Eigen recht of grondrecht?

Ik weet niet of Lijpe het zo bedoelt, maar in deze ene zin geeft hij uitdrukking aan het gevoel dat zoveel jongeren hebben. Het gevoel van ervaren onrecht en institutioneel wantrouwen door etnisch profileren en daarmee de overtuiging dat je het zelf maar moet oplossen.

Het SCP (Sociaal en Cultureel Planbureau) concludeerde een paar jaar geleden in het rapport Werelden van Verschil dat er onder jongeren met een Turkse en Marokkaanse achtergrond een breed gevoel van uitsluiting leeft en van anders worden behandeld vanwege herkomst en geloof. En dat komt niet uit de lucht vallen.

Jongeren met een ‘onhollands’ uiterlijk hebben vaak te maken met sociaal onrecht en met ongelijke behandeling. Wantrouwende blikken in de winkel, extra controles in het verkeer, niet binnen mogen bij een uitgaansgelegenheid, aanhouding door politie zonder duidelijke reden, lager schooladvies, minder kans op stages of weer geen uitnodiging op een sollicitatiebrief vanwege een buitenlands klinkende achternaam. Dit schaadt het vertrouwen in de instituties in onze rechtsstaat die hen juist hierin zouden moeten steunen. KIS-onderzoek bevestigt dit beeld. Zo zijn de onderzochte jongeren ervan overtuigd dat de politie discrimineert. En wanneer ze dit aankaarten worden ze vaak niet serieus genomen. Zowel in mijn werk als thuis bij mijn zonen hoor ik regelmatig dat zij dit als een fact of life zien. Het is nu eenmaal zo en daar moet je zelf maar mee dealen. Dan lijkt het toch heel legitiem om het recht in eigen hand te nemen?

Maar het tij lijkt te keren. De dieptrieste gebeurtenis op #BlackoutTuesday, de dood van George Floyd als gevolg van politiegeweld, heeft een massaal protest ontketend tegen het hardnekkige en diepgewortelde probleem van discriminatie en racisme in onze samenleving. Mensen, waaronder veel jongeren, gaan de straat op, laten van zich horen en vertellen hun ervaringen met discriminatie en racisme in talkshows, op social media en dagbladen. Nee, niet om het recht in eigen hand te nemen, maar om massaal het recht dat is verankerd in artikel 1 van onze Grondwet op te eisen. Om ogen en oren te openen van hen die tot nu toe niet zagen of wilden zien wat zich dagelijks afspeelt in het leven van zovelen op grond van hun uiterlijk of achternaam.

De solidariteit met deze beweging groeit en krijgt bijval, van beleidsmakers, politici, BN’ers, en pleitbezorgers uit maatschappelijke organisaties. Er is steeds meer erkenning en er lijkt een gevoel van urgentie te ontstaan om dit onrecht aan te pakken.

En dat is heel hard nodig. Mijn zoon, die al sinds zijn 12e thuiskomt met verhalen over ongelijke behandeling en intimidatie onder andere op straat door gezagsdragers en bij het uitgaan, heeft er nog geen vertrouwen in dat er nu iets gaat veranderen. Ik hoop van harte dat de komende tijd het tegendeel wordt bewezen en hij ongelijk krijgt.