Eenzaamheid kent ook diversiteit

Eenzaamheid is overal. Bij oud én jong. Bij gezond en ziek. Bij mooi en lelijk, succesvol, rijk en arm. Bij ‘hier geboren’ en ‘daarvandaan’. Bij de eerste, tweede, derde én vierde generatie. Dus ook bij jongeren met een migratieachtergrond. Maar het lijkt erop dat zij in de dialoog over eenzaamheid vaak worden overgeslagen, of compleet genegeerd. En dat terwijl deze jongeren bij enig doorvragen toch vertellen over het gemis van aansluiting en inclusie. Minister Hugo de Jonge (VWS) kondigde vorig jaar het nieuwe actieprogramma ‘Eén tegen eenzaamheid’ aan, en ook diverse media besteden aandacht aan eenzaamheid. Is dat dan niet voldoende?

Er zijn voor jongeren onvoldoende mogelijkheden om uit te komen voor gevoelens van leegte en eenzaamheid

Geen 55-plus? Niet eenzaam dus

Ja en nee. Hoewel een deel van Nederland door programma’s als Geer en Goor, Pauw en RTL Late Night in ieder geval beseft dat eenzaamheid veel meer is dan je alleen voelen, blijft de misvatting dat eenzaamheid ‘iets voor ouderen’ is en dat het volgens de ‘deskundige’ BN’ers allemaal relatief eenvoudig opgelost kan worden. Met een gerestylede woonkamer in het zorgcentrum bijvoorbeeld, een uitje met de bus inclusief advocaatje en gebak, landelijke protesten tegen de bezuinigingen in de zorg of ontroerende televisiecampagnes om vrijwilligers te werven.

Drie vragen

Maar zo eenvoudig is het niet. Want wat misschien werkt om eenzaamheid bij ouderen te bestrijden, hoeft niet per se de oplossing voor iedereen te zijn. In ieder geval niet voor jongeren met een migratieachtergrond of millennials (de generatie geboren tussen 1985 en 2000). Bestaande initiatieven en media-aandacht sluiten namelijk niet of amper aan bij de realiteit van laatstgenoemde groepen en hun beleving van eenzaamheid. Te midden van de generatie van ‘Achievers’ en ‘Challengers’, hebben jongeren met een migratieachtergrond het vaak niet alleen lastig met de prestatie-, tijds- en competitiedruk, er zijn ook andere belemmeringen. Belemmeringen die het vinden van duurzame sociale contacten bemoeilijken. Om erachter te komen wat die zoal zijn, stelde ik een aantal jongeren de volgende vragen. Eén: wat is eenzaamheid volgens jou? Twee: wat zou ertegen kunnen helpen? En drie: ervaar jij zelf eenzaamheid?

Volgens mij zien veel mensen eenzaamheid als een zwaktebod

Het gaat nooit over mij

Ik hoorde de volgende dingen: 'Ik vertel mijn ouders niet dat ik me zo alleen voel. Ze zijn zo trots dat ik studeer: dat wil ik niet verpesten.' Of: 'het is altijd druk thuis. We zijn met z’n zevenen in een appartement. Er is geen ruimte voor mezelf, maar juist dat voelt eenzaam. Het gaat nooit over mij.' En ook: 'Ik voel vaak stress. Stagelopen, bijbaantje, allemaal examens. ’s Avonds ben ik leeg. Ik kijk tv of zit op mijn mobiel. Daar word ik eigenlijk nogal somber van.' Ook vertellen ze over schaamte: 'Volgens mij zien veel mensen eenzaamheid als een zwaktebod. Als iets dat komt door jezelf, omdat er iets mis is, of mist.' En geregeld: 'In de trein of bus zit echt iedereen op z’n telefoon. Niemand maakt een praatje. Ik ook niet: ze zien me al aankomen.'

Hier zit iedereen binnen

Jongeren met een migratieachtergrond noemen verschillende zaken als veroorzaker van eenzaamheid. School- en studiestress, ambitieverslaving, weinig community-gevoel en amper sociale interactie, de ‘druk van de stad’, (studie)schulden, continue vergelijkingen, altijd toffe dingen moeten doen, social media, jezelf bewijzen, de verleiding van middelen- en drankmisbruik. Maar ook subtielere beperkingen in het opbouwen van duurzaam contact bestaan, zoals andere interesses ('Ik houd niet van dat soort feestjes'), een taalbarrière ('Verder dan ‘hoi’ en mijn naam kom ik nog niet'), een cultuurkloof ('Hier zit iedereen binnen'). Ik hoor ze vrijwel allemaal zeggen dat ze vooral ‘gewoon’ willen zijn; geen verwende of lastige generatie. En al helemaal geen doelgroep.

Wat is dat idee dan?

Er zijn voor jongeren in het algemeen en zij met een migratieachtergrond in het bijzonder nog onvoldoende mogelijkheden om uit te komen voor gevoelens van leegte en eenzaamheid. Laat staan mogelijkheden om duurzame en vooral gelijkwaardige sociale contacten te leggen, zonder daarvoor veel geld uit te geven, een zorg- of welzijnsprofessional of vrijwilliger in te schakelen. Daarom heb ik een start-up opgericht: een on- en offline platform waar jongeren positieve tools vinden om een (sociaal) actiever leven te leiden. Inclusief een app die toegang biedt tot nieuwe vriendschappen in eigen stad of wijk, met generatiegenoten waar het wél mee klikt.

Met vooroordelen en hokjes komen we nergens: met positieve gezondheid en onderlinge (h)erkenning des te verder. En dat helpt: een beetje verscheidenheid, ook in onze oplossingen.