Een Nederlandse vrouw had een arbeidsbureau opgericht om vluchtelingen aan werk te helpen en deze man mailde mij om te vragen of dat allemaal normaal was. “Ze zegt dit allemaal gratis te doen. Ik ken haar nauwelijks. Wat wil ze van me? Als ik een baan krijg via haar krijgt zij dan al mijn loon?” De man snapte er niets van. Voor wie jarenlang in een maatschappij leeft waar alles een prijs heeft en ‘voor wat hoort wat’ de status quo is zijn altruïstische mensen lastig te begrijpen.

Je omgeving bepaalt voor een groot deel wie je bent. Verander je omgeving en je raakt delen van jezelf kwijt

Een Egyptische vriend van me verhuisde rond dezelfde tijd naar Berlijn en kwam mij opzoeken. Op een terras in Antwerpen vertelde hij me dat hij zich voelde alsof er een deel van zijn identiteit was verloren gegaan in Duitsland. “In Egypte is je geloof zo’n groot deel van wie je bent, in Duitsland interesseert het de meeste mensen niks of ik überhaupt religieus ben.” Hij moest daar erg aan wennen. “In Egypte weten de meeste mensen door mijn achternaam dat ik christen ben en dat schept vaak afstand. Een moslimmeisje zal me niet benaderen, want romantisch gezien kan het tussen ons toch nooit iets worden. Hier maakt dat allemaal niks uit. Dat is verfrissend, maar ook verwarrend. Ik ben het hokje waar ik in paste kwijt en daarmee ook mijn houvast.”

Hoofddoek

Soms willen mensen zelf hun hokje niet opgeven. Mijn lerares Arabisch doceert Frans aan de Al-Azhar universiteit in Caïro en doet dat zo goed dat ze gevraagd werd om in Frankrijk les te komen geven. Ze zat al bijna in het vliegtuig toen ze erachter kwam dat ze in Frankrijk alleen voor de klas mag staan zonder hoofddoek op. Ze besloot niet te gaan. “Zo’n groot stuk van mijn identiteit kan ik niet opgeven.”

Je omgeving bepaalt voor een groot deel wie je bent. Verander je omgeving en je raakt delen van jezelf kwijt. Ik deed dat in Caïro mezelf aan, maar voor veel nieuwe Nederlanders was de keuze voor ons land er eentje tussen een bom op je hoofd of hier komen wonen. Natuurlijk moeten zij zich aanpassen, maar misschien moeten wij er ook eens wat vaker bij stilstaan dat je aanpassen aan een andere cultuur tijd nodig heeft en soms simpelweg helemaal niet lukt.

Meer informatie?Neem contact op met:

Ester Meerman

Afbeelding